Το dark web εμφανίστηκε στις αρχές του 21ου αιώνα και θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές εξελίξεις στην ιστορία της ψηφιακής επανάστασης. Αυτό που αρχικά θεωρήθηκε ως μια πειραματική και νόμιμη απάντηση στον αυξημένο κυβερνητικό έλεγχο στο Διαδίκτυο με την πάροδο του χρόνου έχει γίνει πηγή ενός ευρέος φάσματος εγκλημάτων που σχετίζονται με τον κυβερνοχώρο. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το TOR (Onion Router), το Invisible Internet Project (I2P), το Freenet και πιο πρόσφατα το ZeroNet παρέχουν στους χρήστες σειρά εργαλείων που επιτρέπουν την ανώνυμη και ασφαλή επικοινωνία.
Το υφέρπον έγκλημα στον κυβερνοχώρο γρήγορα συνειδητοποίησε ότι αυτές οι τεχνολογίες διευκολύνουν ουσιαστικά την ανταλλαγή παράνομων αγαθών, υπηρεσιών και περιεχομένου.
Ουσιαστικά, το dark web έχει γίνει ένα επίπεδο επικοινωνίας γνωστό όχι για την ελευθερία του λόγου, αλλά για αγορές ναρκωτικών, όπλων, διαρροές βάσεων δεδομένων και παράνομη πορνογραφία.Μοναδικά τεχνικά χαρακτηριστικά του dark web έχουν επίσης προσελκύσει την προσοχή από τις βίαιες τζιχαντιστικές οργανώσεις που αναζητούν διαρκώς νέες τεχνολογίες που επιτρέπουν ασφαλέστερη επικοινωνία με τα μέλη τους. Έχουν πειραματιστεί με αυτό το περιβάλλον για περισσότερο από μια δεκαετία. Μια από τις πρώτες που το έπραξε ήταν η Αλ Κάιντα, καθώς τα μηνύματά της κινήθηκαν “κάτω από το ραντάρ” κατά τη διάρκεια του Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας.
Ωστόσο, αυτή η τάση έγινε όλο και πιο ορατή από την αρχή της εκστρατείας του ISIS, η οποία διατηρούσε αρκετές υπηρεσίες στο TOR, συμπεριλαμβανομένης της περίφημης Isdarat. Εκείνη την εποχή, ο δημοφιλής πίνακας μηνυμάτων Shumukh al-Islam ήταν, επίσης, διαθέσιμος σε αυτό το περιβάλλον. Επιπλέον, πρόσφατες αναφορές δείχνουν ότι τρομοκρατικές οργανώσεις έχουν επίσης επιχειρήσει να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες του ταχέως αναπτυσσόμενου ZeroNet. Είναι, μάλιστα, περίεργο που η έρευνα σχετικά με τις δραστηριότητες των τζιχαντιστών στο σκοτεινό Διαδίκτυο είναι περιορισμένη τουλάχιστον στο δημόσιο και ακαδημαϊκό χώρο.
Το TOR και οι τζιχαντιστές
Η εκμετάλλευση του TOR από τις τρομοκρατικές οργανώσεις θεωρείται ως ουσιαστικά μέσο διάδοσης προπαγάνδας, αλλά υπάρχουν ελάχιστα τέτοια παραδείγματα. Προηγούμενη έρευνα δείχνει ότι ακόμη και στο απόγειο της διαδικτυακής εκστρατείας του ISIS το 2014-15, η οργάνωση δεν ήθελε πολύ να εκμεταλλευτεί το TOR σε μαζική κλίμακα. Εκτός από το προαναφερθέν Isdarat, το οποίο πιθανότατα ιδρύθηκε το 2015 και αποτελούσε το σύνηθες αποθετήριο προπαγάνδας του ISIS στο dark web, υπήρχαν μόνο μερικές άλλες σελίδες της οργάνωσης στο TOR. Τουλάχιστον ένα από αυτά ήταν αφιερωμένο στην προώθηση αποκλειστικά οπτικοακουστικών παραγωγών του ISIS.
Ένα άλλο αξιοσημείωτο παράδειγμα διάδοσης της προπαγάνδας του εξτρεμιστών στο TOR σχετίζεται με το Kavkaz Center (KC), μια από τις παλαιότερες και πιο δημοφιλείς τσετσενικές εξτρεμιστικές ιστοσελίδες. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό το κέντρο ασχολήθηκε με τον πολλαπλασιασμό των δημοσιεύσεων του “Εμιράτου του Καυκάσου”. Η ανάλυση των σκοτεινών συνδέσμων Ιστού δείχνει ότι το Kavkaz Center έχει χρησιμοποιήσει το περιβάλλον TOR για χρόνια. Επίσης, άλλαξε τις διευθύνσεις του τουλάχιστον δύο φορές. Ωστόσο, στις αρχές του 2021, όλες οι διαθέσιμες στο κοινό διευθύνσεις URL του Kavkaz Center αποδείχθηκαν ανενεργές.
Η Hayat Tahrir al-Sham (HTS) με έδρα τη Συρία πειραματίστηκε με τον “σκοτεινό ιστό”. Ο κύριος ιστότοπός της (TahrerSham) έχει ανακατευθύνει τους χρήστες σε μια διεύθυνση TOR τουλάχιστον από το 2020. Και πάλι, αυτή η διεύθυνση URL TOR αποδείχθηκε μη διαθέσιμη το 2021. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι προηγουμένως αποτελούσε κύριο ιστότοπο προπαγάνδας της οργάνωσης, που δημοσίευε εικόνες τζιχαντιστών, βίντεο και ανακοινώσεις.
Dark web και προπαγάνδα
Συνολικά, η συντριπτική πλειονότητα των ιστότοπων τζιχαντιστικής προπαγάνδας που λειτουργούσαν στο dark web τα τελευταία χρόνια αποδείχθηκε ότι είχαν εξαφανιστεί στις αρχές του 2021. Αυτό είναι εκπληκτικό, δεδομένου ότι η προπαγανδιστική στρατηγική των τζιχαντιστών εστιάζεται στην αποκατάσταση των αποκλεισμένων καναλιών επικοινωνίας. Στον επιφανειακό ιστό, συνήθως επανεμφανίζονται σε νέες τοποθεσίες σχεδόν αμέσως.
Το ερώτημα είναι γιατί η ίδια διαδικασία δεν παρατηρείται στον TOR (Onion Router). Τα γεγονότα δηλώνουν ότι οι τρομοκρατικές οργανώσεις εγκατέλειψαν σε μεγάλο βαθμό την προπαγάνδα στο dark web, παρά το γεγονός ότι ήταν πολύ δραστήριες στην επιφάνεια και στον βαθύ ιστό. Δεδομένης της μαζικής παρουσίας των τζιχαντιστών στο “καθαρό” Διαδίκτυο” παρά τις προσπάθειες των αρχών, μπορεί απλά να μην χρειάζεται να διαδίδονται παρόμοια μηνύματα μέσω TOR που είχαν μόνο 8.000.000 χρήστες καθημερινά το 2018. Με άλλα λόγια, η εκμετάλλευση του πιο περίπλοκου και λιγότερο δημοφιλούς dark web δεν έχει νόημα εάν χρήστες εκτίθενται σε ψηφιακό τζιχάντ σε κανονικές ιστοσελίδες.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ο δρομολογητής TOR είναι άχρηστος για την πρόσβαση σε τζιχαντιστική προπαγάνδα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι οπαδοί τρομοκρατικών οργανώσεων έχουν χρησιμοποιήσει δημοφιλείς πίνακες ανταλλαγής μηνυμάτων και μικρο-blog στο TOR για να μάθουν σχετικά με τις τζιχαντιστικές οργανώσεις. Η τάση ήταν αισθητή π.χ. στο μικρο-blog των Κρυφών Απαντήσεων που γνώρισε αύξηση των οπαδών του ISIS το 2014-16.
Διευκόλυνση της τρομοκρατίας
Η ανεπάρκεια των αποθετηρίων τζιχαντιστικής προπαγάνδας στο TOR δεν σημαίνει ότι οι τζιχαντιστές και οι οπαδοί τους δεν το έχουν χρησιμοποιήσει για άλλους σκοπούς. Έχει λειτουργήσει ως περιβάλλον που διευκολύνει την οργάνωση τρομοκρατικών επιθέσεων και επιτρέπει την εμπορία όπλων σε μαζική κλίμακα. Τα όπλα μπορούν να παραγγελθούν είτε από ανεξάρτητους πωλητές είτε μέσω δημοφιλών κρυπτογραφικών αγορών.
Σύμφωνα με μια μελέτη υπήρχαν τουλάχιστον 18 αγορές που επέτρεψαν τις πωλήσεις όπλων το 2016. Στην ίδια έρευνα εντοπίστηκαν 52 λογαριασμοί προμηθευτών που ήταν ενεργοί τότε. Τα μηνιαία ακαθάριστα έσοδα από αυτές τις πωλήσεις εκτιμήθηκαν σε 80.000 δολάρια. Εκτός από τα πυροβόλα όπλα, έχουν επίσης πωληθεί πυρομαχικά και εκρηκτικά στο σκοτεινό Διαδίκτυο.
Οι συναλλαγές πραγματοποιούνται συνήθως σε κρυπτονομίσματα, σε Bitcoin και Monero. Τα όπλα αποστέλλονται με τρόπο που αποτρέπει την ανίχνευσή τους στα σύνορα. Επιπλέον, το TOR είναι επίσης γεμάτο με σχεδιαγράμματα όπλων που μπορεί κάποιος να τα κατεβάσει και να τα εκτυπώσει σε εκτυπωτές 3D, κάτι που μερικές φορές αποτελεί ασφαλέστερη εναλλακτική λύση για την απόκτηση πυροβόλων όπλων απαραίτητων για τρομοκρατικές επιθέσεις.
Εμπόριο όπλων
Σε αυτό το πλαίσιο, η δυνατότητα αγοράς όπλων με ασφάλεια αποτελεί ευκαιρία για τους τρομοκράτες. Υπάρχουν περιπτώσεις τρομοκρατικών επιθέσεων, όπως οι πυροβολισμοί στο Μόναχο το 2016, στις οποίες οι μοναχικοί λύκοι χρησιμοποίησαν όπλα που αγοράστηκαν στο dark web. Το ενδιαφέρον τους για το παράνομο εμπόριο όπλων αποδεικνύεται επίσης από το γεγονός ότι στις αρχές του 2021, τουλάχιστον ένας τζιχαντιστής πωλητής όπλων επιχειρούσε μέσω TOR.
Ο συγκεκριμένος αραβικός ιστότοπος έχει εστιαστεί στην πώληση όπλων, εκρηκτικών, πυρομαχικών, ακόμη και δηλητηρίων. Για να αποκτήσουν πρόσβαση στην κλειστή πλατφόρμα μηνυμάτων, όλοι οι ενδιαφερόμενοι χρήστες έπρεπε να εγγραφούν και να επικοινωνήσουν με τον διαχειριστή του μέσω κρυπτογραφημένης εφαρμογής. Το dark web είναι επίσης γεμάτος οδηγίες για τον τρόπο οργάνωσης τρομοκρατικών επιθέσεων.
Μία από τις πιο δημοφιλείς οδηγίες που υπάρχουν είναι το περίφημο εκπαιδευτικό εγχειρίδιο της Αλ Κάιντα. Οι ιστότοποι TOR περιέχουν ακριβείς οδηγίες για την κατασκευή εκρηκτικών μηχανισμών, όπως βόμβες-σωλήνες. Το πρόβλημα είναι ορατό σε “νορμάλ” μικρο-blogs, τα οποία είναι συχνά γεμάτα συνδέσμους TOR που οδηγούν σε αυτά τα εγχειρίδια. Οι χρήστες τους δημοσιεύουν επίσης δικές τους “συνταγές”.
Τζιχαντιστές και κυβερνοασφάλεια
Οι τρομοκρατικές οργανώσεις έχουν αποδώσει μεγάλη σημασία στην ευαισθητοποίηση των μελών και οπαδών τους για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Έχει δοθεί έμφαση στις σελίδες τους στο dark web στη διανομή επαγγελματικών οδηγιών για την ασφαλή διαδικτυακή επικοινωνία και την αποτροπή υποκλοπής. Το TOR χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια από το γερμανικό περιοδικό Kybernetiq, το οποίο αποτελεί την πρώτη επαγγελματική σειρά τζιχαντιστικών εκδόσεων που αφορά στην κυβερνοασφάλεια.
Ξεκίνησε το 2015 και πιθανότατα συνδέεται με την Αλ Κάιντα στη Συρία. Λειτουργεί με τρεις διαφορετικές διευθύνσεις TOR, αλλά το περιεχόμενό τους είναι πανομοιότυπο. Αναδημοσιεύει όλα τα τεύχη του περιοδικού και εξυπηρετεί ως blog τους εκδότες του. Για παράδειγμα, δημοσιεύουν άρθρα αφιερωμένα σε διάφορες διεθνείς ενημερώσεις, όπως η πρόσφατη διαρροή προσωπικών δεδομένων για μέλη του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Τέλος, ακολουθούν, συνδέουν και σχολιάζουν ό,τι αναφέρεται σχετικά με το Kybernetiq. Ο ιστότοπος παραμένει μια από τις πολύτιμες και επαγγελματικές πηγές πληροφοριών που σχετίζονται με τη διατήρηση των προτύπων ασφάλειας στον κυβερνοχώρο μεταξύ των τζιχαντιστών.
Ένας παρόμοιος ιστότοπος ξεκίνησε από τη θυγατρική του ISIS, Afaaq Electronic Foundation το 2018. Σε αντίθεση με άλλα μέσα ενημέρωσης του ISIS, αυτός ο κλάδος ειδικεύεται μόνο στην παραγωγή επαγγελματικών οδηγιών για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Η σελίδα του στο TOR παρείχε στους επισκέπτες οδηγίες σε πολλές γλώσσες σχετικά με την ασφαλή επικοινωνία στο Διαδίκτυο.
Dark web και χρηματοδότηση
Το TOR έχει επίσης χρησιμοποιηθεί από επίδοξους τζιχαντιστές που έψαχναν να έρθουν σε επαφή με τρομοκρατικές οργανώσεις. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα hotspots της επικοινωνίας TOR λειτούργησαν ως πίνακες ανακοινώσεων για άτομα που επιδιώκουν ένταξη σε τρομοκρατικές ομάδες. Τέλος, το TOR έχει αξιοποιηθεί ως εναλλακτική επιλογή και για τη χρηματοδότηση τρομοκρατικών επιχειρήσεων από τουλάχιστον ορισμένες οργανώσεις.
Έρευνες δείχνουν ότι τρομοκρατικές οργανώσεις έχουν χρησιμοποιήσει το TOR για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Το 2020 και 2021 τουλάχιστον μια ιστοσελίδα στο TOR συμμετείχε στο crowdfunding υπέρ του ISIS. Οι επισκέπτες του ενθαρρύνονται να στείλουν κρυπτονομίσματα στο διαφημιζόμενο κρυπτογραφημένο πορτοφόλι. Ωστόσο, αυτή η διεύθυνση URL ίσως χρησιμοποιείται και από κυβερνοαπατεώνες που αναζητούν εύκολο τρόπο να κερδίσουν κρυπτονομίσματα.
Οι τζιχαντιστικές δραστηριότητες στο TOR υποδηλώνουν ότι η διάδοση προπαγάνδας σε αυτό το περιβάλλον δεν ήταν ποτέ προτεραιότητα. Δεν υπάρχει λόγος να επενδύσουν χρόνο και πόρους στο dark web, όταν οι τζιχαντιστές καθιέρωσαν σταθερή βάση προπαγάνδας στον επιφανειακό ιστό. Αντίθετα, χρησιμοποιούν το TOR ως διαμεσολαβητή για ευρύ φάσμα τρομοκρατικών δραστηριοτήτων.
Αναρτήθηκε από το συνεργάτη μας Μιχάλη Τσολάκη
