Η παραιτηθείσα Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κα Έμιλυ Γιολίτη στο σύντομο χρονικό διάστημα που υπηρέτησε στην Κυβέρνηση άφησε ένα αξιόλογο έργο, που δεν αμφισβητείται.
Στη ζωή της Κυπριακής Δημοκρατίας ελάχιστοι, μετρημένοι, είχαν την ευθιξία να παραιτηθούν, είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί ένας μαζί τους και τους λόγους των. Εξ όσων θυμάμαι, και απολογούμαι αν άφησα πίσω άλλους, αυτοί ήσαν ο Δρ Κύπρος Χρυσοστομίδης, ο μ. Νίκος Ρολάνδης, και ο Χρίστος Στυλιανίδης.
Η κα Έμιλυ Γιολίτη, όπως έγραψε η συνάδελφος Θεοδώρα Νικολάου στη «Σημερινή», 20.6.2021, «επέλεξε έναν αντισυμβατικό τρόπο αποχώρησης, που βρήκε ανέτοιμη την πολιτική σκηνή της Κύπρου. Κι αυτό, κυρίως, γιατί η... κανονικότητα της συμπεριφοράς των αποχωρούντων υπουργών επιβάλλει να φεύγουν με... υπόκλιση, ευχαριστώντας, "ευχόμενοι τα καλύτερα", ακόμα κι αν δεν το εννοούν, παραδίδοντας τη σκυτάλη σε επίσημη τελετή, θέτοντας εαυτόν στη διάθεση του εκάστοτε Προέδρου για έναν άλλο διορισμό με λιγότερες σκοτούρες. Μιαν άλλη θέση, αφού κρίθηκαν ανάξιοι γι’ αυτήν, ο βασιλιάς είναι φιλεύσπλαχνος και κάπου θα τους βολέψει εξαντλώντας τα... όριά του». Αυτά, βέβαια, σε υποτελή και αντιδημοκρατικά καθεστώτα.
Η κα Γιολίτη, όντως, ξεπέρασε την υποτακτική «κανονικότητα». Δεν μάσησε τα λόγια της και έτσι έφυγε «πυροβολώντας». Δημιουργώντας παράλληλα ένα προηγούμενο! Ένας άνθρωπος που δεν στερείται γνώσεων, μόρφωσης, ή οικονομικής ευμάρειας, με τόλμη και παρρησία τα είπε του Προέδρου, δημοκρατικά και ελεύθερα.
Ελευθερία στην Πληροφόρηση
Η πρώην Υπουργός προώθησε και πέρασε πολλά νομοσχέδια που προφανώς αναπαύονταν στα συρτάρια της Βουλής της μακαρίας νήσου. Όπως το νομοσχέδιο για την Ελευθερία στην Πληροφόρηση (freedom of information Act) που «κοιμόταν» από το 2017. Η απουσία τέτοιας νομοθεσίας ήταν μια τρομερή έλλειψη σε μια Δημοκρατία, και η Κύπρος εθεωρείτο «seriously below European standards». Και πρέπει πλέον ο νόμος αυτός να εγγυάται το θεμελιώδες δικαίωμα του πολίτη στην πληροφόρηση για στοιχεία που κρατούν οι κρατικές υπηρεσίες και τα Αρχεία.
Ο κάθε πολίτης στην ΚΔ πρέπει να ευαισθητοποιηθεί και να χρησιμοποιεί αυτό το εργαλείο για έρευνα. Είναι δικαίωμά του. Και κάθε αξιωματούχος και τμήμα της Κυβέρνησης έχουν την υποχρέωση να ανταποκρίνονται εντός ορισμένων ημερών. Δεν γνωρίζουμε αν αυτό ήδη γίνεται, και κυρίως αποτελεσματικά.
Σίγουρα η κα Γιολίτη άφησε το στίγμα της ως μια υπουργός που στόχευε σε ενεργό δράση παρά σε κούφιες κουβέντες. Η προσπάθειά της να προβάλει τη διαφάνεια, προωθώντας την ελεύθερη πρόσβαση στα Αρχεία, προωθώντας μέτρα εναντίον της διαφθοράς, σε μια εποχή κατά την οποία η Κυβέρνηση χαρακτηρίζεται, και όχι αδικαιολόγητα, «κυβέρνηση διαφθοράς» («Σ», 20.6.2021), όλες αυτές οι ενέργειές της υπήρξαν εντυπωσιακές. Ειδικά σε σύγκριση με τις ανικανότητες, αδιαφορίες, ασχετοσύνες, και όχι μόνον, άλλων, πρώην και νυν αξιωματούχων του κράτους. Βέβαια και η ίδια δεν θα εξαιρείται από λάθη, γι’ αυτό και η ελευθερία στην έκφραση για τον πολίτη.
Τα Αρχεία του κράτους
Θα σταθώ τώρα στην ομιλία της στις 11 Ιουνίου 2021, ενόσω ακόμα ήταν Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και στη συνέντευξη Τύπου για την Παγκόσμια Εβδομάδα Αρχείων μεταξύ 7-11 Ιουνίου από το 2007, όπως καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ. Είπε μεταξύ άλλων:
«…H φετινή θεματική των εορτασμών, όπως έχει τεθεί από το Διεθνές Συμβούλιο Αρχείων, το οποίο ανέλαβε τον συντονισμό τους, έχει ως τίτλο ‘‘Ενδυναμώνοντας τα Αρχεία’’ (#Empowering Archives). Οι κυριότεροι επιμέρους στόχοι, που έχουν τεθεί, είναι:
»Πρώτον: Η ανάδειξη του ρόλου των αρχείων στην προώθηση της διαφάνειας, μέσω της πρόσβασης των πολιτών σε πληροφορίες, με απώτερο στόχο τη λογοδοσία των κυβερνήσεων και τη διασφάλιση ότι οι πολίτες μπορούν να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους, και δεύτερον: Η ανάδειξη των αρχείων, μέσω του διαδικτύου, με στόχο την κατανόηση από το ευρύ κοινό του ρόλου και της συμβολής τους…
»O πρώτος στόχος βρίσκεται σε κοινή πορεία με τη στρατηγική της Κυβέρνησης για ενίσχυση της διαφάνειας, η οποία αποτελεί σημαντικό παράγοντα της χρηστής διοίκησης… αφετέρου της διάσωσης, διαφύλαξης και πρόσβασης του κοινού σε αυτά, είναι πολύ σημαντικός, αφού στα αρχεία τεκμηριώνονται όλες οι διοικητικές και οικονομικές πράξεις, και αποτελούν αποτρεπτικό παράγοντα οποιασδήποτε προσπάθειας διαφθοράς.
»Στα σύγχρονα πολιτεύματα, η αξία των αρχείων είναι ανεκτίμητη και η πρόσβαση σε αυτά είναι απαραίτητο στοιχείο της δημοκρατίας. Τα δημόσια αρχεία δεν είναι απλώς εργαλεία των κυβερνήσεων ή πηγές της ιστορικής έρευνας, αλλά συνάμα παρέχουν στον πολίτη τη δυνατότητα να έχει άμεση πρόσβαση και να ανατρέχει στα πεπραγμένα των εκάστοτε κυβερνήσεων και στα ιστορικά δεδομένα του τόπου του…»
Θέλω να υπογραμμίσω τις αναφορές της ότι «στα σύγχρονα πολιτεύματα, η αξία των αρχείων είναι ανεκτίμητη και η πρόσβαση σε αυτά απαραίτητο στοιχείο της δημοκρατίας...» Για να μπορεί ο πολίτης να έχει άμεση πρόσβαση στα ιστορικά δεδομένα του τόπου. Γιατί η πρόσβαση του πολίτη στοχεύει στην ενημέρωση του πολίτη, για όσα κάνουν οι κυβερνώντες και για να λογοδοτούν για τις πράξεις, παραλείψεις και λάθη των.
