Γράφει ο Γρίβας Κώστας
Η λόγω του νομοσχεδίου Μενέντεζ-Ρούμπιο επαναφορά στο προσκήνιο του ενδεχόμενου πώλησης των αμερικανικών μαχητικών F-35 στην Ελλάδα, μας οδηγεί στο να θέσουμε ξανά στο τραπέζι τις εξελίξεις στα συστήματα που αποσκοπούν να αδρανοποιήσουν το πιο διαφημισμένο χαρακτηριστικό τους, τα χαρακτηριστικά stealth. Θα περιγράψουμε σχετικά άγνωστες αντι-stealth τεχνολογίες που αναπτύσσονται κυρίως από την Κίνα και από τη Ρωσία και οι οποίες μας δείχνουν ότι η εποχή των stealth αεροσκαφών πιθανώς να έχει ημερομηνία λήξεως.
Όπως ο γράφων έχει αναφέρει σε προηγούμενα κείμενά του, η στρατιωτική στρατηγική της Ρωσίας και της Κίνας βασίζεται στην ανάπτυξη πολυεπίπεδων “φυσαλίδων” αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής (A2/AD). Οι “φυσαλίδες” αυτές εξοπλίζονται και με συστήματα εντοπισμού αεροσκαφών stealth, οι τεχνολογίες των οποίων φαίνεται πως βελτιώνονται διαρκώς. Για παράδειγμα, δορυφορικές φωτογραφίες που ελήφθησαν το 2015 και 2016 από τον εμπορικό δορυφόρο τηλεπισκόπησης Airbus DS, δείχνουν ότι κοντά στο Mayak στην Κριμαία έχει αναπτυχθεί ένα εξειδικευμένο ραντάρ για τον εντοπισμό αεροσκαφών stealth (counter-stealth radar) NNIIRT 55Zh6M Nebo-M.
Η τοποθέτηση του εν λόγω συστήματος στην Κριμαία φαίνεται πως έγινε στις αρχές του Σεπτεμβρίου 2015. Το Nebo-M διαθέτει μέχρι τρία ραντάρ ενεργού ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA) που λειτουργούν σε ξεχωριστά μήκη κύματος ώστε να βοηθούν τον εντοπισμό στόχων με πολύ χαμηλή διακρισιμότητα (VLO). Το ραντάρ RLM-M λειτουργεί στη μετρική (metric) μπάντα VHF, το RLM-D στη δεκαμετρική (decimetric) μπάντα L και τo RLM-S στην εκατοστομετρική (centimetric) μπάντα S. Τα ραντάρ ελέγχονται δια μέσου ενός οχήματος διοίκησης (command post vehicle) KU-RLK.
Χρησιμοποιώντας πολλαπλά ραντάρ ενεργού ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA), τα οποία εκπέμπουν σε διαφορετικά μήκη κύματος, το σύστημα επιτυγχάνει αυξημένη εμβέλεια εντοπισμού, βελτιώνει την ακρίβεια μέτρησης (measurement accuracy), τόσο ως προς το αζιμούθιο όσο και το υψόμετρο, και ενισχύει την ικανότητα εντοπισμού στόχων με μικρή διατομή ραντάρ (RCS).
Σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, το Nebo-M κατέστη επιχειρησιακό το 2015, ενώ 100 μονάδες σχεδιαζόταν να κατασκευαστούν για να ενταχθούν στο δίκτυο αεράμυνας της χώρας. Αναφερόμαστε δηλαδή σε ένα επιχειρησιακό και όχι πειραματικό σύστημα, το οποίο βρίσκεται σε μαζική παραγωγή. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι έχει πιστοποιήσει τις ικανότητές του, ειδάλλως δεν θα είχε νόημα να γίνει μια τόσο μεγάλη επένδυση στην παραγωγή του.
Αντι-stealth τεχνολογίες
Παρόμοιες ώριμες αντι-stealth τεχνολογίες φαίνεται πως διαθέτει και η Κίνα. Συγκεκριμένα, δορυφορικές φωτογραφίες του πολιτικού δορυφόρου τηλεπισκόπισης DigitalGlobe, που ελήφθησαν μεταξύ των μέσων του 2018 και των αρχών του 2019, αποκαλύπτουν ότι η Πολεμική Αεροπορία της Κίνας έχει θέσει σε υπηρεσία δύο ακόμη ραντάρ JY-27A, εξειδικευμένων στον εντοπισμό εναέριων στόχων πολύ χαμηλής διακρισιμότητας (counter-very-ow-observable /CVLO radars), δηλαδή αεροσκαφών stealth. Τα ραντάρ αυτά κατασκευάζονται από την κρατική εταιρεία ηλεκτρονικών CETC (China Electronics Technology Corporation) και φαίνεται πως έχουν εγκατασταθεί κοντά στο Hekou και το Yanbian.
Το JY-27A τοποθετήθηκε στην εγκατάσταση στο Hekou ανάμεσα στον Μάιο 2018 και στον Φεβρουάριο 2019, ενώ αυτό στο Yanbian ανάμεσα στον Ιούλιο και τον Οκτώβριο 2018. Ραντάρ JY-27A έχουν θεαθεί σε διάφορες τοποθεσίες από το 2013 και δέκα εξ αυτών δείχνουν να είναι επιχειρησιακά. Σύμφωνα με την εκτίμηση του Jane’s η επέκταση της χρήσης του ραντάρ αυτού δείχνει ότι αποτελεί σημαντικό κομμάτι του συστήματος ολοκληρωμένης αεράμυνας της Κίνας. Δεν είναι δηλαδή μια πειραματική κατασκευή, αλλά ένα σύστημα για το οποίο οι Κινέζοι ιθύνοντες έκριναν ότι έχει τις δυνατότητες να μπει σε παραγωγή και να καταστεί επιχειρησιακό.
Επίσης, εικόνες που παρουσιάστηκαν σε κινεζικό website απεικονίζουν ένα νέο μεγάλων διαστάσεων μη επανδρωμένο αερόχημα (UAV) διπλής ατράκτου με κινητήρα τζετ (turbofan) που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πλατφόρμα μεγάλου υψομέτρου και υψηλής αυτονομίας. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι το αεροσκάφος θα μπορεί να μεταφέρει ένα ραντάρ με μια μεγάλη κεραία μετρικού κύματος μεταξύ των δύο ατράκτων για εντοπισμό αεροσκαφών stealth (για περισσότερα στο βιβλίο του γράφοντος “Η Νέα Στρατιωτική Επανάσταση και η Ελληνική Αμυντική Στρατηγική”, εκδόσεις Λιβάνη).
Το νέο αυτό αεροσκάφος αναπτύχθηκε από το 601ο Ινστιτούτο της αεροδιαστημικής εταιρείας Shenyang Aircraft Corporation (SAC) και καλείται “Project 973” ή “Shen Diao” (Divine Eagle). Κινεζικές πηγές υποστηρίζουν ότι η σχεδίασή του έχει επηρεαστεί από μια αντίστοιχη προσπάθεια της ρωσικής Sukhoi στα τέλη της δεκαετίας του 1990 που αναφερόταν ως S-62. Πιθανολογείται ότι τα μετέπειτα χρόνια υπήρξε συνεργασία της Sukhoi με κινεζικά ιδρύματα και εταιρείες πάνω σε αυτό ή σε αντίστοιχα σχέδια ρομποτικών αεροσκαφών.
Terahertz ραντάρ
Επίσης, σύμφωνα με ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στην κρατική κινεζική εφημερίδα Global Times στις 18 Μαρτίου 2019, ερευνητικά ινστιτούτα στην Κίνα έχουν αναπτύξει και δοκιμάζουν αρκετά πρωτότυπα terahertz ραντάρ. Το άρθρο χαρακτηρίζει τα συστήματα αυτά ως αντι-stealth, αναφέροντας ότι τα ραντάρ που λειτουργούν μεταξύ 300 GHz και 3 THz έχουν την ικανότητα να διαπερνούν διάφορα υλικά και να αποκαλύπτουν αντικείμενα κάτω από την επιφάνεια. Άρα, ενδέχεται να έχουν εφαρμογές και στον εντοπισμό αεροσκαφών stealth δεδομένου ότι πιθανώς να μπορούν να διαπεράσουν τα υλικά απορρόφησης της ακτινοβολίας ραντάρ (RAM) που τα περιβάλλουν και τους χαρίζουν μεγάλο μέρος των ικανοτήτων stealth.
Ωστόσο, η ατμόσφαιρα απορροφά τα εκπεμπόμενα κύματα των terahertz ραντάρ με αποτέλεσμα ο εντοπισμός των εχθρικών αεροσκαφών να είναι εφικτός μόνο σε μικρές αποστάσεις. Παρόλα ταύτα, η Κίνα φαίνεται πως δίνει έμφαση στη συγκεκριμένη τεχνολογία, θεωρώντας την πολλά υποσχόμενη. Τον Ιούνιο 2016, η Κρατική Διοίκηση Επιστημών, Τεχνολογίας και Βιομηχανίας για την Εθνική Άμυνα της Κίνας ανέφερε ότι η εταιρεία CETC (China Electronic Technology Corporation) παρήγαγε το πρώτο στερεάς κατάστασης terahertz ραντάρ απεικόνισης.
Τον Σεπτέμβριο 2017 η κινεζική εφημερίδα Science and Technology Daily ανέφερε ότι η Κινεζική Ακαδημία Μηχανολογικής Φυσικής ανέπτυξε ένα ρυθμιζόμενο λέιζερ ελεύθερων ηλεκτρονίων (tuneable free electron laser) σχεδιασμένο να λειτουργήσει ως πηγή ισχύος για terahertz ραντάρ. Το σύστημα αυτό αναπτύχθηκε από το 205ο Ινστιτούτο της China Ordnance Industry, η οποία αποτελεί μέρος της Norinco.
Τον Δεκέμβριο 2018, η ίδια εφημερίδα ανέφερε ότι δοκιμάστηκε με επιτυχία το πρώτο terahertz ραντάρ συνθετικού διαφράγματος (SAR) της Κίνας. Το ραντάρ αυτό αναπτύχθηκε από το 23ο Ερευνητικό Ινστιτούτο της Δεύτερης Ακαδημίας της εταιρείας CASIC (China Aerospace Science and Industry Corporation) και διεξήγαγε δοκιμές στην επαρχία Shaanxi τοποθετημένη σε ιπτάμενη πλατφόρμα.
Το άρθρο της 18ης Μαρτίου 2019 των Global Times αναφέρει ότι αν και οι αντι-stealth ικανότητες των terahertz ραντάρ χρειάζεται χρόνο να ωριμάσουν, εντούτοις μπορεί να χρησιμοποιηθούν άμεσα για αποστολές αναγνώρισης αέρος-εδάφους με πολύ μεγάλη αποτελεσματικότητα. Με βάση όλα αυτά, εκτιμάται ότι οι Κινέζοι επενδύουν σοβαρά στην τεχνολογία των terahertz ραντάρ, επιδιώκοντας να ξεπεράσουν το πρόβλημα της μικρής εμβέλειας και να αναπτύξουν μια αξιόπιστη κατηγορία συστημάτων για εντοπισμό αεροσκαφών stealth.
Τεχνητή νοημοσύνη
Τέλος, η ανάπτυξη προηγμένων αλγορίθμων και γενικότερα της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να προσφέρει σε υπάρχοντα ραντάρ και άλλα συστήματα τη δυνατότητα ανάλυσης των δεδομένων τους με καινοτόμο τρόπο έτσι ώστε να μπορεί να προκύπτει αξιοποίηση στοιχείων που μέχρι τώρα ήταν εκτός των δυνατοτήτων ανάλυσης και συνακόλουθα να αποκαλύπτονται στόχοι πολύ μικρής διατομής ραντάρ (RCS).
Σε πιο φιλόδοξες εφαρμογές ενδέχεται να μπορεί να γίνει αξιοποίηση των λεγόμενων “αδύναμων χαρακτηριστικών” (weak features). Για παράδειγμα, μια κινεζική εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης για την εκτίμηση του αξιόχρεου υποψήφιων δανειοληπτών μικρών δανείων, η Smart Finance, αξιολογεί όχι τα “τυπικά” χαρακτηριστικά που εξετάζουν οι τράπεζες σε έναν υποψήφιο δανειολήπτη, όπως τι μισθό παίρνει και το πόση περιουσία έχει, αλλά το πόσο φορτισμένο είναι το κινητό του τηλέφωνο, πόσο γρήγορα πληκτρολόγησε στην αίτηση την ημερομηνία γεννήσεώς του και χιλιάδες άλλες φαινομενικά άσχετες με το θέμα παραμέτρους.
Η τεχνητή νοημοσύνη που χρησιμοποιεί η εφαρμογή συσχετίζει παρόμοια στοιχεία με το αξιόχρεο των δανειοληπτών και γίνεται διαρκώς “σοφότερη” από τα αποτελέσματα που λαμβάνει. Παρόμοια “αδύναμα δεδομένα”, φαινομενικά άσχετα με τον σκοπό που καλούνται να υπηρετήσουν, εκτιμάται ότι ενδέχεται να έχουν μεγάλο εύρος δυνητικών στρατιωτικών εφαρμογών, πιθανώς και σε τεχνολογίες αντι-stealth.
___________________
Αναρτήθηκε από το συνεργάτη μας Μιχάλη Τσολάκη
