Ευαγγελίας Κ. Λάππα, (16 ετών, 20 Δεκεμβρίου 2020)
«Η περιοχὴ τοῦ Αὐλῶνος χαρακτηρίζεται ὡς ἑλληνικὴ περιοχὴ τῆς Ἠπειρωτικῆς φυλῆς τῶν Χαόνων, τόσο ἀπὸ τὰ ἑλληνικὰ τοπωνύμια: Ὡρικόν, Κεραύνεια, Ἀκροκεραύνεια ὄρη, Ἐριχό, Πάνορμος, ὅσο καὶ τὰ ἀρχαιολογικὰ μνημεῖα καὶ εὑρήματα.
Κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς καὶ μεταβυζαντινοὺς χρόνους λειτουργοῦσε ἡ Ἐπισκοπὴ Αὐλῶνος.
Ἀρκετοὶ ὀρθόδοξοι ναοὶ στηρίζονται σὲ μάρμαρα καὶ κιονόκρανα ἀρχαιοελληνικά. Βέβαια, μὲ τὸν ἐξισλαμισμό τῆς περιοχῆς πολλὲς ἐκκλησίες ἔγιναν τζαμιά, ἀλλὰ ἀρκετοὶ πλέον Μωαμεθανοὶ δὲν ξέχασαν ταὶς παλιές τους συνήθειες ν’ ἀνάβουν κεριὰ σὲ εἰκονίσματα Ἁγίων Ὀρθόδοξων Χριστιανῶν» (Β. ΗΠΕΙΡΟΣ – Ἀρχαιολογικὰ μνημεῖα & Εὑρήματα, Ἀθαν. Π. Λέκκας, ἔκδ. Πανελληνίου Συνδέσμου Βορειοηπειρωτικοῦ Ἀγῶνος (ΠΑΣΥΒΑ), Ἀθήνα, 1993)
(Πηγή: Ἀπὸ τὴ συλλογὴ τοῦ Ἰωάννη Γεωργόπουλου, Στων Ἐλλήνων τίς πατρίδες τοῦ 1900 «οὕ μ’ ἐθέσπισεν», Έκδόσεις περιοδικοῦ Ἐνδοχώρα)
ΑΥΛΩΝ - Ποίημα
Θρήνο δεν έφτιαξε κανείς;
Λόγο ποιος έκανε, θαρρείς;
Μείναν να κλαίγουνε, σέ, Αυλών
νέφη και θάλασσες Ρωμιών.
Σένα τα Γιάννενα πονούν.
Άρτα, αχ! Πρέβεζα σιωπούν.
Σούλι βοά, Κόνιτσα θωρεί.
Νίτσα[1] – να! – ύψωσε φωνή.
Πάργα αχ! άφησε κραυγή!
Στέναξε!
Έφριξε!
Χρόνια σε παίρνανε πολλοί
Φράγκοι και Βούλγαροι εχθροί.
Κάθε μια βάρβαρη φυλή
όμως δεν άλλαξες ψυχή!
Τέλος σε πήρανε δειλοί
Τούρκοι, πιο άπιστοι, κακοί.
Αιώνες τέσσερις, σκλαβιά
που ‘ταν για σένανε βαριά.
Μέρα μον’ πρόσμενες κρυφά
μέρα στα χρόνια τα πικρά
Τούρκοι να φύγουνε μακριά
Θασαι ω! λεύτερος συ πια!
Ούννοι[2] και Αύσονες[3] δειλοί
ήρθαν, σε πάτησαν σκληροί.
Όσο κ’ αν έβγαλες κραυγή
άφησαν να σβήσει και αυτή.
Θρήνο δεν έφτιαξε κανείς;
Λόγο ποιος έκανε, θαρρείς;
Μείναν να κλαίγουνε, σέ, Αυλών
νέφη και θάλασσες Ρωμιών.
Σένα τα Γιάννενα πονούν.
Άρτα, αχ! Πρέβεζα σιωπούν.
Σούλι βοά, Κόνιτσα θωρεί.
Νίτσα[4] – να! – ύψωσε φωνή.
Πάργα αχ! άφησε κραυγή!
Στέναξε!
Έφριξε!
διότι συ έμεινες μακριά
μέσα στη βάρβαρη σκλαβιά
όταν ην λεύτερη στιγμή[5]
όλοι αχ! να χαίρονταν μαζί!
Πήραν το θάρρος οι εχθροί
πήγαν και πάτησαν πιο κει
Πάει η Ήπειρος – αλί! –
Έτσι μας έμεινε μισή!
Πότε θα φύγει ο εχθρός;
Λένε πως έρχεται καιρός!
Ευαγγελία Κ. Λάππα
16 ετών
25 Οκτωβρίου 2020
Αφιερωμένο σε όλους όσους
Αγωνίστηκαν να είναι η Βόρειος Ήπειρος
Ελεύθερη και Ελληνική
______________
[1] Ηγουμενίτσα
[2] Ούννοι λέγονται οι Γερμανοί. Εδώ εννοούνται οι Αυστριακοί και οι Ούγγροι, που συνεργάστηκαν με τους Ιταλούς, στο σχεδιασμό της αρπαγής της Βορείου Ηπείρου! (Βλ. René Puax, Δυστυχισμένη Βόρειος Ήπειρος, Εκδόσεις Τροχαλία)
[3] Αύσονες εννοούνται οι Ιταλοί
[4] Ηγουμενίτσα
[5] Στιγμή λευτεριάς
Αυλών – Πρόλογος
Η μελέτη- αποδελτίωση που ακολουθεί αποτελεί μια μικρή προσωπική μου έρευνα, των τελευταίων μηνών, σχετικά με την Ελληνικότητα και τη σημασία της πόλης του Αυλώνα για όλους εμάς τους Έλληνες.
Αυλών – Η πόλη
Ο Αυλώνας είναι το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Αλβανίας, μετά το Δυρράχιο, με πληθυσμό 79.948 ( 2011). Είναι η Ελληνική πόλη, όπου κηρύχθηκε η Αλβανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, με την βοήθεια των «Μεγάλων Δυνάμεων», στις 28 Νοεμβρίου 1912 και ήταν για ένα μικρό διάστημα πρωτεύουσα της Αλβανίας.
Είναι αρχαία Ελληνική πόλη από τον 6ο αιώνα π.Χ. και ονομάστηκε Αυλών (δηλαδή κοιλότητα μεταξύ λόφων) και κατοικήθηκε έκτοτε για 26 περίπου αιώνες. Η πόλη του Αυλώνα είναι σήμερα το πλέον σημαντικό οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο, της κατεχόμενης από την Αλβανία, Βορείου Ηπείρου και αποτελεί έδρα του Πανεπιστημίου του Αυλώνα. Το 1994 στην πόλη ζούσαν, επισήμως, 8.000 Έλληνες και πόσοι άραγε ανεπισήμως…
(Με στοιχεία από το el.wikipedia.org)
Αυλών – Στοιχεία (κείμενα και δημοσιεύσεις) που αποδεικνύουν την Ελληνικότητά του
«…Εἰς τάς πόλεις Ἀργυρόκαστρον, Χειμάρρα, Αὐλῶνα, Ἁγίους Σαράντα κ.λ.π., ὅπου ὐπάρχουν χιλιάδες Ἑλλήνων, δέν διδάσκεται οὔτε εἰς τά Δημοτικά Σχολεῖα ἡ Ἐλληνική γλῶσσα, ἀλλά μόνον ἡ Ἀλβανική…»
(Πηγή: Μητροπολίτου Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης Σεβαστιανού, Ἡ Ἐσταυρωμένη Βόρ. Ἤπειρος, σελ 66)
«Η περιοχὴ τοῦ Αὐλῶνος χαρακτηρίζεται ὡς ἑλληνικὴ περιοχὴ τῆς Ἠπειρωτικῆς φυλῆς τῶν Χαόνων, τόσο ἀπὸ τὰ ἑλληνικὰ τοπωνύμια: Ὡρικόν, Κεραύνεια, Ἀκροκεραύνεια ὄρη, Ἐριχό, Πάνορμος, ὅσο καὶ τὰ ἀρχαιολογικὰ μνημεῖα καὶ εὑρήματα.
Κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς καὶ μεταβυζαντινοὺς χρόνους λειτουργοῦσε ἡ Ἐπισκοπὴ Αὐλῶνος.
Ἀρκετοὶ ὀρθόδοξοι ναοὶ στηρίζονται σὲ μάρμαρα καὶ κιονόκρανα ἀρχαιοελληνικά. Βέβαια, μὲ τὸν ἐξισλαμισμό τῆς περιοχῆς πολλὲς ἐκκλησίες ἔγιναν τζαμιά, ἀλλὰ ἀρκετοὶ πλέον Μωαμεθανοὶ δὲν ξέχασαν ταὶς παλιές τους συνήθειες ν’ ἀνάβουν κεριὰ σὲ εἰκονίσματα Ἁγίων Ὀρθόδοξων Χριστιανῶν»[6] (Β. ΗΠΕΙΡΟΣ – Ἀρχαιολογικὰ μνημεῖα & Εὑρήματα, Ἀθαν. Π. Λέκκας, ἔκδ. Πανελληνίου Συνδέσμου Βορειοηπειρωτικοῦ Ἀγῶνος (ΠΑΣΥΒΑ), Ἀθήνα, 1993)
(Πηγή: Ἀπὸ τὴ συλλογὴ τοῦ Ἰωάννη Γεωργόπουλου, Στων Ἐλλήνων τίς πατρίδες τοῦ 1900 «οὕ μ’ ἐθέσπισεν», Έκδόσεις περιοδικοῦ Ἐνδοχώρα)
«…..Υποβάλλει τήν θερμήν παράκλησιν καί ἀξίωσίν του ὅπως ἡ Α. Β. Ὑψηλότης εὐδοκήσῃ νά διερμηνεύσῃ τήν ὁμόθυμον εὐχήν τῆς ἐπαρχίας ταύτης πρός τόν σεπτόν Αὐτῆς πατέρα του Βασιλέα τῶν Ἑλλήνων Κωνσταντίνον, ὡς γενικόν προστάτην καί κηδεμόνα τῆς Ἑλληνικῆς φυλῆς ὁλοκλήρου, καί τήν Κυβέρνησιν ἵνα εὐαρεστηθῇ να διατάξῃ τήν προέλασιν τοῦ νικητοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ πρός ἀπελευθέρωσιν καί εἰς τά βόρεια τμήματα τῆς Ἠπείρου ἀλυτρώτων εἰσέτι καί στενόντων ὑπό δουλείαν ἀδελφῶν. Διότι ἡ Έπαρχία ἡμῶν ἀκούει θρήνους τῶν πέραν τῆς Ἑλληνικής κατοχής ἀδελφῶν ἡμῶν μυρία πασχόντων ἀπό τά ἡνωμένα ἀφόρητα κακά τῆς Τουρκικῆς τυραννίας καί τῆς Ἀλβανικῆς ἀναρχίας, εἶναι δέ ἀδύνατον καί τό ἐλευθερωθέν τμῆμα τῆς Ἠπείρου νά ζήση ἐν ἡσυχίᾳ καί νά προαγάγῃ τήν οἰκονομικήν του εὐεξίαν καί ἀσφαλίσῃ τήν πολιτικήν του εὐεξίαν, ἐφ’ ὅσον δέν ἀποκατασταθῶσι πλήρη τά φυσικά ὅρια τῆς Ἠπείρου διά τό ἔνδοξον σκήπτρον τῆς Α.Μ. τοῦ Βασιλέως τῶν Ἑλλήνων Κωνσταντίνου ΙΒ’…»
(Απόσπασμα από το ψήφισμα Ἐπαρχίας Κονίτσης, 5 Μαΐου 1913)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 344)
«Οἱ γόοι καί στεναγμοί τῶν εἰς τά γειτνιάζοντα βόρεια διαμερίσματα ἀδελφῶν ἡμῶν ὑφισταμένων διώξεις καί καταστροφάς ἀνεπανορθώτους ὑπό ἀγρίων ληστρικῶν ὀρδῶν συνταράσσουσι μέχρι δακρύων τάς καρδίας ἡμῶν. Παρακαλοῦμεν θερμῶς ὅπως διαταχθῇ ἡ προέλασις τοῦ νικηφόρου ἡμῶν στρατοῦ μέχρι Βερατίου καί Αὐλῶνος καί τεθεῖ ἅπαξ διά παντός φραγμός εἰς τάς ξενικάς ἐπεμβάσεις καί ραδιουργίας καί τέρμα εἰς τήν παροῦσαν ἀνώμαλον καί ἐκνευριστικήν κατάστασιν…»
(Απόσπασμα από το ψήφισμα πόλεως Λεσκοβικίου, 5 Μαΐου 1913)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 346)
«….Ἔχομεν καί ἄλλους ἀδελφούς πρός Βεράτιον καί Αὐλώνα καί στενάζουν ἔτι ὑπό τόν βάρβαρον καί ἐπαχθῆ ζυγόν, πιέζονται δε ἀπό μίσθαρνα ὄργανα προπαγανδιστῶν, ὅπως ἀπαρνηθῶσι τήν Ἑλληνικήν των ἐθνότητα.
Παρακαλοῦμεν νά διαταχθῇ ἄμεσος προέλασις τοῦ νικηφόρου στρατοῦ μας καί προς τα μέρη αὐτά, ὅπως ἀναπνεύσουν ἐπί τέλους καί οἱ ἐκεῖ ἀδελφοί μας τόν ἐλεύθερον ἀέρα, τόν ὁποῖον ἀναπνέωμεν ἡμεῖς. Μὲ ἀνοικτάς ἀγκάλας Σᾶς αναμένουν…»
(Απόσπασμα από το ψήφισμα πόλεως Πρεμετῆς, 5 Μαΐου 1913)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 350)
«….Δέν θά εἶναι ἄνδρες μας ἐάν δέν λάβουν τό ὅπλον καί τρέξουν προς ἀπελευθέρωσιν χιλιάδων ἀδελφῶν μας εἰς Βεράτιον καί Αὐλώνα….»
(Προσφώνηση ἀπό τήν Χαρίκλεια Παρθένη ἐκ μέρους τῶν γυναικῶν Πρεμετῆς πρός τόν πρίγκιπα Γεώργιο)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 351)
«… Νά παρακαλέσωμεν τήν Α. Μεγαλειότητα τόν δαφνοστεφῆ Βασιλέα μας Κωνσταντίνον τόν ΙΒ’ καί τήν Σεβαστήν μας Ἑλληνικήν Κυβέρνησιν μας νά διατάξωσι προέλασιν τοῦ Ἐλληνικοῦ μας Στρατοῦ πρός Βεράτιον καί Αὐλώνα, πρός κατασύντριψιν λειψάνων τουρκικοῦ στρατοῦ, (ἐκ)καθάρισιν τοῦ ἐκεῖ ἐδάφους ἀπό μίσθαρνα ὄργανα προπαγανδῶν καί ἀπολύτρωσιν τῶν ὑπό τόν βαρύν τῆς δουλείας ζυγόν στεναζόντων ἀλυτρώτων ἀδελφῶν μας…»
(Απόσπασμα από το ψήφισμα περιφερείας Πρεμετῆς, 6 Μαΐου 1913)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 352)
«…θερμοπαρακαλοῦμεν νά διαταχθῇ ὁ ἑλληνικός στρατός μας νά προελάσῃ πρός τό Βεράτιον καί τόν Αὐλώνα, διότι καί ἐκεῖ ἔχομεν πολλάς χιλιάδας πληθυσμοῦ, ὁ οποῖος μόνον την ἕνωσίν του μέ τήν Ἑλλάδα θέλει καί οὐδέν ἄλλο. Οἰκτρῶς ἀπατῶσι τόν κόσμον ὅλοι ὅσοι λέγουσιν ὅτι ἄλλα σκέπτονται οἱ ἐκεῖ ἀδελφοί μας….»
(Προσφώνηση τοῦ Μουφτῆ Πρεμετῆς Μεχμέτ Χαϊρεδίτ πρός τόν πρίγκιπα Γεώργιο)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 355)
«…τί γεννήσονται οἱ οὐχί μακρόν ἡμῶν ἐν Αὐλώνι καὶ Βερατίῳ στενάζοντες ἔτι ὑπό βαρύν καί ἐπαχθῆ ζυγόν τῆς τυραννίας, πιεζόμενοι ἀπό μίσθαρνα ὄργανα προπαγανδιστῶν, ὅπως ἀπαρνηθῶσι τήν ἑλληνικήν των ἐθνότητα;…»
(Απόσπασμα από το ψήφισμα Φράσσαρι (Δανγλίας) περιφερείας Πρεμετῆς, 6 Μαίου 1913)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 358)
«…τί γίνονται οἱ ἐν Αὐλώνι καὶ Βερατίῳ ὑπόδουλοι ἀδελφοί μας;
Διά τούτο δεδικαιολογημένη ἡ παράκλησις ἡμῶν ὄπως προελάση ὁ γενναιότατος Ἑλληνικός Στρατός, τόν ὁποῖον οἱ εἰσέτι ὑπόδουλοι ἀδελφοί μας ἐναγωνίως ἀναμένουν….»
(Απόσπασμα από τη προσφώνηση ἀξιωματούχων κοινοτήτων περιφερείας Πρεμετῆς πρός τόν πρίγκιπα Γεώργιο)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 360)
«…ἡ Αὐτοῦ Μεγαλειότης ὁ λατρευτός καί δαφνοστεφῆς Βασιλεύς ἡμῶν Κωνσταντίνος ὁ ΙΒ’ καί η Σεβαστή Ἑλληνικήν Κυβέρνησιν εὐδοκήσωσι νά διατάξωσι τήν προέλασιν τοῦ νικηφόρου στρατοῦ μας εἰς τά μήπω καταληφθέντα βόρεια μέρη της Ἠπείρου προς ἀπολύτρωσιν τῶν ἐκεῖ στεναζόντων, ἕνεκα τῆς ἐπικρατούσης πλήρους αναρχίας καί ἐκκρεμότητος, ὁμαιμόνων ἀδελφῶν ἡμῶν, ὦν αἱ οἰμωγαί βαθέως μᾶς συγκινοῦσι…..»
(Απόσπασμα από το ψήφισμα συλλαλητηρίου Ἀργυροκάστρου, 10 Μαίου 1913)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 363)
«…ἡ Ελληνική διοίκησις μόνη δύναται νά ἐξασφαλίσῃ τήν εὐημερίαν καί τήν εὐτυχίαν ἡμῶν καί ὅτι τυγχάνοντες ὁμαίμονες ἀδελφοί τῶν Ἐλλήνων μετ’ αὐτῶν καί μόνον δυνάμεθα νά ζήσωμεν ὡς τέκνα τῆς μεγάλης μητρός μας Ἑλλάδος…»
(Απόσπασμα από τη προσφώνηση τοῦ Μουφτῆ Ἀργυροκάστρου πρός τόν πρίγκιπα Γεώργιο, 10 Μαΐου 1913)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 364)
«…Ἐκφράζων δέ τήν εὐχήν καί τόν διακαῆ πόθον, ὅπως ό γενναῖος στρατός μας προελάσῃ και πρός τά βορειότερα διαμερίσματα τῆς Ἠπείρου προς ἀπελευθέρωσιν τῶν στεναζόντων ἀκόμη ὑπό στυγεράν δουλείαν ὁμαιμόνων ἀδελφῶν μας…»
(Απόσπασμα από το ψήφισμα τῶν κατοίκων τῆς Ἐπαρχίας Χειμάρρας, 10 Μαΐου 1913)
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 365)
«… οἱ περισσότεροι κάτοικοι τῆς βορείου Ἠπείρου ὀργανώθηκαν καί πολέμησαν στό Μ.Α.Β.Η. (Μέτωπο Ἀπελευθερώσεως Βορείου Ἠπείρου). Αὐτό συνεκροτήθη στά Τίρανα, τόν Ἰούλιο τοῦ 1942. Εἶχε προηγηθεῖ ἡ ὀργάνωση ἀνταρτικῶν ὁμάδων στό Δέλβινο (ἀπό δύο γηγενεῖς ἀξιωματικούς τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, τόν Σπυρίδωνα Λύτο καί τόν Ἰωάννη Βιδέλη), στόν Αὐλώνα, τήν Δρόπολη, τήν Κορυτσά, τό Λεσκοβίκι, τήν Ρίζα καί τήν Χειμάρρα…»
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Ο Ελληνισμός της Βόρειου Ηπείρου μέσα από άγνωστα ντοκουμέντα, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 291)
«… Στη φάση αυτή καλέστηκαν για ανακρίσεις 600 άτομα. Στο Αργυρόκαστρο 120. Στους Αγ. Σαράντα 150, στο Δέλβινο 60, στην Κορυτσά 50, στο Τεπελένι 15, στη Χιμάρα 50, στα Τίρανα 80, στο Φίερι 20, στην Αυλώνα 30, στην Πρεμετή 20, στην Κλεισούρα 10 κλπ. Ή νύχτα αυτή θα μείνει για πάντα στην ιστορία του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, ως «Η Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου»...»
(Πηγή: https://www.himara.gr/istoria/8620-19-4-94-nyxta-agiou-vartholomeou...)
«..Εἰς γενομένην πρότασιν νά παραχωρηθῆ ὁ Αὐλών εἰς τήν Ἑλλάδα, οἱ Ἰταλοί ἀντιπρόσωποι ἀρνοῦνται κάθε συζήτησιν. Καί χαρακτηρίζοντες την Ἤπειρον ὡς νότιον Ἀλβανίαν (!) ἀρχίζουν νά παζαρεύουν καί τήν Ἐλληνικωτάτη αὐτήν Ἐπαρχίαν…»
(Πηγή: Χαραλάμπου. Τ. Νικολάου, Ταξιάρχου, Διεθνείς πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες – συμφωνίες και συμβάσεις, Συμπληρωματικές Εκδόσεις Διευθύνσεως Εκδόσεων ΓΕΣ, σελ 205 – 206)
«…Τόν Σεπτ. 1914, ὑπό τοῦ Πρεσβευτοῦ ταῆς Μ. Βρεταννίας εἰς Ἀθήνας, πού ἐνεργεῖ ἐξ ὀνόματος ὅλων τῶν Συμμάχων Δυνάμεων, συμπεριλαμβανόμενης καί τῆς Ἰταλίας, δίδεται εἰς τήν Ἑλληνικήν Κυβέρνησιν ἡ ἐντολή νά ἀνακαταλάβη τήν Β. Ἤπειρον. Ταυτοχρόνως δέ ἡ Ἰταλία ἐγκαθίσταται εἰς Αὐλῶνα…»
(Πηγή: Χαραλάμπου. Τ. Νικολάου, Ταξιάρχου, Διεθνείς πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες – συμφωνίες και συμβάσεις, Συμπληρωματικές Εκδόσεις Διευθύνσεως Εκδόσεων ΓΕΣ, σελ 216-217)
«… Οι Ιταλοί προσπάθησαν να δημιουργήσουν μία νέα γραμμή αμύνης, η οποία εκτεινόταν από την Χειμάρρα στο δεξιό …Η ιταλική στρατιωτική ηγεσία προχώρησε στην άμεση αποστολή στην Αλβανία προς σταθεροποίηση του μετώπου. Έπρεπε να αποτραπεί η κατάληψη του Αυλώνα με κάθε τρόπο. Προς τούτο ο Soddu εκρίθη ότι δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις περιστάσεις και απομακρύνθηκε της θέσεώς του…»
(Πηγή: Ιωάννη Παπαφλωράτου, Η ιστορία του Ελληνικού Στρατού (1833-1949), Η δράση των I-VIII Μεραρχιών Πεζικού Νομική και χαρτογραφική παρουσίαση των γεγονότων, Τόμος ΙΙ, Εκδόσεις Σακκούλα)
«…Ὁ ἑλληνικός στρατὸς προελαύνοντας νικηφόρα ἀπελευθερώνει τὸ ἕνα μετὰ ἄλλο προαιώνια ἑλληνικὰ κέντρα καὶ ἀληθινὰ προπύργια τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Στὴν Ἤπειρο, ἐνῶ το κύριο στράτευμα προχωρεῖ πρός τὰ Ἰωάννινα, ὅπου συναντᾶ ἰσχυρὴ ἀντίσταση, τὴν 17η Δεκεμβρίου 1912 ἡ 3η ἑλληνική μεραρχία ἀπελευθερώνει τὴν Κορυτσά, τὴν 3η Μαρτίου 1913 τὸ Ἀργυρόκαστρο καὶ τὴν Κλεισοῦρα, τὴν 6η Μαρτίου 1913 τὸ Τεπελένι. Ἀλλὰ 50 μίλια ΒΑ τοῦ στομίου τῆς κερκυραϊκῆς θάλασσας πρὸ τοῦ Αὐλῶνος, πανάρχαιας ἑλληνικῆς πόλεως, τοῦ ἠπειρωτικοῦ φύλου τῶν Χαόνων, ἀνακόπτει τὴν προέλαση λόγω διαβημάτων τῆς Ἰταλίας καὶ τῆς Αὐστρο – Ουγγαρίας, ποὺ ἡ κάθε μία ἐπιφυλάσσει γιὰ τὸν ἑαυτό της τὴν κατοχὴ αὐτῆς τῆς εἰσόδου τῆς Ἀδριατικῆς…»
(Πηγή: Rene Puax, Δυστυχισμένη Βόρειος Ήπειρος, Εκδόσεις Τροχαλία, σελ 212)
«…Ο Πτολεμαίος, θεωρεί την Ήπειρο λίκνο και κοιτίδα του πολιτισμού, γράφει δε χαρακτηριστικά: «Αρχέγονος Ελλάς Ήπειρος» και ότι «Αρχά Ελλάδος από Ωρικίας». Κατά τον Πτολεμαίο λοιπόν, η Ελλάδα άρχιζε από την Ωρικία, δηλαδή την περιοχή μεταξύ της Χιμάρας και της Αυλώνας. Αλλά και ο περιηγητής Διονύσιος (στίχος 399), αναφέρει ως όριο της Ελλάδας τον Ωρικόν, όπουεγκαταστάθηκαν στα γεράματά τους ο Κάδμος και η σύζυγός του Ερμιόνη από τη Θήβα.
Ο μεγάλος αρχαίος γεωγράφος Στράβωνας, χωρίζει την Ήπειρο από την Ιλλυρία με την Εγνατία Οδό, η οποία από την Απολλωνία και την Επίδαμνο (σημ. Δυρράχιο) φτάνει μέσω της Οχρίδας και του Πυλώνος στη Θεσσαλονίκη. Η Εγνατία Οδός, ήταν χαραγμένη παράλληλα προς τον ποταμό Γενούσο (ή Σκούμπη). Και συνεχίζει ο Στράβωνας: «Ταύτην (δηλ. την Εγνατία) δη τη οδόν εκ των περί την Επίδαμνον και την Απολλωνίαν ιούσιν, εν δεξιά μεν εστί τα Ηπειρωτικά έθνη, κλυζόμενα τω Σικελικώ πελάγει μέχρι του Αμβρακικού κόλπου, εν αριστερά δε τα όρη των Ιλλυριών»… Εκτός όμως από τον Στράβωνα, τα όρια της Ηπείρου τοποθετούνται στον ποταμό Γενούσο και από τον Σκύλακα, τον Πλίνιο, τον Πομπώνιο Μέλα (Pomponius Mela), τον Θουκυδίδη και τον Πτολεμαίο, όπως είδαμε. Στα χρόνια του Πύρρου μάλιστα, ο οποίος ένωσε όλα τα ηπειρωτικά έθνη σε μια διοίκηση, η Ήπειρος έφτανε ως τον ποταμό Μάτ(ι), στο κέντρο της σημερινής Αλβανίας. Βέβαια οι Αλβανοί, θεωρούν τον Πύρρο Αλβανό και τον εμπλέκουν, όπως βλέπετε και στο έμβλημα που ανακαλύψαμε, στο θέμα της Τσαμουριάς… «Δωδεκάτη Επαρχία Παλαιάς Ηπείρου υπό ηγεμόνα πόλεις δώδεκα: μητρόπολις Νικόπολις, Δωδώνη, Εύροια (πιθανότατα τα σημερινά Γιάννενα), Άκτιον, Αδριανούπολις, Άππων, Φοινίκη, Αγχίασμος, Βουθρωτός, Φωτική, Κέρκυρα νήσος, Ιθάκη νήσος. Δεκάτη Τρίτη επαρχία Νέας Ηπείρου υπό κονσουλάριον, πόλεις εννέα: Δυρράχιον, Σκάμπα, Απολλωνία, Βούλις, Αμαντία, Πουλχεριούπολις, Αυλών, Λυχνιδός μητρόπολις, Λιστρών και Σκεπών».
Η δωδέκατη επαρχία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας λοιπόν, η «Παλαιά Ήπειρος» άρχιζε από τον Αμβρακικό Κόλπο και το Ιόνιο Πέλαγος και έφτανε ως τη Σκόδρα...»
(Πηγή: https://www.himara.gr/istoria/8974-istorika-oria-voriou-ipirou-symfo...)
« Η Συμφωνία Λονδίνου, 26 Ἀπριλίου 1915..… α. Προβλέπεται ἡ ὁριστική παραχώρησις τῆς Β. Ἠπείρου εἰς την Ἑλλάδα. Ἡ Ἰταλία δέν ἀντιτίθεται εἰς τήν διαίρεσιν ταῆς Βορείου καί Νοτίου Ἀλβανίας μεταξύ τοῦ Μαυροβουνίου, τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Σερβίας, ἐάν διατηρήση τήν Νῆσον Σάσωνα καί τον Αὐλῶνα, μετά τῆς περιοχῆς περί αὐτόν καί ἐάν τό κεντρικόν τμῆμα ταῆς Ἀλβανίας αποτελέση μικρόν οὐδέτερον καί αὐτόνομον Κράτος, ὑπό την Ἰταλικήν προστασίαν. Κατ’ αὐτόν τον τρόπον ἀποφεύγεται, κατά τούς Ἰταλούς, ἡ ἀπειλή τήν ὁποίαν θά συνεπάγεται διά τήν Χώραν των ἡ ἐγκατάστασις Μεγάλης Δυνάμεως ἐπί τῆς Ἀνατολικῆς Ἀκτῆς τῆς Ἀδριατικῆς…… γ. Ἀναγνωρίζεται ἡ Ἰταλική κυριαρχία ἐπί τοῦ λιμένος Αὐλῶνος, μετά ἐνδοχώρας ἱκανῆς πρός ἄμυναν καί ἀναλόγου οἰκονομικῆς ἱκανότητος...»
(Πηγή: Χαραλάμπου. Τ. Νικολάου, Ταξιάρχου, Διεθνείς πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες – συμφωνίες και συμβάσεις, Συμπληρωματικές Εκδόσεις Διευθύνσεως Εκδόσεων ΓΕΣ, σελ 224)
Διακοίνωσις Αὐστρίας - Ἰταλίας (5 Δεκεμβρίου 1912).*
Προς τήν Ἑλλάδα.
- Ἀποστέλλεται ἡ Διακοίνωσις αὐτή πρός τήν Ἑλλάδα, ἄνευ κἄν τῆς προειδοποιήσεως τῶν Μεγάλων Δυνάμεων
- Τονίζουν δι’ αὐτῆς αἱ δύο Χῶραι ὅτι, ἀποβλέπουσαι εἰς τήν ἐλευθέραν ναυσιπλοΐαν τῆς Ἀδριατικῆς, δέν θά ἀνεχθοῦν τήν κατάληψιν τοῦ Αὐλῶνος ὑπό τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ.
- Ἡ ἀνωτέρω ἐνέργεια ἐκ μέρους τῆς Ἰταλίας κυρίως, ὀφείλεται εἰς τά σχέδιά της, πού ἔχει ἀρχίσει διά τήν δημιουργίαν Ἀλβανικοῦ Κράτους.
*Σ. Τζιρῆτα, «Σύγχρονα Προβλήματα», σελ 44
(Πηγή: Χαραλάμπου. Τ. Νικολάου, Ταξιάρχου, Διεθνείς πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες – συμφωνίες και συμβάσεις, Συμπληρωματικές Εκδόσεις Διευθύνσεως Εκδόσεων ΓΕΣ, σελ 192 – 193)
«…Ὀ Ἑλληνικὸς πληθυσμὸς τῆς Βορείου Ἠπείρου κατὰ τὸν Εθνογραφικόν χάρτην τὸν δημοσιευθέντα ὑπὸ τοῦ Γεωγραφικοῦ Ἰνστιατούτου De Agostini της Ρώμης βάσει τῶν ἀποτελεσμάτων τῆς ἀπογραφῆς ἐπὶ Χιλμῆ - Πασσᾶ 1904 - 1905: Εἰς τὸ Βιλαέτιον Ἰωαννίνων ὑπῆρχον 294.00 Ἕλληνες. Εἰς τὰ σαντζάκια Ἀργυροκάστρου - Βερατίου καὶ Κορυτσᾶς 207.500 Ἕλληνες. Εὶς τὸ σαντζάκιον Ἀργυροκάστρου 79. 500, εἰς τὸ σαντζάκιον Κορυτσᾶς 90.000, εἰς τὸ σαντζάκιον Βερατίου 38.000…»
(Πηγή: Αγγέλου Ανεστόπουλου, Μακεδονικός Αγών 1904 – 1908 και η συμβολή των κατοίκων εις την απελευθέρωσιν της Μακεδονίας, Τόμος Β’, σελ 577)
«…Εὐθὺς ὡς ἔπεσαν τὰ Ἰωάννινα, ὁ νικηφόρος Ἑλληνικὸς στρατὸς προήλασε πρὸς Βόρειον Ἤπειρον, φθάσας εἰς τὸν Αὐλῶνα. Ἡ Ἰταλικὴ Κυβέρνησις ἔκανε ἐντόνους παραστάσεις πρὸς τὴν Ἑλληνικὴν Κυβέρνησιν ὅτι θεωρεῖ ἐχθρικὴν ἐνέργειαν τὴν κατάληψιν τοῦ Αὐλῶνος λόγω τοῦ ὅτι γειτνιάζει πρὸς τὸ Ὀτράντο. Ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνησις πρὸς ἀποφυγὴν διπλωματικῶν περιπλοκῶν δὲν προέβη εἰς τὴν κατάληψιν…»
(Πηγή: Αγγέλου Ανεστόπουλου, Μακεδονικός Αγών 1904 – 1908 και η συμβολή των κατοίκων εις την απελευθέρωσιν της Μακεδονίας, Τόμος Β’, σελ 580)
«…ἔγινε γνωστόν ὅτι τρεῖς δεκαεννεάχρονοι ἔφηβοι, οἱ Δημήτριος Τσέκος, Ἀθανάσιος Στέτος καί Ἀλέξανδρος Νταῆς, ἐκ τῆς κωμοπόλεως Ἄρτης, τῆς περιοχῆς Αὐλῶνος Βορείου Ἠπείρου, μή ἀντέχοντες νά ζοῦν ἄλλο κάτω ἀπό τό τυραννικόν καθεστώς τοῦ Χότζα, ἀπεφάσισαν νά περάσουν κολυμβῶντας εἰς Κέρκυραν, μέ τό ἴδιον – πανάρχαιο Ἑλληνικόν σύνθημα: «Ἐλευθερία ἤ θάνατος». Δηλαδή ἤ νά κερδίσουν τήν ἐλευθερίαν ἤ να πνιγοῦν. Ἔκαναν τόν σταυρόν τους,ὅπως εἶπαν, καί ἐρρίφθησαν εἰς τήν θάλασσαν. Ἐκ τῶν τριῶν τούτων, μόνον οἱ δύο πρῶτοι διεσώθησαν καί ἔφθασαν εἰς Κέρκυραν τήν 24ην Ἱουλίου, ὕστερα ἀπό 48 ὡρῶν κολύμβησιν ὁ πρῶτος και 24 ὡρῶν ὁ δεύτερος. Ὁ τρίτος, δυστυχῶς, ἐπνίγη, πεσών ἔτσι ἡρωϊκῶς ὑπέρ τοῦ ἰδεώδους τῆς ἐλευθερίας.
Ὑποκλινόμεθα, ἐν βαθυτάτῃ συγκινήσει, ἐνώπιον τῆς θυσίας τοῦ γενναίου παλληκαριοῦ Ἀλεξάνδρου Νταῆ καί εἰσηγούμεθα, ὅπως ἀπό τάς νεανικάς ὀργανώσεις φοιτητῶν, σπουδαστῶν καί ἐργαζομένων ἀνεγερθῇ, εἰς περιοχήν τῆς Κερκύρας, ἀδριάς πρός τιμήν τοῦ ἥρωος ἐφήβου καί παραδειγματισμόν ὅλων τῶν νέων τῆς Ἑλλάδος.
Οἱ δύο διασωθέντες ἔφηβοι μέ φρίκην καί ἀποτροπιασμόν περιέγραψαν καί εἰς ἡμάς προσωπικῶς, ἀλλά καί εἰς συνεντεύξεις πού ἔδωσαν ἐνώπιον τῶν δημοσιογράφων, εἰς Ιωάννινα τήν 30ήν Ἰουλίου καί εἰς Ἀθήνας τήν 1ην Αὐγούστου, τά σατανικά μέτρα πού λαμβάνει τό Ἀλβανικόν καθεστώς εἰς βάρος τοῦ Ἑλληνικοῦ στοιχείου. Ἐξ αὐτῶν σημειώνομεν μερικά, ὄντως συνταρακτικά
- Εἰς τήν κωμόπολιν Ἄρτης τῆς Βορείου Ἠπείρου, ἐπί παραδείγματι, μέ πέντε χιλιάδες (5.000) ἀμιγῆ Ὀρθόδοξον Ἑλληνισμόν, βαθέως θρησκευόμενον, ὅλοι οἱ ναοί μετετράπησαν εἰς παντοπωλεῖα, ποτοπωλεῖα καί κέντρα ψυχαγωγίας. Τά ὅσια καί τά ἱερά έβεβηλώθησαν. Τό Ἱερόν Βῆμα, ὅπου ἦτο ἄλλοτε ἡ ἁγία τράπεζα, ἡ πρόθεσις καί ὁ Ἐσταυρωμένος, χρησιμοποιεῖται σήμερα ἀπό τούς ἀθέους βέβηλους ὡς «μπουφές», ἀπ’ ὅπου σερβίρονται καί πωλοῦνται ποτά καί ἄλλα ἀναψυκτικά.
- Ὅλοι οἱ νέοι ἡλικίας κάτω τῶν 18 ἐτῶν εἶναι ἀβάπτιστοι, καθ’ ὅτι οἱ μέν Ἱερεῖς ἀπεσχηματίσθησαν ἤ ἐφυλακίσθησαν, κάθε δέ θρησκευτική ἐκδήλωσις και τελετή – καί αὐτό ἀκόμη τό σημεῖον τοῦ σταυροῦ – ἀπαγορεύεται καί οι παραβάται τιμωροῦνται μέ φυλάκισιν ἤ ἐξορίαν ἀπό 10-25 ἐτῶν.
- Παρά ταῦτα, τήν νύκτα καί τελείως κρυφά, εὐλαβεῖς γερόντισσαι ἀλλά καί νεώτεραι γυναῖκες μεταβαίνουν καί ἀνάβουν εἰς τούς τοίχους τῶν βεβηλωθέντων ναῶν κανδήλια, γεγονός πού σημαίνει ὅτι, παρά τούς διωγμούς τό θρησκευτικόν συναίσθημα παραμένει βαθειά ριζωμένον εἰς τάς ψυχάς των, ἀγωνίζονται δέ μέ κίνδυνον μέγαν νά τό μεταδώσουν κρυφά καί εἰς τά τέκνα των.
- Εἰς τήν αὐτήν κωμόπολιν, καίτοι Ἑλληνικήν πέρα ὥς πέρα, δέν ὑπάρχει οὔτε ἕνα Ἑλληνικόν Δημοτικόν Σχολεῖον. Καί ἐνῷ ἡ Ἀλβανική μειονότης τοῦ Κοσσυφοπεδίου (πού εἶναι εἰς τήν Γιουγκοσλαβίαν) διαθέτει καί Πανεπιστήμιον μέ Ἀλβανούς μάλιστα καθηγητάς, τά Ἑλληνόπουλα τῆς Ἄρτης καί ἄλλων μεγάλων πόλεων καί κωμοπόλεων τῆς Β. Ἠπείρου ὄχι μόνον δέν ἔχουν Ἑλληνικόν Δημοτικόν Σχολείον, ἀλλά τούς ἀπαγορεύεται ἀκόμη καί νά ὁμιλοῦν ταῆν Ἑλληνικήν γλῶσσαν ἔξω ἀπό τά σπίτια των.
Εἶναι διά τοῦτο ἀπορίας ἄξιον, πῶς ἡ ἐπίσημος Ἑλλάς ὅλα αὐτά τά ἀνέχεται, παρά τάς διεθνεῖς συμβάσεις πού ὑπάρχουν, καί εἰς οὐδεμίαν, μέχρι τώρα, διαμαρτυρία προέβη. - Ἐπί συνόλου πέντε χιλιάδων κατοίκων τῆς Ἄρτης, μόνον σαράντα (40) ἄτομα ἀνήκουν εἰς τό κομμουνιστικόν κόμμα. αὐτά δέ τά ὀλίγα κυβερνοῦν καί καταδυναστεύουν καί προδίδουν τούς ὑπολοίπους κατοίκους. Ὡραία, ὄντως, «Σοσιαλιστική Δημοκρατία»! Καί ἐνῷ ἐκεῖ οἱ νέοι, εἰς ποσοστόν 95%, την μισοῦν καί διά νά ἀπαλλαγοῦν ρίπτονται εἰς τήν θάλασσαν, ἐδῶ μερικοί Ἕλληνες νεαροί, ἀντί νά ξεσηκωθοῦν ἐναντίον τοῦ Ἀλβανικοῦ τυραννικοῦ καθεστῶτος, κάνουν τό ἀντίθετον: ζητωκραυγάζουν ὑπέρ τοῦ Χότζα καί θυσιάζουν τήν κομματικήν ἰδεολογία τις 000 ὑποδούλων Ἑλλήνων ἀδελφῶν μας. Ὀποῖον, ὄντως, θλιβερόν κατάντημα Ἑλληνοπαίδων!»
(Πηγή: Μητροπολίτου Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης Σεβαστιανού, Ἡ Ἐσταυρωμένη Βόρ. Ἤπειρος, σελ 111 – 113)
«Σύμφωνα με το Τηλεοπτικό Κανάλι "Vlora News", σήμερα, εθνικιστικές και παραστρατιωτικές ομάδες στην Αυλώνα, συγκρούστηκαν για την ελληνική σημαία σε μία πολυκατοικία.
Ο πολίτης από την Αυλώνα, Γιάκας Π., ο οποίος ήταν μετανάστης στην Ελλάδα, συγκρούστηκε με μια αλβανική εθνικιστική παραστρατιωτική ομάδα (Τσαμουριά κοινότητα Αυλώνα), λόγω της ελληνικής σημαίας, την οποία την είχε κρεμασμένη στο μπαλκόνι του σπιτιού του. Σύμφωνα με τον Γιάκα είναι η δεύτερη φορά που αφαιρούν την ελληνική σημαία από το σπίτι του.
Είναι γνωστό ότι οι Έλληνες της Αυλώνας, Άρτα περιφέρεια, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της πόλης, αλλά και η ελληνική κοινότητα, βρίσκεται κάτω από την τρομοκρατία των Αλβανών μουσουλμάνων, οι οποίοι λεηλατούν τις ιδιοκτησίες τους»
(Πηγή: https://www.himara.gr/epikairotita/6374-aylona-sygkroyontai-gia-tin-el...)
Αυλών – Στοιχεία (κείμενα και δημοσιεύσεις) που αποδεικνύουν την γεωστρατηγική και όχι μόνο θέση του
«Η ανακατάληψη της Βορείου Ηπείρου από τον ελληνικό στρατό θορύβησε την Ιταλία, η οποία, όπως είναι γνωστό, διατηρούσε βλέψεις για την Αλβανία. Η Ιταλία επεδίωκε να αποκτήσει την κυριότητα του λιμανιού της Αυλώνας….»
(Πηγή: https://www.himara.gr/istoria/2508-to-vorioipirotiko-stis-arxes-tou-20... )
«…Ἀνησυχίες μου πάντα. Θά συσσωρεύσουν στρατὸ τὸ χειμῶνα καὶ θὰ μᾶς ἐπιτεθοῦν τὴν ἄνοιξι. Θά μπορέσουμε νὰ πάρουμε πρὶν τὸν Αὐλῶνα;…»
(Πηγή: Ιωάννου Μεταξά, Ημερολόγιο, Τόμος Δ2, σελ 547)
«…Οι Έλληνες στρατιωτικοί, όμως, αγνοούσαν τις παρασκηνιακές διεργασίες και στο πεδίο της μάχης, η μία μετά την άλλην οι πόλεις της Βορείου Ηπείρου ετίθεντο υπό τον έλεγχο των ημετέρων τμημάτων. Τα ελληνικά στρατεύματα ήταν έτοιμα να απελευθερώσουν και τον στρατηγικής σημασίας λιμένα του Αυλώνα. Οι Ιταλοί, όμως, αντέδρασαν με οργή, απειλώντας ακόμη και με πόλεμο. Η Ρώμη αξίωσε επιτακτικά από την ελληνική κυβέρνηση να απαγορεύσει στον Κωνσταντίνο όπως συνεχίσει την προέλασή του μέχρι τον Αυλώνα*. Η Αθήνα έδειξε πως συμμορφωνόταν με τις επιθυμίες της Ρώμης. Μεταγενέστερα, ο ίδιος ο Βενιζέλος διευκρίνισε σε άρθρο του ότι θέλησε να δώσει και απτά δείγματα της «επιθυμίας του να φανεί ευχάριστος προς την Ιταλίαν».** Άλλωστε θα επακολουθούσαν οι διπλωματικές διεργασίες για την οριστική διευθέτηση του ζητήματος και η ιταλική κυβέρνηση θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο σε αυτές…»
* Π. Αργυρόπουλος, Αναμνήσεις, Αρσενίδης, Αθήνα [χ.χ.], 92
**Ε. Βενιζέλος, «Τα Μεσογειακά συμφέροντα της Ελλάδος και αι σχέσεις της με την Ιταλίαν», εφη. ΕΘΝΟΣ, Αθήνα, 11-4-1934, 1.
(Πηγή: Γενικού Επιτελείου Στρατού και Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, 100 χρόνια από τη διεξαγωγή των Βαλκανικών πολέμων, Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου, Αθήνα 7-8 Φεβρουαρίου 2013, Ιωάννου Παπαφλωράτου, Το Αλβανικό ζήτημα και οι βαλκανικοί πόλεμοι, σελ 356)
«…Από την άλλη πλευρά οι Ιταλοί, φοβούμενοι ότι μια ανεξέλεγκτη δράση των αυτονομιστών Βορειοηπειρωτών σε περιοχές όμορες της Αυλώνας θα οδηγούσε σε προέλαση εναντίον της ίδιας της πόλης, άρχισαν να εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο της κατάληψης της Αυλώνας και της ενδοχώρας της, με σκοπό την προστασία της από ξένες εχθρικές δυνάμεις*…»
*Η ιταλική κυβέρνηση τρόμαζε στην ιδέα ότι ο κόλπος της Αυλώνας θα μπορούσε να τεθεί υπό την κυριότητα άλλης δύναμης, διότι κάτι τέτοιο θα σήμαινε την απώλεια του ελέγχου των στενών του Οτράντο και κατ’ επέκταση της Αδριατικής, που ήταν πάγιος στόχος της ιταλικής εξωτερικής πολιτικής. Ο φόβος αυτός, σε συνδυασμό με την έλλειψη εμπιστοσύνης προς το φιλοτουρκικό και φιλοαυστριακό μουσουλμανικό στοιχείο στην Αλβανία, οδήγησε τους Ιταλούς στην απόφαση για την κατάληψη της Αυλώνας. Βλ. Λεονταρίτης Γ.Β., Η Ελλάδα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, 1917-1918, ό.π., σσ. 382-383. Εκτός, όμως, από τα παραπάνω κίνητρα, ορισμένοι κυβερνητικοί κύκλοι στην Ιταλία έβλεπαν με θετικό μάτι την πρωτοβουλία αυτή και για έναν ακόμη λόγο: θεωρούσαν ότι η επέμβαση των ιταλικών στρατευμάτων στην Αλβανία θα αποπροσανατόλιζε την προσοχή της αντιπολίτευσης και της κοινής γνώμης από άλλα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολούσαν την περίοδο αυτή τη χώρα. Βλ. Lowe C.J.-Marzari F., Italian Foreign Policy 1870-1940, London and Boston 1975, σσ. 141-142.
(Πηγή: ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΗΤΟΣ, «Το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα στον ημερήσιο αθηναϊκό Τύπο την εποχή του Εθνικού Διχασμού 1914-1917», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Φιλοσοφική σχολή Τμήμα Ιστορίας- Αρχαιολογίας Μεταπτυχιακό πρόγραμμα: «Νεώτερη και Σύγχρονη Ελληνική Κοινωνία: Ιστορία - Λαϊκός πολιτισμός», σελ 28)
«…Εκφράζοντας την έντονη καχυποψία της για την εγκατάσταση των Ιταλών στις αλβανικές ακτές, θεωρούσε ότι η Ρώμη χρησιμοποιούσε την Αυλώνα ως προγεφύρωμα για τη διείσδυσή της στη Βαλκανική Χερσόνησο και την επέκταση της επιρροής της στα Βαλκάνια και ιδίως στην Ελλάδα, την οποία έβρισκε αντιμέτωπη από την πρώτη στιγμή. Η υιοθέτηση της νέας ιταλικής πολιτικής στηριζόταν σε συγκεκριμένο σχέδιο και απέβλεπε -κατά την ίδια εφημερίδα- στη διεκδίκηση της ρωμαϊκής και βενετικής κληρονομιάς στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου: «Η Ιταλία δεν έχει ανάγκην του Αυλώνος ή διότι ούτος εγκαθιστά αυτήν επί της Βαλκανικής χερσονήσου, με την επιθυμίαν της επεκτάσεως εφ ’ όλης της Αλβανίας και της Ηπείρου και με πρόγραμμα όπερ αναγκαίως είναι εχθρικόν προς πάντας τους Βαλκανικούς λαούς, αλλά κυρίως εις την Ελλάδα την οποίαν ευρίσκει αντιμέτωπον κατά πρώτον. Τα όνειρα της απογόνου της Ρώμης και της Ενετίας πληρούν με καπνούς αδιαλλάκτου φιλοδοξίας τον εγκέφαλον των πολιτικών ανδρών του Κυρηναλίου. Η Ιταλία δεν χωρεί πλέον εις το δέρμα της»…»
(Πηγή: ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΗΤΟΣ, «Το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα στον ημερήσιο αθηναϊκό Τύπο την εποχή του Εθνικού Διχασμού 1914-1917», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Φιλοσοφική σχολή Τμήμα Ιστορίας- Αρχαιολογίας Μεταπτυχιακό πρόγραμμα: «Νεώτερη και Σύγχρονη Ελληνική Κοινωνία: Ιστορία - Λαϊκός πολιτισμός», σελ 58)
«…Την ίδια περίοδο η Ιταλία, φοβούμενη το ενδεχόμενο απώλειας του ελέγχου των Στενών της Κέρκυρας και της πιθανής δημιουργίας ναυτικής βάσης ενός εχθρικού στόλου, δήλωσε ότι δε θα επέτρεπε ποτέ να μετατραπεί σε ελληνική βάση ή να περιέλθει σε ελληνική κατοχή η Αυλώνα, της οποίας αναπόσπαστο τμήμα αποτελούσε η νήσος Σάσσων. Το ίδιο διάβημα έκανε στην Αθήνα και η Αυστρία*. Τελικά, η Ελλάδα υποχώρησε λόγω της απειλής με πόλεμο από την Ιταλία. Η τελευταία μέσω του Υπουργού Εξωτερικών της Σαν Τζουλιάνο ( San Giuliano ) διεμήνυσε στον Έλληνα πρέσβη στη Ρώμη Δημήτριο Κακλαμάνο ότι πιθανή κατάληψη της Αυλώνας θα απειλούσε τα ιταλικά συμφέροντα στην περιοχή.** …»
*Πιτούλη - Κίτσου, ό. π., σ. 214.
**Βλ. Αντώνης Κοραντής, Το Βορειοηπειρτικό Ζήτημα. Η ιστορία μιας τραγωδίας, τ. Α’ ( 1912 - 1914 ), Αθήνα 2010, σ. 53 - 54.
(Πηγή: Μεταπτυχιακή εργασία της Ντερβίση Μαρία, Η αλβανική εθνική κίνηση 1908 – 1912, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, σελ 63)
«…Η βασική ανησυχία της Αυστρο - Ουγγαρίας ήταν μήπως η Σερβία και η Ελλάδα διαμέλιζαν την Αλβανία στον Γενούσιο ποταμό…»
(Πηγή: Μεταπτυχιακή εργασία της Ντερβίση Μαρία, Η αλβανική εθνική κίνηση 1908 – 1912, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, σελ 64)
«…Αργότερα ο Έλληνας πρωθυπουργός έδωσε εντολή στον Σπυρομήλιο να μην καταλάβει την Αυλώνα, πράγμα που ικανοποίησε τον Ιταλό πρέσβη*. Τελικά, η Ελλάδα αναγκάστηκε να υποχωρήσει και λόγω της θέσης του ιταλικού Επιτελείου του Πολεμικού Ναυτικού πως η κατοχή ακόμη και της Χειμάρρας ίσως θα μπορούσε να απειλήσει τα ιταλικά συμφέροντα στα Στενά του Οτράντο**…»
*Παράλληλα, στις 4 Απριλίου ο πρέσβης της Ελλάδας στο Λονδίνο, Ιωάννης Γεννάδιος, υπέβαλε στον πρόεδρο της Πρεσβευτικής Συνδιάσκεψης και στον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών, Έντουαρντ Γκρέι (Edward Grey), την ελληνική πρόταση περί διεξαγωγής δημοψηφίσματος στην περιοχή της Κορυτσάς υπό διεθνή έλεγχο, ο οποίος θα εγγυόταν την αποφυγή κάθε νόθευσης του αποτελέσματος. Η πρόταση του Έλληνα πρέσβη στον Γκρέι απορρίφθηκε από τον Ιταλό αντιπρόσωπο, Ιμπεριάλι (Imperiali). Για τις κινήσεις του Βενιζέλου αυτήν την περίοδο βλ. Κοραντής, ό. π., σ. 157, 230.
**Πιτούλη - Κίτσου, ό. π., σ. 248 - 249.
(Πηγή: Μεταπτυχιακή εργασία της Ντερβίση Μαρία, Η αλβανική εθνική κίνηση 1908 – 1912, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, σελ 67)
«…Πλησιάζει η ημέρα αυτή όσον αφορά τήν Αλβανία, η οποία είναι σχεδόν έτοιμη νά ενεργοποιήσει τήν βάση Πασά λιμάνι στόν κόλπο τού Αυλώνος γιά το τουρκικό ναυτικό, μέ τό οποίο έχει από χρόνια συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας. Αυτό σημαίνει ότι πολύ σύντομα μπορεί νά δούμε τουρκικό στόλο νά εξορμά από εκεί καί νά ελέγχει τό Ιόνιο. Δεδομένου μάλιστα ότι πλησιάζει την ολοκλήρωσή της η ναυπήγησις τού τουρκικού αεροπλανοφόρου «Anadolu», μπορεί καί αυτό νά τό δούμε νά ναυλοχεί στόν Αυλώνα καί νά συντονίζει από εκεί κινήσεις τών άλλων τουρκικών πολεμικών..»
(Πηγή: https://www.himara.gr/epikairotita/9730-nafstathmo-ston-avlona-parax...)
Αυλών – Επίλογος
Τα παραπάνω χωρία αποτελούν ένα μέρος της φτωχής μου μελέτης- αποδελτίωσης σχετικά με την ξεχασμένη από τους πολλούς Ελληνικής πόλης του Αυλώνα, όπως βέβαια συμβαίνει με τις περισσότερες αλησμόνητες πατρίδες μας.
Θα κλείσω με μια στροφή ενός τραγουδιού της αγαπημένης, σε όλους μας, ΣΦΕΒΑ του αείμνηστου αγωνιστή, για την Ορθοδοξία και την Ελλάδα μας, επισκόπου Σεβαστιανού.
Ύμνος Λευτεριάς
"Έλληνες Έλληνες ξύπνησε η οικουμένη
δήμιους, τύραννους διώχνουν οι λαοί
και η Βόρειος Ήπειρος πάντα περιμένει
Δόξα εν Υψίστοις λεύτερα να πει"
(αγωνιστικό τραγούδι της ΣΦΕΒΑ από την κασσέτα ''Λευτεριάς Μηνύματα'')
Ευαγγελία Κ. Λάππα
16 ετών
20 Δεκεμβρίου 2020
