Γράφει ο Θανάσης Κ.
Το πρώτο μέλημα της Διπλωματίας είναι να πολλαπλασιάζεις τους φίλους σου και να ενισχύεις τις συμμαχίες σου. Όχι να “καλοπιάνεις” τους εχθρούς σου, απογοητεύοντας τους δυνητικούς σου συμμάχους κάθε στιγμή…
* Εξωτερική Πολιτική είναι να διεκδικείς γεωπολιτικούς ρόλους για τον εαυτό σου, υπηρετώντας το εθνικό συμφέρον σου, τέτοιους που να ταιριάζουν με τα συμφέροντα και τις γεωπολιτικές προτεραιότητες άλλων κρατών στην περιοχή. Και να φτιάχνεις συμμαχίες που δίνουν σε σένα ασφάλεια και στην περιοχή σταθερότητα.
Ιδιαίτερα όταν αντιμετωπίζεις αποσταθεροποιητικό, επιθετικό γείτονα που προκαλεί όλο και περισσότερο όλο και περισσότερους.
* Διπλωματία είναι επίσης, να ακτινοβολείς αξιοπιστία προς τα έξω. Και να πείθεις τους φίλους σου ότι θα διεκδικήσεις αποφασιστικά το δίκιο σου και ότι συμφέρει και τους φίλους σου να σε στηρίξουν. Όχι να προσπαθείς να πείσεις τους… ίδιους τους Έλληνες να κάνουν πίσω σε όλα…
* Τέλος Εξωτερική Πολιτική σημαίνει να γνωρίζεις κάθε φορά πότε μπορεί και πότε δεν μπορεί να λυθεί ένα μακροχρόνιο πρόβλημα.
Κι εδώ φτάνουμε στο πιο κρίσιμο: Τα διεθνή προβλήματα μεταξύ είναι δύο ειδών:
–Αυτά που αφορούν σε μικροδιαφορές, δηλαδή σε συμβολικά ζητήματα γοήτρου ή οριακών διευθετήσεων μεταξύ τους – και πάντως δεν επηρεάζουν τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα ούτε το ενός ούτε του άλλου. Αυτά μπορεί να τα λύσει η Διπλωματία…
–Υπάρχουν όμως και διεθνή προβλήματα πολύ πιο σοβαρά, που επηρεάζουν τα μακροχρόνια συμφέροντά τους ή ακόμα και την ίδια την υπόστασή τους, την ενότητα των κοινωνιών τους και τη σταθερότητα των καθεστώτων τους. Αυτά έχουν συνήθως μεγάλο ιστορικό βάθος. Και δεν “λύνονται” με “διπλωματικό ακτιβισμός ούτε με τεχνητούς τρόπους…
Η διπλωματία, από μόνη της, δεν μπορεί να τα λύσει αυτά.
Μπορεί ίσως να τα “ρεγουλάρει”: Να δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε τα κράτη να μάθουν να ζουν με ανοιχτά τα μεγάλα προβλήματά τους, χωρίς να συγκρούονται μεταξύ τους.
Το Παλαιστινιακό παραμένει ανοικτό! Το Κυπριακό παραμένει ανοικτό! Το πρόβλημα της Ταϊβαν παραμένει ανοικτό. Το πρόβλημα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν παραμένει ανοικτό! Το πρόγραμμα της Υπερδνειστερίας (στη Μολδαβία) παραμένει ανοικτό…
(Για να αναφερθούμε μόνο σε μερικά από τα πιο γνωστά.)
Έγιναν πολλές διπλωματικές προσπάθειες να λυθούν. Οι περισσότερες δεν ευοδώθηκαν. Κάποιες “λύσεις” πυροδότησαν χειρότερες κρίσεις λίγο αργότερα (όπως συνέβη στην Κύπρο όπου στις αρχές της δεκαετίας του ’60 κατέρρευσαν, ως ανεφάρμοστες, οι “θεσμικές λύσεις” που προβλέπονταν από τις Συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου).
Ακόμα και μέσα στην Ευρώπη μεταξύ χωρών-μελών παραμένουν χρόνια ανοικτά προβλήματα (όπως του Γιβραλτάρ, μεταξύ Ισπανίας-Βρετανίας, πρόβλημα που διαρκεί πάνω από 300 χρόνια – και παρά το γεγονός ότι επί 30 χρόνια περίπου και η Ισπανία και η Βρετανία ήταν κράτη-μέλη της Ένωσης).
Ή όπως το Βορειο-ιρλανδικό, που “εξομαλύνθηκε” υποτίθεται το 1998 με την “ιστορική συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής”, αλλά αναζωπυρώνεται τώρα με την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ. Ή όπως το αποσχιστικό αίτημα της Καταλονίας στην Ισπανία.
Γενικά θεωρείται πολύ “κακή υπηρεσία” στην διεθνή σταθερότητα να προσπαθεί κανείς να εκβιάσει “λύσεις” εκεί που δεν είναι εφικτές.
Οι διαφορές μας με την Τουρκία δεν οφείλονται σε “παρεξήγηση” που μπορεί να λυθεί με διπλωματικές διαβουλεύσεις…
–Δεν οφείλονται σε κάποια ζητήματα “συνοριακών διευθετήσεων”. Πριν την κρίση των Ιμίων, η Τουρκία δεν αμφισβητούσε την κυριαρχία της Ελλάδας στο Αιγαίο. Αμφισβητούσε κάποια κυριαρχικά δικαιώματα των Ελλάδας Μετά τα Ίμια… γκρίζαρε το μισό Αιγαίο!
–Πριν το 1995 η Τουρκία δεν είχε διανοηθεί να διακηρύξει casus belli κατά της Ελλάδας. για την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο. Το 1995 το έκανε και αυτό….
–Πριν το 1973 η Τουρκία δεν αμφισβητούσε τον εναέριο χώρο 10 μιλίων της Ελλάδας στο Αιγαίο. Επί δεκαετίες μάλιστα το σεβόταν εμπράκτως. Μετά άρχισε να το αμφισβητεί και να το παραβιάζει.
–Πριν το 2017 η Τουρκία δεν έθετε ανοικτά ζήτημα για την Συνθήκη της Λωζάνης. Μετά το έθεσε και αυτό.
–Πριν το 2020 η Τουρκία δεν τολμούσε να κάνει έρευνες στην Ελληνική υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου. Τώρα το έκανε και αυτό. Και προχώρησε ακόμα σε γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου.
Η Τουρκία φορτώνει συνεχώς την “ατζέντα” των “διαφορών” της με την Ελλάδα, όχι γιατί η Ελλάδα την… “προκαλεί”, όχι γιατί η Ελλάδα “δεν συμβιβάστηκε εγκαίρως” μαζί της (όπως ισχυρίζονται κάποιοι), αλλά γιατί η ίδια νοιώθει δυνατότερη και διεκδικεί νέους ρόλους στην περιοχή.
Εξωτερικεύει την ισχύ της, όχι τις… “αδυναμίες” της (όπως νομίζουν κάποιοι άλλοι).
Η Τουρκία προσπαθεί να επεκτείνει το “ζωτικό της χώρο σε βάρος όλων σχεδόν των γειτόνων της – κυρίως της Ελλάδος και της Κύπρου, αλλά τώρα πλέον και σε βάρος της Συρίας, του Ιράκ, φτάνοντας πλέον ως τη Λιβύη και απειλώντας τα συμφέροντα των περισσότερων Αραβικών καθεστώτων της περιοχής. Ιδιαίτερα των κοσμικών καθεστώτων, αυτών δηλαδή που συγκρούονται με τον Σουνιτικό φονταμενταλισμό, τον οποίο όμως στηρίζει – και υποδαυλίζει – το καθεστώς Ερντογάν…
Η Τουρκία προσπαθεί να γίνει “περιφερειακή υπερδύναμη” και να μετατρέψει τους γείτονές της σε “κράτη-παρίες” ή κράτη-δορυφόρους”. Δηλαδή, να εξαναγκάσει άλλα απ’ αυτά να γίνουν καθεστώτα μειωμένης κυριαρχίας κι άλλα να μετατραπούν σε “νεο-οθωμανικούς υποτελείς” της (ανατρέποντας τα κοσμικά καθεστώτα τους και επιβάλλοντας τις τοπικές ισλαμιστικές “αδελφότητες” στην εξουσία).
Αυτά δεν τα λέμε εμείς! Τα λέει η ίδια η Τουρκία πλέον…
Και δεν τα λέει απλώς. Τα προωθεί και στην πράξη. Με κάθε τρόπο…
Κι όποιος αυτό κάνει πως δεν το καταλαβαίνει, ουσιαστικά υπερασπίζεται τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Ανοικτά και απροκάλυπτα…
Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι ο “αδύναμος κρίκος” απέναντι σε αυτή των έκρηξη του Τουρκικών αναθεωρητισμού-επεκτατισμού.
–Το πρόβλημα αυτό δεν λύνεται ούτε με “καλοπροαίρετους συμβιβασμούς”, ούτε “διερευνητικές διαβουλεύσεις”, ούτε με “τεχνικές λύσεις”. Είναι ανοικτή γεωπολιτική απειλή. Μόνιμη και συνεχώς κλιμακούμενη…
–Δεν λύνεται καν στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου! Ο Τουρκικός αναθεωρητισμός δεν σέβεται το Διεθνές Δίκαιο. Όπου το βρίσκει εμπόδιο το παραβιάζει (όπως έκανε με το Τουρκολυβικό Σύμφωνο στα τέλη του 2019). Δημιουργεί “παράνομα τετελεσμένα” κι ύστερα ζητάει από τους υπόλοιπους να διαπραγματευθούν με βάσει αυτά τα “τετελεσμένα” (όπως έκανε στην Κύπρο το 1974).
–Το πρόβλημα της Τουρκίας δεν λύνεται καν μέσα στους Διεθνείς Οργανισμούς. Γιατί η Τουρκία παραβιάζει ανοικτά και τις δεσμεύσεις που η ίδια έχει αναλάβει. Υποτίθεται ότι συζητά την “ένταξή” της στην ΕΕ, αλλά ακόμα ΔΕΝ έχει αναγνωρίσει την Κύπρο, που είναι κράτος-μέλος της ΕΕ! Κι ενώ είναι κράτος- μέλος του ΝΑΤΟ, ήδη συνεργάζεται στρατηγικά με τη Ρωσία! Αλλά και με το Ιράν…
Το πρόβλημα της Τουρκίας δεν λύνεται με διπλωματικούς ελιγμούς. Ήδη οι ηγέτης της ΕΕ πήγαν στην Ευρώπη να συναντήσουν τον Ερντογάν και… δεν έβρισκαν καρέκλα να κάτσουν απέναντί του! Χώρια που γύρισαν… “τσακωμένοι¨!
Το λεγόμενο sofagate κατέδειξε με δραματικό τρόπο διεθνώς την αδυναμία της ίδιας της ΕΕ. Το να πιστεύουμε ότι στις συνθήκες αυτές “διερευνητικές διαβουλεύσεις” υπό την “πίεση” των Ευρωπαίων θα λύσουν – ή έστω θα “εκτονώσουν” – τα προβλήματά μας με την Τουρκία, είναι ανυπόφορη αφέλεια. Αν δεν είναι κάτι άλλο, πιο σοβαρό.
Κάποτε κάποιοι πίστεψαν ότι η “ανάγκη” της Τουρκίας να ενταχθεί πλήρως στην ΕΕ θα “τιθάσευε” την αποσταθεροποιητική συμπεριφορά της. Αυτή ήταν η “πολιτική του Ελσίνκι”. Ήταν ένα ιστορικό στοίχημα που αποδείχθηκε λάθος! Ήταν μια υπόθεση που διαψεύστηκε. Πάντως σήμερα είναι αστείο να τη νοσταλγούμε, ή να ζητάμε να επιστρέψουμε σε κάτι τέτοιο. Τώρα η Τουρκία ταπεινώνει την Ευρώπη! Ατιμώρητα…
Ο Ερντογάν ήδη απειλεί με γεωτρήσεις – όχι απλώς έρευνες επιφανείας, αλλά γεωτρήσεις – μέσα στην Ελληνική ΑΟΖ! Κι εμείς εξακολουθούμε να συζητάμε για το αν οι “διερευνητικές” μαζί του είναι ωφέλιμες. Ε λοιπόν, δεν είναι!
Ένα ανούσιο επικοινωνιακό παιγνίδι έχει καταντήσει. Όπου προσπαθούμε εμείς να ρίξουμε όλο το “φταίξιμο” στον Ερντογάν. Ενώ ήδη όλοι του ρίχνουν το φταίξιμο για όσα κάνει – από πέρσι! Παλεύουμε να παραβιάσουμε ανοικτές θύρες…
Το πρόβλημα πια δεν είναι ποιος θα πάρει το “φταίξιμο”. Αλλά ποιός θα τον σταματήσει αποτελεσματικά. Ειδικά τώρα που πολλά κράτη της περιοχής θέλουν να τον δουν να “σκοντάφτει”…
Μια ερώτηση: Αφού δεχόμαστε να συζητήσουμε “διερευνητικώς” μετά τις προκλήσεις του προηγουμένου χρόνου – χωρίς να έχουν αρθεί τα τετελεσμένα που δημιουργήθηκαν στο μεταξύ – τι θα συμβεί, αν αύριο μας πουν οι εταίροι μας:
–Αφού δέχεστε να συζητήσετε με την Τουρκία, δεν μπορεί να συζητάτε μόνο αυτά που θέτετε εσείς. Στο “διάλογος” οφείλουν να συζητούνται όσα θέτει και η άλλη πλευρά! Τι θα απαντήσουμε, αν μας το πουν αυτό;
Τέτοιο δίλημμα δεν θα αντιμετωπίζαμε, αν είχαμε αποφύγει να επανέλθουμε σε “διερευνητικό διάλογο” χωρίς να έχουν παραιτηθεί από τις (πρόσφατες τουλάχιστον) προκλήσεις τους…
Γι’ αυτό η συνέχιση των “διερευνητικών” είναι επικίνδυνη για την Ελλάδα υπό τις τωρινές συνθήκες: Γιατί μας σέρνει εκεί ακριβώς που επιθυμεί η Τουρκία!
Και μια ερώτηση ακόμα: Ο Ερντογάν έχει ήδη εξαγγείλει γεωτρήσεις μέσα σε ελληνική ΑΟΖ! Τι θα κάνουμε όταν προχωρήσει και σε αυτό; Θα δεχθούμε να “συζητήσουμε” όλα όσα θέτει, για να μην δημιουργήσει και νέα τετελεσμένα;
Και θα εμφανίσουμε ως… “επιτυχή διπλωματικό ελιγμό” μας, που θα έχουμε δεχθεί τότε “διάλογο εφ’ όλης της ύλης” με την Τουρκία – δηλαδή αυτό ακριβώς που η Τουρκία επεδίωκε εξ αρχής – κι εμείς ισχυριζόμασταν ότι θέλουμε να “αποφύγουμε”;
Να τα θυμάστε όλα αυτά!
Γιατί η Ελληνική κοινωνία ΔΕΝ πρόκειται να τα δεχθεί!
Το πρόβλημα λοιπόν, δεν είναι “επικοινωνιακό”! Είναι Πολιτικό! Αν θα υπάρξει Πολιτική – δηλαδή αποτρεπτικές συμμαχίες εναντίον του καθεστώτος Ερντογάν και αποφασιστική ανάσχεσή στα σχέδια του.
ΥΓ.1 Και πάλι: Ο Νίκος Δένδιας πολύ καλά έκανε που είπε στον Τσαβούσογλου αυτά που του είπε. Αλλά αναγκάστηκε να τα πει, διότι ο Τσαβούτσογλου προσπαθεί να σύρει την Ελλάδα σε “διερευνητικές” εφ’ όλης της ύλης. Κι αυτό συμβαίνει τώρα! Δεν συνέβαινε παλαιότερα…
Επειδή κάποιοι επιχειρούν συγκρίσεις με ό,τι συνέβαινε επί κυβερνήσεων Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή, κάποιος παρακαλώ να τους ενημερώσει (με τρόπο…) ότι τότε:
–Δεν υπήρχε Τουρκολυβικό μνημόνιο…
–Δεν υπήρχαν τότε έρευνες σε όλο το εύρος των θαλασσίων ζωνών από το Κεντρικό Αιγαίο ως την Ανατολική Μεσόγειο!
–Δεν υπήρχε τότε όργιο παραβιάσεων στο Αιγαίο καθημερινά πλέον.
[Ιδιαίτερα στα χρόνια 2012-15 είχαμε πρωτοφανή ύφεση παραβιάσεων!]
–Δεν υπήρχαν τότε χιλιάδες εργαλειοποιημένοι λαθρομετανάστες, που πέρναγαν ή απειλούσαν να περάσουν τα ελληνοτουρκικά σύνορα (αυτό κλιμακώθηκε μετά το 2015, επί Τσίπρα).
–Και δεν υπήρχαν γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ ή απόπειρες γεωτρήσεων στην Ελληνική ΑΟΖ.
Τώρα τρέχουμε (και δεν φτάνουμε) γιατί τώρα η Τουρκία του Ερντογάν έχει ξεσαλώσει. Τότε καθόταν “φρόνιμη”…
ΥΓ.2 Τη στάση του κ. Δένδια εμείς τη χειροκροτούμε. Και πάντως δεν υπονομεύουμε τη θέση του εμείς.
Την υπονομεύουν όσοι αποδοκίμασαν τον κ. Δένδια!
Οι ίδιοι που δημόσια λένε μέσα στην Ελλάδα, ότι το ΥΠΕΞ πρέπει να πάψει να… “παρασύρεται” σε “αντιτουρκικές συμμαχίες”, γιατί θα χάσει την… “έξωθεν καλή μαρτυρία”. Μάλιστα! Καταλάβαμε…
Μας λένε πως είναι… “ακραία θέση”, την ώρα που κλιμακώνει η Τουρκία τις προκλήσεις, η Ελλάδα να σπεύδει να συμμαχήσει με όλους του αντιπάλους της Τουρκίας. Που είναι πολλοί πια…
Κάποτε μας έλεγαν ότι δεν είχαμε κανένα σύμμαχο κατά της Τουρκίας! Τώρα που υπάρχουν πολλοί δυνητικοί σύμμαχοι κατά της Τουρκίας, μας λένε ότι είναι “ακραία θέση” να συγκλίνουμε μαζί τους.
Μάλιστα! Καταλάβαμε…
Αλλιώς θα χάσουμε την “έξωθεν καλή μαρτυρία”, λέει!
Ποια “έξωθεν καλή μαρτυρία”;
Το πρώτο μέλημα της διπλωματίας είναι να βρίσκεις συμμάχους ή να επεκτείνεις τους συμμάχους σου κατά κοινού εχθρού.
Εδώ προσπαθούν να μας παγιδεύσουν σε μια “διπλωματία”, που θα καλοπιάνουμε τους φίλους του εχθρού μας και θα διώχνουμε όλους τους δυνητικούς συμμάχους μας. Πλήρης εννοιολογική αντιστροφή…
ΥΓ.4 Στο ζήτημα του “ποιός υπονομεύει σήμερα τον Έλληνα ΥΠΕΞ” καλύτερα να μην μπούμε. Γιατί θα γίνουμε πολύ φαρμακεροί – θα μιλήσουμε, αναγκαστικά, “με πρόσωπα και πράγματα”. Και δεν είναι η ώρα…
ΥΓ.5 Η Ελλάδα δείχνει σήμερα να θέλει πια να κάνει το σωστό. Δηλαδή να προχωρήσει σε Αποτρεπτική Πολιτική.
Αλλά να μην το τολμάει. Ακόμα τουλάχιστον…
Αυτή τη φοβικότητα πρέπει να την ξεπεράσει. Γιατί στέλνει πολύ “μπερδεμένα μηνύματα” σε εχθρούς και φίλους.
Ιδιαίτερα μάλιστα σε φίλους. Που τώρα τους έχει περισσότερο ανάγκη από ποτέ…
