Η πίεση που ασκείται στο καθεστώς Ερντογάν τόσο στο εσωτερικό της Τουρκίας όσο και από το εξωτερικό, προβληματίζει πολύ σοβαρά την Αθήνα που ανησυχεί βάσιμα για το ενδεχόμενο η Άγκυρα να αναζητήσει βαλβίδα εκτόνωσης στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Οι μάχες που καλείται να δώσει ο Ερντογάν έχουν να κάνουν με τη προσωπική του πολιτική επιβίωση και όπως έχει αποδείξει σε τέτοιες περιπτώσεις δεν διστάζει να ρισκάρει. Το ενδεχόμενο να επιστρέψουμε στο κλίμα του περυσινού καλοκαιριού στα ελληνοτουρκικά δεν είναι απλά ένα σενάριο, εκτιμούν οι στρατιωτικοί κι έχουν λόγους να το πιστεύουν.
Η συνάντηση Μπάϊντεν-Ερντογάν θεωρείτε ότι θα κρίνει πολλά αν όχι τα πάντα. Σ΄ αυτή θα αποκαλυφθεί αν ο Ερντογάν έχει διάθεση να συνετιστεί και να ρίξει τους τόνους ή αν θα επιβεβαιώσει όσους εδώ και καιρό επιμένουν ότι έχει πάρει τις αποφάσεις του να τραβήξει ο ίδιος αλλά και η Τουρκία το δρόμο τους, πιο μακρυά από τη Δύση.
Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι στην Ουάσινγκτον ,τις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο οι απόψεις που λένε ότι “η Τουρκία είναι πολύ μεγάλη για να χαθεί” και ότι “πρέπει πάση θυσία να παραμείνει στο άρμα της Δύσης” παραμένουν ισχυρές. Ο Τούρκος πρόεδρος γνωρίζει ότι στο ΝΑΤΟ ούτε που θέλουν να σκέφτονται το ενδεχόμενο να υπάρξει ρήξη με την Τουρκία. Όλα αυτά θα τα διαπραγματευτεί με τον Αμερικανό πρόεδρο αλλά και με τους Ευρωπαίους και στη διαπραγμάτευση κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι τα ανταλλάγματα που θα ζητήσει θα ΄χουν να κάνουν με την Ελλάδα και όσα παράλογα και παράνομα απαιτεί η Τουρκία. Είναι το “σενάριο της Ιφιγένειας” για το οποίο αρκετοί ανησυχούν στην Αθήνα. Οι συμμαχίες που έχει δημιουργήσει και ενδυναμώσει η Ελλάδα δεν υποτιμώνται αλλά κακά τα ψέματα δεν εξασφαλίζουν τίποτα. Όλοι δηλώνουν εκνευρισμένοι με τον Ερντογάν αλλά όλοι σηκώνουν το τηλέφωνο όταν τους καλεί. Ακόμη και ο Πάπας, όπως είδαμε τη περασμένη εβδομάδα.
Υπάρχουν εκτιμήσεις που λένε ότι ο Ερντογάν δε θα διστάσει να απειλήσει ακόμη και με τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, αν ο Μπάϊντεν επιμείνει στον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα του F-35. Ο Τούρκος πρόεδρος ήδη έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αναζητήσει η Τουρκία αεροσκάφη αλλού και ειδικά εκεί όπου η Δύση δεν θέλει ούτε να το ακούει: στη Ρωσία. Συζητήσεις έχουν γίνει ήδη με τον Πούτιν που είναι φυσικά πρόθυμος να πουλήσει και αεροσκάφη στον Ερντογάν.
Την ίδια στιγμή και παρά το γεγονός ότι η διπλωματική διαδικασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας βρίσκεται σε εξέλιξη, η συμπεριφορά της Άγκυρας στο Αιγαίο δεν επιτρέπει αισιόδοξες σκέψεις. Η στρατιωτική παρουσία των Τούρκων στο Αιγαίο είναι επίμονη και έντονη. Εκδηλώνεται κυρίως με προκλητικές πτήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών αλλά όχι μόνο μ΄ αυτές. Η Τουρκία τις τελευταίες ημέρες έχει βγάλει σ΄ όλο το Αιγαίο εκατοντάδες αλιευτικά σκάφη σε μία επίδειξη θράσους που έχει όμως και ουσία, αφού η Τουρκία εκμεταλλεύεται ελληνικές περιοχές του Αιγαίου.
Όλα αυτά προφανώς δικαιολογούν τις ανησυχίες των επιτελών του ΓΕΕΘΑ οι οποίοι επιμένουν ότι έναντι της Τουρκίας μόνο η αποφασιστική αποτροπή μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά.
Η διπλωματία της “μεταμέλειας”
Το φάσμα της οριστικής διπλωματικής και γεωπολιτικής απομόνωσης είναι πλέον ορατό για την Τουρκία, ύστερα από τους άτσαλους πολιτικούς χειρισμούς και τους λεονταρισμούς που έπεσαν στο κενό όλο το τελευταίο χρονικό διάστημα από την τουρκική κυβέρνηση και του Προέδρου Ερντογάν αυτοπροσώπως. Το αδιέξοδο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής είναι τέτοιο, ώστε το τελευταίο χρονικό διάστημα «ανακρούει πρύμναν», στην απέλπιδα προσπάθειά της να επανακαθορίσει και να βελτιώσει ει δυνατόν τις διμερείς της σχέσεις με τα κράτη, που ελέω της εν γένει συμπεριφοράς της όλο το τελευταίο χρονικό διάστημα, της έχουν γυρίσει επιδεικτικά την πλάτη.
Φυσικά και μια τέτοια αλλαγή συμπεριφοράς δεν είναι εφικτή από τη μία στιγμή στην άλλη, ιδίως όταν όλο το προηγούμενο διάστημα η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας βασιζόταν εν πολλοίς στην ισχύ των όπλων, μετατρέποντας την σε κατεξοχήν παράδειγμα «στρατικοποιημένης εξωτερικής πολιτικής.» Η ανάγκη για την ορθολογική μεταστροφή της συνεχίζει να αντιπαλεύει με τον πολιτικό εγωισμό που της υπαγορεύει την μεταχείριση των γειτονικών της κρατών με όρους υποτέλειας χωρίς να είναι ακόμα ξεκάθαρο ποια πλευρά θα επικρατήσει τελικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Ισραήλ το οποίο από τη μία πλευρά η Τουρκία επιθυμεί να διατηρήσει ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας και από την άλλη ο Πρόεδρος Ερντογάν έσπευσε να το ταυτίσει με κράτος – τρομοκράτη μετά τις πρόσφατες βίαιες ταραχές που ξέσπασαν στο τέμενος Al-Αqsa.
Κράτη όπως η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα των τουρκικών «κινήσεων μεταμέλειας», αφενός λόγω της κοινής μουσουλμανικής θρησκείας και αφετέρου διότι ειδικά στην περίπτωση της Αιγύπτου ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού πρόσκειται στην Μουσουλμανική Αδελφότητα. Η ακμάζουσα κοινότητα των Αδελφών Μουσουλμάνων ως πόλος εξουσίας δύναται να επηρεάσει κομβικούς πυλώνες του αιγυπτιακού κράτους, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής πολιτικής, αποτελώντας έναν οιωνεί μνηστήρα της εξουσίας που δυνητικά η ανάρρηση του στον προεδρικό θώκο θα αμβλύνει τις όποιες διαφορές χωρίζουν τις δύο χώρες.
Οι τουρκικές επιθέσεις φιλίας όμως λαμβάνουν χώρα και προς δυσμάς με τον Τούρκο Πρόεδρο να προσπαθεί, σε κάθε ευκαιρία συνομιλίας του με Ευρωπαίο ηγέτη, να αποκαθηλώσει την εικόνα της χώρας μας. Πρόσφατα ο Ερντογάν μας κατηγόρησε στην τηλεδιάσκεψη που πραγματοποίησε με την Καγκελάριο Μέρκελ, για πολλοστή φορά είναι αλήθεια και πλέον καταντάει γραφικό, για τη δήθεν παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη διαχείριση του θέματος των προσφύγων και μεταναστών και τις παράνομες υποτίθεται επαναπροωθήσεις τους στην Τουρκία. Για άλλη μία φορά όμως, τα γεγονότα και οι αντικειμενικές μαρτυρίες αποτελούν την πλέον αδιάσειστη αλήθεια και η στείρα, επιφανειακή και για λόγους εντυπωσιασμού τουρκική επιχειρηματολογία καταπίπτει στα «εξ ων συνετέθη». Η αναφορά του Fabrice Leggeri, εκτελεστικού διευθυντή της FRONTEX, προς τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτη Σχοινά και την Επίτροπο Μετανάστευσης Ίλβα Γιόχανσον για την πρόσφατη παρενόχληση που δέχθηκαν ένα σουηδικό και ένα φινλανδικό σκάφος από τουρκικές ακταιωρούς ανοιχτά της Χίου, δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών, εκθέτοντας ανεπανόρθωτα τους ιθύνοντες νόες της προπαγάνδας αμαύρωσης της διεθνούς εικόνας της χώρας μας μέσω διασποράς ψευδών ειδήσεων. Άλλωστε η ξεκάθαρη επικριτική αναφορά του Leggeri έναντι της συμπεριφοράς της Τουρκίας, η οποία θέτει σε κίνδυνο τις επιχειρήσεις διάσωσης προσφύγων και μεταναστών με την αναίτια παρακώλυσή τους, μόνο απαρατήρητη δεν μπορεί να περάσει.
Ο παροξυσμός της γείτονος, προϊόν της διογκούμενης και ανεξέλεγκτης πλέον απελπισίας που την έχει κυριεύσει αντιλαμβανόμενη την μέγγενη των προβλημάτων, εσωτερικών και εξωτερικών που η ίδια με την πολιτική της έχει δημιουργήσει να σφίγγει γύρω από το λαιμό της, δεν σταματά εκεί. Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας ανάλυση στο ιστότοπο Anadolu, η οποία έσπευσε να κάνει αναδρομή στη σύγχρονη ιστορία της Χώρας μας για να αποδείξει υποτίθεται, ότι η Ελλάδα χωρίς να είναι πάντοτε φιλοδυτική εντούτοις δεν απομονώθηκε ποτέ πλήρως από τις ΗΠΑ όπως γίνεται τώρα με την Τουρκία. Αν και σύμφωνα με το άρθρο η Ελλάδα υπέθαλπε τρομοκράτες που είχαν αντιαμερικανικά συναισθήματα και στόχευαν στην πολιτική αναταραχή στα Βαλκάνια, οι Αμερικάνοι όχι μόνο δεν μας επέβαλαν κυρώσεις αλλά αντιθέτως μας «επιβράβευσαν» πουλώντας μας υπερσύγχρονα αεροσκάφη F-16 και ελικόπτερα AH-64D Apache!!
Η συλλογιστική των χρησιμοποιούμενων επιχειρημάτων βεβαίως στερείται σοβαρότητας, πλην όμως κάνει εμφανή την τάση του τουρκικού κατεστημένου να παρομοιάσει (αν όχι να εξισώσει) την τρέχουσα πολιτική συγκυρία με ιστορικά παραδείγματα γειτονικών με αυτήν χωρών, στην προσπάθεια της να εξωραΐσει την εικόνα της. Προσδίδει λοιπόν τις σφοδρές αντιδυτικές κορώνες που εξαπολύει το AKP και η καθεστηκυία τάξη της Τουρκίας, απλώς σε πιθανά στοιχεία πρόσκαιρης «επιπολαιότητας», που με δεδομένο τον ιστορικά διαχρονικό και ενίοτε ισχυρό εναγκαλισμό της με τη Δύση, δεν δικαιολογούν σε καμία περίπτωση τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ λόγω της αγοράς του αντιπυραυλικού συστήματος S-400.
Είναι όμως πράγματι υπερφίαλο και επιπόλαιο το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» του Ναυάρχου Γιαϊτζί που τόσο μελετημένα σχεδιάστηκε και στη συνέχεια έσπευσαν τόσο πρόθυμα να υιοθετήσουν οι κυβερνώντες εξαγγέλλοντας ταυτόχρονα την εφαρμογή του; Είναι όντως επιπόλαιες οι αποδεδειγμένες προσπάθειες, προεξάρχουσης αυτής του περασμένου Αυγούστου, αμφισβήτησης και συνεπακόλουθα αναθεώρησης του status quo στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου; Είναι τελικά υποβολιμαίες οι χωρίς περιστροφές τουρκικές αναμείξεις στα εσωτερικά κυρίαρχων κρατών όπως το Ιράκ, η Συρία και η Λιβύη; Οι απαντήσεις είναι τόσο προφανείς και συνάμα αφοπλιστικές, που μόνο όποιος εθελοτυφλεί δεν μπορεί να τις αντιληφθεί.
Το πολιτικό κεφάλαιο που πρεσβεύει ο Ερντογάν στην Τουρκία οδεύει με μαθηματική ακρίβεια στη λήξη του, λαμβάνοντας υπόψιν τις δημοσκοπήσεις που αν και σε περιβάλλον απόλυτης λογοκρισίας, βγαίνουν στο φως απεικονίζοντας με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο την αποδοκιμασία των Τούρκων πολιτών έναντι στις πολιτικές που ο Τούρκος Πρόεδρος έχει εφαρμόσει έως τώρα. Οι δε απέλπιδες τουρκικές προσπάθειες επίδειξης ειλικρινούς μεταμέλειας δεν τυγχάνουν ανταπόκρισης από τις χώρες που έχει θέσει ως στόχο επαναπροσέγγισης η τουρκική διπλωματία. Και πως να τύχουν άλλωστε; Η εμπιστοσύνη και η αξιοπιστία στις διεθνείς σχέσεις χρειάζονται πολύ χρόνο και έμπρακτες κινήσεις για να οικοδομηθούν στο πλαίσιο της ισότητας και του δικαίου. Από την πλευρά της η Τουρκία όλον αυτόν τον καιρό κάνει το ακριβώς αντίθετο, δυναμιτίζοντας το κλίμα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και φερόμενη στους γειτονικούς της λαούς ως σαν να ήταν υποτελείς της. Και τώρα τρέχει να καλύψει το χαμένο έδαφος, απευθύνοντας κάλεσμα φιλίας σε εχθρούς και αντιπάλους. Τα κροκοδείλια δάκρυα μεταμέλειας της όμως δεν πείθουν κανένα ούτε στο εσωτερικό ούτε στο εξωτερικό! Θα χρειαστεί κάτι πολύ περισσότερο για να αναστραφεί το κλίμα που η ίδια η Τουρκία επεδίωξε να επιβάλλει, νομίζοντας ότι θα γονατίσουν μπροστά της ακόμα και οι ΗΠΑ.
Η « αλεπού της πολιτικής», ο Χένρυ Κίσινγκερ, σε ένα από τα βιβλία του έγραψε μεταξύ άλλων ότι στις σχέσεις μεταξύ των κρατών έρχονται στιγμές που για την επαναφορά στην τάξη ενός ταραξία, σε πρώτο χρόνο απαιτείται να ταπεινωθεί! Για να αποφύγεις όμως τα χειρότερα, θα πρέπει αμέσως μετά να ακολουθήσει η αποδυνάμωσή του!
