PhD© Διεθνολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας
Δύο ειδήσεις προερχόμενες από την Αίγυπτο καταδεικνύουν τη δημιουργία νέων δεδομένων στο μεγάλο ιμπεριαλιστικό «παζάρι» που μαίνεται στην ανατολική Μεσόγειο, για τον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών, την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και την κατάληξη του τρόπου και της διαδρομής διαμετακόμισης αυτών στις διεθνείς αγορές
Η πρώτη αφορά την έναρξη διεθνούς διαγωνισμού, εκ μέρους του Αιγυπτιακού υπουργείου πετρελαίου και ορυκτών πόρων, για την εκχώρηση αδειών ερευνών για υδρογονάνθρακες σε 24 οικόπεδα στην ανατολική Μεσόγειο, στον κόλπο του Σουέζ και σε χερσαίες περιοχές στη δυτική έρημο. Όσον αφορά την ανατολική Μεσόγειο τα δυτικά οικόπεδα φαίνεται να έχουν χαραχθεί σύμφωνα με τη συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου, ενώ αυτά που βρίσκονται στο ανατολικότερο μέρος αντιστοιχούν στην οριοθέτηση ΑΟΖ Αιγύπτου-Κυπριακής Δημοκρατίας. Ωστόσο ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού, δηλαδή στην περιοχή που δεν υπήρξε οριοθέτηση μεταξύ Ελλάδας-Αιγύπτου, τμήμα του οικοπέδου MED-W18 δείχνει να ακολουθεί τη γραμμή που διεκδικεί ως εξωτερικό όριο της ΑΟΖ της η Τουρκία.
Η δεύτερη είναι η συμφωνία Αιγύπτου-Ισραήλ για τη μεταφορά του Ισραηλινού φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν, μέσω ενός υπεράκτιου αγωγού, στους σταθμούς υγροποίησης φυσικού αερίου της Αιγύπτου και έπειτα την εξαγωγή του στην Ευρώπη σε μορφή LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο). Η συγκεκριμένη εξέλιξη αποδυναμώνει το σχέδιο υλοποίησης στο εγγύς μέλλον του πολύ υψηλού κόστους αγωγού φυσικού αερίου East Med όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα, το οποίο προέβλεπε την εκκίνηση του αγωγού από το Ισραήλ και τον τερματισμό του στην Ιταλία, αφού πρώτα θα διέσχιζε την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα. Ταυτόχρονα όμως ενισχύει σενάρια που αναπαράγονται και στον Ελληνικό τύπο, σύμφωνα με τα οποία το Κάιρο, ήδη από τον περασμένο Νοέμβρη επεξεργάζεται ένα εναλλακτικό σχέδιο όδευσης του East Med, από το Ισραήλ στην Αίγυπτο, από εκεί μέσω της ξηράς ως τα σύνορα με τη Λιβύη, στη συνέχεια στην Κρήτη, διασχίζοντας την περιοχή που οριοθέτησαν Ελλάδα-Αίγυπτος, και από εκεί, είτε σε μορφή LNG να κατευθυνθεί στην Αλεξανδρούπολη και μέσω του διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας να φτάσει στις Ευρωπαϊκές αγορές, είτε να καταλήξει στην Ευρώπη με άλλο τρόπο. Μάλιστα τα ίδια σενάρια φέρουν τον Έλληνα Πρωθυπουργό κοινωνό του Αιγυπτιακού σχεδίου σε Κυπριακή Δημοκρατία και Ισραήλ, κατά τις πρόσφατες επισκέψεις του στις δύο χώρες.
Συγκεκριμένα στο ζήτημα της ενέργειας η Τουρκία επιχειρεί να ωφεληθεί από το μέγεθος της αγοράς της, από το χαμηλότερο κόστος που παρουσιάζουν οι πιθανές οδεύσεις αγωγών από την επικράτεια της σε σχέση με τον East Med, αλλά και από το βαθμό της στρατιωτικής της ισχύος. Με λίγα λόγια προβάλλει στους δυτικούς συμμάχους της τα οικονομικά οφέλη που θα έχουν εφόσον αποδεχτούν τα συμφέροντα της, αλλά και το γεωπολιτικό και οικονομικό κόστος που θα πληρώσουν στην περίπτωση που αποφασίσει να υπονομεύσει τα project που προωθούν ή καταλήξει να εμβαθύνει περεταίρω τη συνεργασία της με τους ανταγωνιστές τους στην Ευρασία. Άλλωστε δύο σημαντικοί για τα συμφέροντα του ευρωατλαντικού παράγοντα αγωγοί, ο αγωγός φυσικού αερίου TANAP (TAP) και ο πετρελαιαγωγός Μπακού-Τιφλίδα-Τσείχάν διέρχονται από τα εδάφη της, ενώ οι Τουρκικές εισαγωγές LNG, ιδίως από τις ΗΠΑ, είναι μεγάλες και αυξανόμενες.
Την ίδια ώρα η Τουρκία αποπειράται να αναθερμάνει τις σχέσεις της, τόσο με την Αίγυπτο, όσο και με το Ισραήλ, επιθυμώντας να επιτύχει μία συνεννόηση μαζί τους σε ορισμένα περιφερειακά ζητήματα. Σε αυτή τη διαδικασία η Άγκυρα προτείνει στο Κάιρο και το Τελ-Αβίβ να οριοθετήσουν μεταξύ τους θαλάσσιες ζώνες κατά τρόπο αντίστοιχο με αυτόν που οριοθέτησε με την Τρίπολη (Λιβύη), δίνοντας τους ως «τυρί» πολύ μεγαλύτερη ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα απ’ ότι τους αναλογεί σύμφωνα με τη σύμβαση του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας. Η Τουρκική κυβέρνηση αξιοποιεί τη θέση της Αιγύπτου σχετικά με το μέγεθος της επήρειας των Ελληνικών νησιών και ιδιαίτερα του συμπλέγματος του Καστελόριζου στην Ελληνική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ, αλλά και τη διάθεση του Ισραήλ να μη μείνει η Τουρκία εκτός των περιφερειακών συνεργασιών που αφορούν το φυσικό αέριο, όπως καταγράφεται σε δηλώσεις του Ισραηλινού υπ. ενέργειας, επιχειρώντας να ρυμουλκήσει Κάιρο και Τελ-Αβίβ στη θέση της, ότι τα νησιά, ακόμη και η Κυπριακή Δημοκρατία, δικαιούνται μόνο χωρικά ύδατα.
Σε αυτά τα πλαίσια οι νέες εξελίξεις ενδεχόμενα να λειτουργήσουν ως «καρότο» για την προσέλκυση της Τουρκίας σε μια πιο συγκαταβατική προσέγγιση στις επιχειρούμενες διευθετήσεις στην ανατολική Μεσόγειο. Αφενός διότι δείχνουν ότι οι θέσεις της για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ της λαμβάνονται περισσότερο υπόψιν. Αφετέρου επειδή υποβαθμίζεται ο ρόλος της Λευκωσίας στα σχέδια διαμετακόμισης των υδρογονανθράκων στις διεθνείς αγορές. Παράλληλα όμως εμπεριέχουν και χαρακτηριστικά «μαστίγιου» για την ώθηση της Άγκυρας συνολικά προς μια πιο μετριοπαθή και λιγότερο φιλόδοξη πολιτική στην περιοχή, καθώς της στέλνουν μήνυμα ότι ένας αποκλεισμός της από τα project εκμετάλλευσης-διαμετακόμισης των υδρογονανθράκων είναι δυνατός. Μάλιστα το ενδεχόμενο μη συμμετοχής της στα συγκεκριμένα project διαμετακόμισης είναι πιθανό να της επιβληθεί και εξαιτίας της επιφυλακτικότητας που εκφράζουν ειδικοί σε Ουάσιγκτον και Βρυξέλες, δεδομένου ότι ήδη κρίσιμοι για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ αγωγοί διέρχονται από τα εδάφη της και άρα υπάρχει κίνδυνος να καταστεί η ενεργειακή σχέση ΕΕ-Τουρκίας πέραν του δέοντος ασύμμετρη υπέρ της Άγκυρας.
Τέλος εντείνεται ο κίνδυνος περεταίρω υπονόμευσης της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, ιδιαίτερα στην περιοχή ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού, ενώ αποδυναμώνεται η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας μπροστά και στη νέα πενταμερή διάσκεψη για το Κυπριακό που θα διεξαχθεί τον Απρίλιο. Για άλλη μία φορά αποδεικνύεται ότι οι διθύραμβοι που συνόδευσαν τη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου και τη συμμετοχή της Αθήνας και της Λευκωσίας στο project του East Med δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα.
__________Αναρτήθηκε από το συνεργάτη μας Μιχάλη Τσολάκη________
