Σημαντικές «ανισορροπίες» στο υπό διαπραγμάτευση ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση διαπίστωσαν οι υπουργοί Εσωτερικών και Μετανάστευσης των πέντε χωρών του ευρωπαϊκού νότου, οι οποίες είναι γνωστές και ως χώρες πρώτης γραμμής. Οι πέντε αρμόδιοι υπουργοί της ομάδας MED5, στην κοινή ανακοίνωσή τους υπογραμμίζουν επίσης ότι η πρόταση της Κομισιόν απέχει πολύ από την «αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής βαρών».
Σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συνάντηση, η οποία έγινε ενόψει της Συνόδου Κορυφής την Πέμπτη και του προπαρασκευαστικού προς αυτήν Συμβουλίου των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, τη Δευτέρα, οι υπουργοί Μετανάστευσης έστειλαν το δικό τους σήμα, το οποίο δεν είναι άλλο από το ότι “η πρόταση της Κομισιόν χρειάζεται περαιτέρω επεξεργασία”.
Στην σημερινή συνάντηση στην Αθήνα, την οποία διοργάνωσε τοελληνικό υπουργείο Μετανάστευσης, η Ιταλία, η Ισπανία, η Κύπρος, η Μάλτα και η Ελλάδα προχώρησαν σε μια επαναδιατύπωση των κοινών θέσεών τους.
Κοινός παρονομαστής αυτών των θέσεων, όπως αναφέρεται και στην κοινή ανακοίνωση, είναι η αύξηση της συνεργασίας με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης και ο αποφασιστικός έλεγχος των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Σε ό,τι αφορά το πρώτο σκέλος, οι υπουργοί Μετανάστευσης των πέντε μεσογειακών χωρών, κάνουν ειδική μνεία στη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, όπως αυτή ορίστικε το 2016.
Σύμφωνο χωρίς μέλλον
Το θέμα αυτό αποτελεί άλλωστε, ανεξάρτητα από την εξέταση του μεταναστευτικού, αντικείμενο συζήτησης στην Σύνοδο Κορυφής, στο πλαίσιο του επανακαθορισμού των ευρωτουρκικών σχέσεων. Μετά δε τα γνωστά γεγονότα στον Έβρο, όπου, ακριβώς πριν έναν χρόνο, επιχειρήθηκε μαζική εισβολή μεταναστών σε ευρωπαϊκό έδαφος, με τη στήριξη του τουρκικού κρατικού μηχανισμού, έχουν πληθύνει οι φωνές που δεν θέλουν η ΕΕ να υποκύψει στους εκβιασμούς της Άγκυρας.
Για το δεύτερο σκέλος, αυτό ων ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, οι πέντε υπουργοί υπογραμμίζουν ότι πρέπει να είναι «αποφασιστικός» και να γίνεται με την υποστήριξη της Frontex. Εκπροσωπώντας όμως τις χώρες πρώτης γραμμής, οι οποίες σηκώνουν δυσανάλογα το βάρος της μεταναστευτικής κρίσης, οι πέντε υπουργοί βάζουν και μια άλλη, ποιοτική διάσταση αυτών των ελέγχων. Έτσι, στις προτεινόμενες από την Κομισιόν «συνοριακές διαδικασίες εξέτασης Ασύλου» αντιπροτείνουν να δοθεί έμφαση «στη διαχείριση των συνόρων, μέσω της ενισχυμένης επιτήρησης και πρόληψης των παράνομων διελεύσεων».
Παρότι οι συζητήσεις για το Σύμφωνο έχουν αρχίσει εδώ και έξι μήνες, οι υπουργοί Μετανάστευσης των χωρών του ευρωπαϊκού νότου επαναλαμβάνουν μετά τη συνάντηση της Αθήνας, ότι «παραμένουν οι κύριες ανησυχίες» τους. Και αυτό γιατί, όπως επισημαίνουν, εξακολουθούν να διαπιστώνουν στην πρόταση της Κομισιόν «σημαντικές ανισορροπίες» και μεγάλη απόσταση από την «αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής βαρών», όπως αυτή διατυπώνεται στο άρθρο 80 της Σύμβασης Λειτουργίας της ΕΕ.
Τι ζητά ο Ευρωπαϊκός Νότος
Παραλλήλως, οι πέντε χώρες απευθύνουν νέα έκκληση για μια «αναγκαία και πραγματική ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης», σημειώνοντας ότι «στην παρούσα μορφή του, το Σύμφωνο δεν παρέχει επαρκείς διαβεβαιώσεις στα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής». Διακρίνουν μάλιστα ότι το Σύμφωνο «επικεντρώνεται κυρίως στην ευθύνη των κρατών μελών της πρώτης γραμμής», τα οποία εκ των πραγμάτων είναι περισσότερο εκτεθειμένα και δέχονται δυσανάλογες πιέσεις, ενώ «ο μηχανισμός αλληλεγγύης παραμένει αβέβαιος» σε ό,τι αφορά την υιοθέτηση των εκτελεστικών πράξεων της Κομισιόν και «εθελοντικός» σε ό,τι αφορά τις μετεγκαταστάσεις.
Οι χώρες της MED5 ζητούν εγγυήσεις για μια «αποτελεσματική ευρωπαϊκή αλληλεγγύη έναντι όλων των μεταναστών και αιτούντων άσυλο» και σημειώνουν ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη θέσπιση «ενός αυτόματου και υποχρεωτικού μηχανισμού μετεγκατάστασης». Σε ό,τι αφορά δε την υποχρεωτική, με βάση το νέο Σύμφωνο, “διαλογή” στα σύνορα, οι χώρες πρώτης γραμμής διαβλέπουν ότι θα εντείνει τις πιέσεις.
Για τον λόγο αυτόν, ζητούν να θεσπιστεί ένας κεντρικός ευρωπαϊκός μηχανισμός επιστροφών που θα συντονίζεται από την Κομισιόν και θα υποστηρίζεται από την Frontex. Ζητούν τέλος κάθε πρόταση της Επιτροπής να εξετάζεται μαζί με τις άλλες, για να «διασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ τους, στο πνεύμα ότι “δεν συμφωνείται τίποτα μέχρι να συμφωνηθούν όλα”».