της Κικής Τριανταφύλλη
Με την σύγχρονη τεχνική της πολυφασματικής απεικόνισης, ειδικοί επιστήμονες που ερευνούν τα παλίμψηστα της βιβλιοθήκης της Μονής της Αγίας Αικατερίνης στην έρημο του Σινά, ανακάλυψαν σπάνιες συνταγές του «Πατέρα της Ιατρικής»
Ήταν ήδη γνωστό ότι επρόκειτο για ένα εξαιρετικά σημαντικό χειρόγραφο. Η περγαμηνή, που βρέθηκε στην παλαιότερη βιβλιοθήκη του κόσμου, καλά διατηρημένη για περισσότερα από 1.200 χρόνια, χάρη στο ξερό και σταθερό κλίμα της ερήμου του Σινά, περιείχε το πρώτο γνωστό αντίγραφο των Ευαγγελίων στα αραβικά.
Παρατηρώντάς τη, ωστόσο, πιο προσεκτικά φαίνεται ότι υπάρχει και κάτι άλλο. Σε μια σελίδα, μόλις που διακρίνεται αχνά πίσω από τις γραμμές το σβησμένο σχέδιο ενός φυτού, ενώ σε άλλες σελίδες μπορεί κανείς να δει «φαντάσματα ελληνικών λέξεων», γράφουν οι Times. Ειδικοί επιστήμονες, που ερευνούν τις περγαμηνές στην βιβλιοθήκη της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, χρησιμοποίησαν την τεχνολογία της πολυφασματικής απεικόνισης για να αποκαλύψουν τι κρυβόταν πίσω από το Ευαγγέλιο, το οποίο ήταν γραμμένο πάνω από κάποιο άλλο αρχαίο κείμενο και διαπίστωσαν ότι το λουλούδι προέρχονταν από μια όμορφη απεικόνιση φαρμακευτικών βοτάνων.
Στην αρχαία περγαμηνή κάτω από το Ευαγγέλιο που ήταν γραμμένο στα Αραβικά αποκαλύφθηκαν ελληνικές λέξεις και το σκίτσο ενός φυτού [EMEL]
Χτισμένη κάτω από το βουνό, όπου ο Θεός αποκάλυψε τις Δέκα Εντολές στον Μωυσή, η Αγία Αικατερίνη διαθέτει μια βιβλιοθήκη όπου φυλάσσονται χιλιάδες παλίμψηστα χειρόγραφα από την ίδρυσή της τον 6ο αιώνα. «Δεν γνωρίζω καμία άλλη βιβλιοθήκη στον κόσμο σαν κι αυτή», δήλωσε ο Μάικλ Φελπς, από την Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Πρώιμων Χειρογράφων (EMEL) στην Καλιφόρνια, «το μοναστήρι ιδρύθηκε την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και συνεχίζει να λειτουργεί σύμφωνα με την αρχική του αποστολή».
Πράγματι σε όλη την μακρά του ιστορία το μοναστήρι του Σινά δεν καταστράφηκε και δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ και σήμερα μια μικρή ομάδα μοναχών συνεχίζουν πιστά τον παλαιό τρόπο ζωής. Πολλοί, όμως, ανησυχούν εάν η αποστολή τους θα συνεχιστεί.
Η μονή απειλείται από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους, που έχει αναλάβει την ευθύνη για τις τρομοκρατικές επιθέσεις εκεί κοντά.
Και ενώ η συμβολή του μοναστηριού είναι αποφασιστικής σημασίας για την διατήρηση της αρχαίας γνώσης, ταυτόχρονα την έχει καταστρέψει, όπως έχει συμβεί σε πολλές ανάλογες περιπτώσεις.
Κατά τον Μεσαίωνα οι περγαμηνές, που φτιαχνόντουσαν από δέρμα ζώων, ήταν πολύτιμες γι’ αυτό και συνήθιζαν να τις ξαναχρησιμοποιούν σβήνοντας παλιότερα κείμενα και γράφοντας νέα πάνω από αυτά.
Αυτά ήταν τα παλίμψηστα.
Ειδικά από τον 7ο μέχρι τον 11ο αιώνα, το Σινά ήταν πολύ απομονωμένο και η επαναχρησιμοποίηση της περγαμηνής ήταν ο μοναδικός τρόπος δημιουργίας ενός νέου χειρογράφου: «Από κάποιο σημείο και μετά το υλικό πάνω στο οποίο ήταν γραμμένο το χειρόγραφο ήταν πιο πολύτιμο από το κείμενο», δήλωσε ο Φελπς, «και θεωρούσαν ότι άξιζε να ανακυκλωθεί», πράγμα που συνέβη και με το συγκεκριμένο χειρόγραφο.
Παλίμψηστο με ελληνικό κείμενο γραμμένο πάνω σε παλαιότερο, επίσης ελληνικό, και η επεξεργασμένη εικόνα του [EMEL]
Με το σωστό είδος απεικόνισης, σε όλο το φάσμα του φωτός, αυτό που υπήρχε προηγουμένως ανακαλύφθηκε ξανά.
Ο Μάικλ Φελπς και οι συνάδελφοί του βγάζουν δεκάδες πολυφασματικές φωτογραφίες και στη συνέχεια χρησιμοποιούν αλγόριθμους για να αφαιρέσουν το πιο πρόσφατο κείμενο και να διακρίνουν αυτό που υπήρχε προηγουμένως.
«Ο προϊστάμενος των τεχνικών ήρθε και μου είπε, “υπάρχουν λουλούδια από κάτω”.
Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι κάποιος έβαλε λουλούδια σε αυτό κατά τον Μεσαίωνα», δήλωσε ο ερευνητής.
Σύντομα, όμως, βρήκαν μια μικρή ιατρική βιβλιοθήκη. Ορισμένες σελίδες παρουσίαζαν τα πιο παλιά παραδείγματα γνωστών έργων του Ιπποκράτη. Άλλα ήταν εντελώς άγνωστα.
Το λουλούδι, ειδικά, αποδείχτηκε ότι είναι μέρος μιας συνταγής για την θεραπεία για τσιμπήματα σκορπιού.
Η ανακάλυψη ανακοινώθηκε στα κεντρικά γραφεία του Υπουργείου Αρχαιοτήτων στο Κάιρο, μαζί με άλλα ευρήματα, τα οποία συμπεριλαμβάνονται και χειρόγραφα από σχεδόν χαμένες γλώσσες. «Η εποχή της ανακάλυψης δεν έχει τελειώσει», δήλωσε ο Φελπ, «Τον 20ο αιώνα ανακαλύφθηκαν χειρόγραφα σε σπηλιές.
Τον 21ο αιώνα, θα εφαρμόσουμε σε αυτά νέες τεχνικές.
Θα ανακτήσουμε χαμένες φωνές από την ιστορία μας».
Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός του Σινά δήλωσε, εξάλλου: «Η ανάκτηση αυτών των αρχαίων ιατρικών κειμένων υπογραμμίζει το γεγονός ότι η βιβλιοθήκη της Ιερής Μονής μπορεί να μας διδάσκει όχι μόνο την ιστορία του Χριστιανισμού στη Μέση Ανατολή αλλά και την ιστορία της επιστήμης».
