Του Καθηγητή Πέτρου Γρουμπού, Ομότιμου Καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών
Μέλους του ΙΗΑ
Ίσως αναρωτηθεί κανείς τι νόημα έχει αυτό το ερώτημα «ποιες δυνάμεις κυβερνούν τον κόσμο; Το σπαθί ή το πνεύμα;». Και όμως με τη σημερινή κατάσταση στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια και μία επιθετική Τουρκία που κουνά το οθωμανικό σπαθί, το ερώτημα καθίσταται πολύ επίκαιρο. Την απάντηση στο ερώτημα μας τη δίνει ο Ναπολέων Βοναπάρτης: «στον κόσμο υπάρχουν δύο δυνάμεις. Το σπαθί και το πνεύμα. Το σπαθί κερδίζει πρώτο αλλά προσωρινά, το πνεύμα κερδίζει δεύτερο αλλά οριστικά: το σπαθί νικιέται πάντοτε από το πνεύμα». Δεν είναι ανάγκη κάποιος να θυμίσει στους πάντες ότι καμμιά αυτοκρατορία δεν μπόρεσε να υποτάξει λαούς αιωνίως. Ο κατακτητής πάντα έφευγε από τα εδάφη που κατέκτησε με το ξίφος και τη βία. Μία αυτοκρατορία έρχεται και φεύγει ανεπιστρεπτί σε πείσμα με όσους διαφωνούν με αυτήν την Ιστορική πραγματικότητα.
Ας δούμε όμως τα πράγματα λίγο διαφορετικά. Και ίσως τελικά κατανοήσουμε καλύτερα τη γενικότερη έννοια του «σπαθιού» και όχι τη στενή του όπως την εννοεί ο Μέγας Ναπολέων. Ίσως και να είναι και παρεξηγημένο.
Αν μελετήσουμε την ιστορία και την παράδοση της ανθρωπότητας, παρατηρούμε ότι ο πόλεμος αποτελεί μία από τις κύριες της δραστηριότητες. Μέσα σε αυτήν την πλούσια πολεμική παράδοση, που η ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων, o πολεμιστής χρησιμοποίησε διάφορα μέσα για να πετύχει το σκοπό του, την εξουδετέρωση του εχθρού. Ένα από αυτά τα μέσα αποτελούν τα «όπλα», τα οποία εξελίσσονται και τελειοποιούνται μαζί με την εξέλιξη της τεχνολογίας και του ίδιου του πολιτισμού. Σήμερα χρησιμοποιείτε και ο «οικονομικός πόλεμος» για την υποδούλωση Λαών. Το «οικονομικό σπαθί» είναι πολύ χειρότερο από το «πολεμικό σπαθί».
Τα «όπλα» λοιπόν αποτελούν τα «εργαλεία του πολέμου». Εργαλεία όμως με ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, δεν έχουν την άμεση ιδιότητα της δημιουργίας, όπως έχουν τα κοινά εργαλεία που γνωρίζουμε, αλλά κατέχουν την ιδιότητα της καταστροφής. Στα σωστά χέρια και με την ορθή χρήση τους βοηθούν στην καταστροφή του εισβολέα, του εχθρού- σφετεριστή και γενικότερα στην αντιμετώπιση του «κακού», όποια μορφή και αν αυτό έχει. Στα λάθος χέρια επιφέρουν την καταστροφή και εξαφάνιση Λαών και ομάδων ανθρώπων. Άξιο μελέτης είναι το «σπαθί». Ένα από τα πιο αποτελεσματικά και πολυχρησιμοποιημένα όπλα στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι το «σπαθί», του οποίου η προέλευση μας διαφεύγει στις ομίχλες του παρελθόντος. Δεν αρκεί όμως μόνο η πρακτική σημασία που αναμφισβήτητα έχει το σπαθί.
Καταρχήν να αναφέρουμε ότι το σύμβολο με την παραδοσιακή του έννοια αποτελεί την κρυσταλλοποιημένη μορφή μίας ανώτερης ιδέας. Ένα σύμβολο λοιπόν είναι μία γέφυρα ή ένας αγγελιοφόρος μεταξύ της αντίληψης μας και της ιδέας που αυτό φέρει μέσα του και πολλές φορές μας βοηθάει να αντιληφθούμε πολύ περισσότερα πράγματα για αυτήν την ιδέα από οποιαδήποτε άλλη περιγραφή και ιδιαίτερα την έννοια της καταστροφής.
Για να αντιληφθούμε την πραγματική του αξία ως ένα όπλο αρχέτυπο και να διεισδύσουμε στην ουσία του, θα πρέπει να εμβαθύνουμε στους διάφορους συμβολισμούς που αυτό πήρε μέσα από τους μύθους και θρύλους πολλών παραδοσιακών πολιτισμών.
Στην Βρετανία, στο μύθο του βασιλιά Αρθούρου. Είναι ο μόνος που κατέχει την αγνή αρετή μπορεί να το βγάλει από το βράχο στον οποίο ήταν καρφωμένο. Μόνο αυτός που κατέχει την αρετή της Βούλησης, Σοφίας και Αγνότητας είναι ικανός να απελευθερώσει το Πνεύμα από τα δεσμά και μέσω «Αυτού» να εκτελέσει κατορθώματα στην υπηρεσία της Δικαιοσύνης και της Αλήθειας, κατατροπώνοντας τις δυνάμεις του κακού και επαναφέροντας την τάξη και την ευημερία στους ανθρώπους.
Στην ελληνική μυθολογία έχουμε τον Αιγέα, πατέρα του Θησέα, που έκρυψε το σπαθί και τα σανδάλια του κάτω από ένα βράχο, με την προϋπόθεση να τα πάρει ο γιος του, όταν θα ήταν ικανός και θα είχε την πνευματική και σωματική δύναμη να σηκώσει το βαρύ βράχο και να τα χρησιμοποιήσει σωστά.
Το σπαθί σαν σύμβολο δεν λείπει και από τη χριστιανική παράδοση. Ο παράδεισος φυλάσσεται από αγγέλους με πύρινα σπαθιά, οι οποίοι κρατούν μακριά το κακό και αποτελούν ένα εργαλείο αφιερωμένο στο θέλημα του Θεού.
Ένας άλλος σημαντικός συμβολισμός, που συναντάμε στα πλαίσια της Ιπποτικής παράδοσης της Δύσης, είναι το σπαθί καρφωμένο σε έναν μαύρο κύβο (κάτι αντίστοιχο με το βράχο στο μύθο του Αρθούρου). Ο μαύρος κύβος είναι σύμβολο του υλικού επιπέδου, του εκδηλωμένου ορατού κόσμου, ενώ το σπαθί αποτελεί τη θεία πνευματική βούληση που διεισδύει στο αδρανές υλικό επίπεδο για να το αναταράξει και να το διαμορφώσει. Είναι ουσιαστικά το πάντρεμα μεταξύ Ουρανού και Γης, η ένωση των δυο κύριων αρχών του σύμπαντος (Πνεύμα και Ύλη αντίστοιχα) απ’ όπου προκύπτει όλη η δημιουργία (διότι όλα τα δημιουργήματα στο κόσμο προέρχονται από το συνδυασμό των δυο αυτών Αρχών).
Δυστυχώς το «Οθωμανικό σπαθί» όπως χρησιμοποιήθηκε δια μέσου των αιώνων δεν έχει κανένα από τα παραπάνω αξιόλογα και χρήσιμα χαρακτηριστικά. Το τι ακριβώς προσέφερε η Οθωμανική αυτοκρατορία και ο «Τούρκος», στα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, και την Ευρώπη μας το λέει ο Τούρκο-Γερμανός ιστορικός και κοινωνιολόγος, Taner Akcam. «Στη Βαλκανική Χερσόνησο, με κάθε βήμα του, ο Τούρκος έχει ποδοπατήσει τα προϊόντα χιλιάδων ετών πολιτισμού». Δεν ήταν τυχαίο ότι όλοι οι Λαοί των Βαλκανίων επαναστάτησαν πολλές φορές, αλλά οι Τούρκοι τις κατέστελλαν με το σπαθί και τις έπνιγαν στο αίμα. Οι Έλληνες ξεκίνησαν την επανάσταση το 1821 η οποία τους οδήγησε στη δημιουργία του σημερινού Ελληνικού Κράτους. Με υπερηφάνεια η Ελλάδα γιορτάζει σήμερα τα 200 χρόνια αυτού του ιστορικού γεγονότος που ήταν και η αρχή της κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που τελικά διαλύθηκε το 1918-20 μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Δυστυχώς η σημερινή Τουρκία δεν δείχνει να έχει πάρει τα δέοντα διδάγματα από την Ιστορία. Παρόλο που ζούμε τον 21ο αιώνα, η νοοτροπία της Τουρκίας είναι ακόμα εκείνη του 1453, όταν κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη. Και ακόμη χειρότερα, σήμερα μεγάλες «δυνάμεις-ΧΩΡΕΣ» δεν έχουν ούτε αυτές διδαχθεί από την Ιστορία και προσπαθούν να υποδουλώσουν λαούς με «οικονομικό πόλεμο» καθιστώντας τους, πτωχούς και δούλους των κελευσμάτων των. Ο νοών νοείτω.
Ποιο λοιπόν είναι σήμερα το ζητούμενο για την ειρηνική συνύπαρξη των Λαών;
Αυτά που «πρεσβεύει» ένα σπαθί με τη συμβολική του όψη είναι αρχές και αξίες ξεχασμένες στο δικό μας πολιτισμό, που στέκονται μακριά από την δική μας αντίληψη και τρόπο ζωής. Όμως είναι μεγάλη ανάγκη αυτές οι αξίες να ξυπνήσουν ξανά στις καρδιές των ανθρώπων και κυρίως των Κυβερνώντων. Είναι μεγάλη ανάγκη, ειδικά σήμερα στους δύσκολους καιρούς που περνούν όλοι οι Λαοί του πλανήτη, να ξαναγυρίσουμε σε έναν ηρωικό τρόπο ζωής. Το σπαθί πρέπει για άλλη μία φορά να τραβηχτεί από το βράχο, όχι από κάποιον μυθικό ήρωα, αλλά από εμάς τους ίδιους και κυρίως από τους ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων ολόκληρου του πλανήτη, ώστε να μεταλλάξουμε τους «εαυτούς» μας σε κάτι καλύτερο. Να ανυψώσουμε το Πνεύμα μας, να το απελευθερώσουμε από την ύλη στην οποία είναι δεσμευμένο, έτσι ώστε να έρθει και πάλι η Δικαιοσύνη στους «εαυτούς» μας και στον κόσμο.
Να το πούμε ξεκάθαρα. Αυτό που διακυβεύεται σήμερα δεν είναι τίποτα λιγότερο από το αν η ανθρωπότητα θα αντέξει τη δοκιμή του «πολιτισμού» υπό το βάρος του ερωτήματος ποιες δυνάμεις την κυβερνούν: το «κακό σπαθί» ή το «ανθρώπινο πνεύμα»; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στο τέλος, το “ανθρώπινο πνεύμα» θα θριαμβεύσει. Το «ανθρώπινο πνεύμα» οπλισμένο με χιλιάδες «σπαθιά» που θα φλέγονται από τη Δύναμη, την Επαγρύπνηση και την Τιμή του πολεμιστή, την Ανδρεία και την Υπηρεσία του απέναντι στη Δικαιοσύνη και το Θεό, τις αρετές της Τιμής, Βούλησης, Σοφίας, Αγνότητας και του Καθήκοντος των ηγετών απέναντι στην ανθρωπότητα. Όσοι δεν αποδεχθούν «αυτό», θα είναι υπόλογοι για τα δεινά που θα έλθουν στην ανθρωπότητα. Η Ιστορία όμως θα τους τιμωρήσει και θα μείνουν οι ηγέτες και μεγάλες δυνάμεις με μελανά στίγματα ως και οι προηγούμενοι που είχαν στη φαρέτρα των τα κακά «σπαθιά». Αυτό θα πάθει και η σημερινή Τουρκία που ονειρεύεται την ανασύσταση μιας Οθωμανικής αυτοκρατορίας με την συμπεριφορά του 1453. Θα αποτύχει οικτρά.
