Πρωτόπαπας Γιώργος
Σόφια και Σκόπια έχουν αρχίσει συνομιλίες με στόχο να επιλύσουν τη διαμάχης τους – εθνικά, ιστορικά και γλωσσικά ζητήματα– που εμποδίζει την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ, μετά το βουλγαρικό βέτο. Η Βουλγαρία πρότεινε στη Βόρεια Μακεδονία στο πλαίσιο της εφαρμογής της Συνθήκης Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας που υπογράφτηκε το 2017, ένα Σχέδιο Δράσης 12 σημείων, με στόχο την ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών.
Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης της Σόφιας έχει προκαλέσει αντιδράσεις στο εσωτερικό της Βόρειας Μακεδονίας, με το αντιπολιτευτικό εθνικιστικό κόμμα VMRO-DPMNE, να κατηγορεί την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ για μυστικές συνομιλίες και για υποχωρήσεις σε γλώσσα και ταυτότητα.
Η κυβέρνηση Μπόικο Μπορίσοφ αν και επιχειρεί να ρίξει τους τόνους της αντιπαράθεσης με τα Σκόπια, δεν αναμένεται να κάνει συμβιβασμούς για τα επίμαχα θέματα.Ο Μπορίσοφ έχει μπροστά του βουλευτικές εκλογές που έχουν οριστεί για το Μάρτιο του 2021 και δεν θα διακινδυνεύσει να χάσει ψήφους. Επιπλέον, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη του εθνικιστικού συνασπισμού των Ενωμένων Πατριωτών, το οποίο περιλαμβάνει το BMRO που είναι γνωστό για την επιθετική εθνικιστική ρητορική του.
To βουλγαρικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του ανέφερε ότι το Σχέδιο Δράσης αναμένεται να υπογραφεί σε προσεχή συνεδρίαση της Μικτής Διακυβερνητικής Επιτροπής των δύο κρατών. Το Σχέδιο περιλαμβάνει προτάσεις για αναβάθμιση σιδηροδρόμων, αυτοκινητοδρόμων, επενδύσεις βουλγαρικών εταιρειών στη Βόρεια Μακεδονία, άνοιγμα παραρτημάτων βουλγαρικών πανεπιστημίων, καθώς και συγγραφή εγχειριδίων ιστορίας.
Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Άμυνας της Βουλγαρίας Κρασίμιρ Καρακατσάνοφ δήλωσε, ότι «η Βόρεια Μακεδονία έχει την ευκαιρία να πάρει ημερομηνία για ενταξιακές συνομιλίες με την ΕΕ τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο, μόνο εάν η υπογράψει το Σχέδιο Δράσης των 12 σημείων». Παράλληλα, πρόσθεσε ότι η Βουλγαρία τάσσεται υπέρ της διεύρυνσης της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια, αλλά η ρητορική μίσους σε κάθε τι που είναι βουλγαρικό την ανησυχεί.
Επενδύσεις και ανταλλάγματα
Η Βουλγαρία επιδιώκει να κλείσει το θέμα της Βόρειας Μακεδονίας προσφέροντας οικονομικά κίνητρα, αλλά με αντάλλαγμα παραχωρήσεις της γειτονικής της χώρας, στα επίμαχα εθνικά, ιστορικά και γλωσσικά ζητήματα. Η κυβέρνηση Ζόραν Ζάεφ έχει επενδύσει πολιτικά στην ένταξη της χώρας στην ΕΕ και αντιλαμβάνεται ότι η καθυστέρηση της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων έχει κόστος.
Όπως κόστος θα έχει και μια συμφωνία με τη Βουλγαρία που θα αναγκάσει τον Ζάεφ να κάνει παραχωρήσεις. Ο Ζάεφ έχει υιοθετήσει έναν συμφιλιωτικό τόνο με στόχο την αποκλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Σε συνεντευξη του Νοεμβρίου 2020 για το ρόλο των βουλγαρικών στρατευμάτων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην περιοχή της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, ο Ζάεφ ισχυρίστηκε ότι η πρώην Γιουγκοσλαβία "χώρισε" τους λαούς της Βουλγαρίας και της χώρας του.
Οι ισχυρισμοί του Ζάεφ πυροδότησαν θύελλα αντιδράσεων στο εσωτερικό της Βόρειας Μακεδονίας, καθώς απέφυγε να αναφερθεί σε "βουλγαρική φασιστική κατοχή".Η εθνικιστική αντιπολίτευση έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα δεχθεί καμία παραχώρηση στα εθνικά, ιστορικά, γλωσσικά ζητήματα. Τα 12 σημεία του Σχεδίου Δράσης έχουν προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις του Κρίστιαν Μιτσκόσκι, ηγέτη του εθνικιστικού αντιπολιτευτικού κόμματος VMRO-DPMNE.
Ο Μιτσκόσκι δήλωσε ότι ένας υπουργός της βουλγαρικής κυβέρνησης επιβεβαίωσε ότι το Σχέδιο περιλαμβάνει εξαιρετικά δυσμενείς προτάσεις για την εθνική ταυτότητα της Βόρειας Μακεδονίας.Επικρίσεις κατά της κυβέρνησης Ζάεφ έγιναν και από τον βουλευτή του VMRO-DPMNE Στεφάν Αντωνόφσκι, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι η κυβέρνηση διαπραγματεύεται μυστικά τη γλώσσα και την ταυτότητα της χώρας του.
Η Βόρεια Μακεδονία από την πλευρά της, δεν μπορεί να δεχτεί τους ισχυρισμούς της Βουλγαρίας για τη "μακεδονική" γλώσσα. Επίσης, οι δυο χώρες διαφωνούν και για την εθνική ταυτότητα του Γκιόργκι Ντέλσεφ, ο οποίος ηγήθηκε του αγώνα κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η κυβέρνηση της Σόφιας έχει προμηθεύσει στο παρελθόν και βουλγαρικά διαβατήρια σε πολίτες της.
Διαβουλεύσεις
Ακόμα, έχει προβάλει αξιώσεις για βουλγαρική μειονότητα στην γειτονική της χώρα. Όμως, η κυβέρνηση των Σκοπίων έχει εγείρει θέμα για ύπαρξη μη αναγνωρισμένης "μακεδονικής μειονότητας" στη Βουλγαρία και συγκεκριμένα στην περιοχή του Πιρίν. Η Βόρεια Μακεδονία δεν μπορεί να δεχτεί τους ισχυρισμούς της Βουλγαρίας για τη "μακεδονική" γλώσσα. Επίσης, οι δυο χώρες διαφωνούν και για την εθνική ταυτότητα του Γκιόργκι Ντέλσεφ, ο οποίος ηγήθηκε του αγώνα κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τόσο οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας, όσο και της Βουλγαρίας θεωρούν τον Ντέλσεφ εθνικό τους ήρωα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα ξένα δημοσιεύματα, υπάρχουν ενδείξεις ότι για το βουλγαρικό Σχέδιο Δράσης των 12 σημείων, έχουν γίνει αρκετές διαβουλεύσεις. Ο ειδικός απεσταλμένος της κυβέρνησης του Ζάεφ για τη Βουλγαρία ο πρώην πρωθυπουργός Βλάντο Μπούτσκοφσκι, αναμένεται να επισκεφθεί μέσα στις επόμενες μέρες τη Σόφια για νέες συνομιλίες.
Η κυβέρνηση της Σόφιας αναμένεται να απαιτήσει από τη Βόρεια Μακεδονία την εξάλειψη κάθε επιθετικής ρητορικής προς τη Βουλγαρία και διαβεβαιώσεις δεν έχει αλυτρωτικές βλέψεις στην περιοχή του Πιρίν. Η Βουλγαρία βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση έναντι της Βόρειας Μακεδονίας καθώς το βέτο στην ΕΕ αποτελεί ισχυρό μοχλό πίεσης προς την κυβέρνηση Ζάεφ.
