Πρωτοχρονιά…και μια οκά αδιαφορία! Του Δημητρίου Π. Λυκούδη στην Κιβωτό της Ορθοδοξίας
Του συνεργάτου μας κ. Δημητρίου Π. Λυκούδη
Θεολόγου, Φιλολόγου, Ιστορικού
Αρχή του νέου χρόνου! Ουχί εκκλησιαστικού, αλλά «κοσμικού» έτους, ως λέγεται. Και όμως! Ένας ακόμη χρόνος πέρασε με γλυκές και όμορφες εμπειρίες, όμορφες και συγκινητικές στιγμές, αλλά, συνάμα, και άστοχες ενέργειες, στενόχωρες και άδικες συμπεριφορές, άγχος, άγχος, τρέξιμο να τα προλάβεις όλα! «Κοίταξε, τα εύκολα να τα κάνεις εσύ, ενώ τα δύσκολα να τ᾿ αφήνεις στον Πανάγιο Θεό. Και όταν φθάσεις στον μπακάλη, μη λησμονήσεις, αγόρασε και καμιά οκά αδιαφορία…», συνήθιζε να συμβουλεύει ο άγιος Παΐσιος, ο Εζνεπίδης.
Κάθε αρχή του έτους προβάλλει ως ισχυρά αφορμή για ν᾿ αλλάξω συμπεριφορά, στάση ζωής και κοσμοθεωρία, την εν γένει κριτική και αντιληπτική μου ικανότητα. Η μετάνοια αρχίζει όταν παύσει η αμαρτία, τότε μόνο. Και μετάνοια εννοώ ουχί εγκεφαλική, η και «μεταμέλεια» καλουμένη, ως του Ιούδα του Ισκαριώτου, αλλά καρδιακή, έμπονη, ως του Αποστόλου Πέτρου. Μετάνοια ως της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας, η οποία είχε αποκτήσει το χάρισμα της «αορασίας,» στην Έρημο πέραν του Ιορδάνου, και συνήθιζε να ψελλίζει δακρύβρεχτη «Ιησού μου, Δέσποτα της ζωής μου, Έρωτά μου παντοτεινέ».
Αρχή του νέου χρόνου! Ουχί εκκλησιαστικού, αλλά «κοσμικού» έτους, ως λέγεται και πάλι προβάλει ο λησμονημένος και ταπεινός δεσπότης της Καισάρειας. Ασθενικός, φιλάσθενος, δεν επέρασε ημέρα που να μη γευθεί την πικρία, το φθόνο, την κακότητα των «φίλων» και «αδελφών» του, ρασοφόρων και λαϊκών της εποχής. Για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν απομονωμένος στην οικία του, κυρίως τα τελευταία χρόνια της επίγειας πολιτείας του, και είναι αλήθεια, έφθαναν έως τ᾿ αυτιά του, στο κρεβάτι του πόνου, όσα κατ᾿ αυτού λέγονταν από «συμπρεσβυτέρους» και φίλους αρχιερείς, κάθε που μάθαιναν ότι ο Βασίλειος ανάνηψε, συνήλθε και εσηκώθη από το κρεβάτι του πόνου: «Αχ, το φίδι ξύπνησε, ξεναρκώθηκε! Ζει και εφέτος!». Όταν δε εκοιμήθη (31/12/378, η δε κηδεία έγινε την επομένη ημέρα), οι φτωχοί της Καισάρειας, που πάντοτε έλεγαν πως ο δεσπότης τους είναι περισσότερο πτωχός σε σχέση με αυτούς, τόσο πολύ τον ετίμησαν και συγκεντρώθηκαν στην κηδεία, ώστε κάποιοι ποδοπατήθηκαν! Είναι, ίσως, η μοναδική περίπτωση τελέσεως εξοδίου ακολουθίας (στην Εκκλησιαστική Ιστορία) που σημειώθηκαν θάνατοι από τον πολύ συνωστισμό του πλήθους! Αυτός ήταν ο δεσπότης!
Αρχή του νέου χρόνου! Ουχί εκκλησιαστικού, αλλά «κοσμικού» έτους, ως λέγεται και επήρα υπόσχεση να κάμνω «ταμείο πνευματικό», ει δυνατόν καθημερινά, οργανωμένα, με πρόγραμμα. «Ο καλός έμπορος μετρά κάθε βράδυ το κέρδος ή την ζημία της ημέρας. Και δεν μπορεί να έχει ακριβή γνώση του πράγματος, εάν δεν κρατά κάθε τόσο σημειώσεις. Η εξέτασις της κάθε ώρας παρουσιάζει έτοιμο τον λογαριασμό της ημέρας», γράφει στην Κλίμακα ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης.
Αρχή του νέου χρόνου! Ουχί εκκλησιαστικού, αλλά «κοσμικού» έτους, ως λέγεται και να μη λησμονήσω τα σοφά λόγια του παπά Εφραίμ, του πρώην Φιλοθεΐτη: «Ο τρόπος σκέψης για τους άλλους χαρακτηρίζει την πνευματικότητα που έχεις». Όχι, βέβαια, με λογισμούς κουτούς και χαζούς προς τους άλλους, αλλά με διάκριση, ακατάκριτα, ανυπόκριτα, αρχοντικά. Έτσι, με πολύ φιλότιμο και αμνησίκακους λογισμούς προς πάντας! «Κοίταξε, όπως ο χρυσός διαφέρει ως προς την καθαρότητα, από τα εννέα έως τα εικοσιτέσσερα καράτια, ομοίως και τα δάκρυα και οι λογισμοί: έχουν διαφορετική ποιότητα, άλλη αξία μεταξύ τους», έλεγε ο γερό Παΐσιος. Και συμπλήρωνε: «Παλαιότερα οι άνθρωποι όργωναν τη γη με τα βόδια. Όταν αυτά γερνούσαν, είχαν υποχρέωση τα αφεντικά τους και τα πρόσεχαν, δεν τα πετούσαν στο περιθώριο. Τα φόρτωναν λιγότερο, τα αγαπούσαν, και όταν γερνούσαν παντελώς, τους έβρισκαν μια ήσυχη γωνιά στο κτήμα τους και τ᾿ άφηναν να φύγουν ήσυχα, ξεκούραστα! Σήμερα, είναι άνθρωποι που όχι τα ζωντανά τους δε γηροκομούν, αλλά ούτε και αυτούς τους κατά σάρκα γονείς τους!».
Αρχή του νέου χρόνου! Ουχί εκκλησιαστικού, αλλά «κοσμικού» έτους, ως λέγεται και ας προσπαθήσω να έχω κατά νου, αν μπορώ και καθημερινά, εκείνο το γλαφυρό περιστατικό, από την εκκεντρική ζωή του Διογένη του Κυνικού: «Ζητούσε ο Διογένης ελεημοσύνη επίμονα, από ένα άγαλμα, στο κέντρο της παλαιάς Αγοράς, στην Αθήνα. Όταν τον ρώτησαν γιατί κάνει κάτι τέτοιο, απάντησε αφοπλιστικά: «Εξασκούμαι στο να μην απογοητεύομαι από την αναισθησία των ανθρώπων»». Και άλλοτε, όταν επέστρεφε από τους Ολυμπιακούς αγώνες, που είχε επισκεφθεί ως θεατής, και τον ρώτησαν αν είχε κόσμο εκεί, απάντησε: «Κόσμος υπήρχε αρκετός. Άνθρωποι, όμως, λίγοι!».
Αρχή του νέου χρόνου! Ένας ακόμη χρόνος ξανοίγεται μπροστά μου. Άραγε, ποιος ξέρει τι θα φέρει, πόσες χαρές και λύπες, πόσες συγκινήσεις, νέες γνωριμίες και αλλαγές! Θυμάμαι τα λόγια του Σωκράτη, όταν διατύπωσε τον ορισμού του πλούτου: «Πλούσιος είναι αυτός που έγινε φτωχός στις επιθυμίες του». Ωσάν ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος να ομιλεί: «Καθαρθήναι δει πρώτον, είτα καθάραι. Σοφισθήναι, και είτα σοφίσαι. Γενέσθαι φως και φωτίσαι. Έγγισαι Θεώ, και προσαγαγείν άλλους. Αγιασθήναι και αγιάσαι».
Αρχή του νέου χρόνου! Ουχί εκκλησιαστικού, αλλά «κοσμικού» έτους, ως λέγεται. Και κάθε φορά που μπερδεύεται ο νους σου, ωσάν ο δικός μου, και δεν κατέχεις την ορθή την έκβαση ν᾿ ακολουθήσεις, για όσα σε ταλαιπωρούν και προβληματίζουν, μη λησμονήσεις τα πατρικά λόγια του αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, που επέρασε πολλές πρωτοχρονιές επί της γης, και εμπειρία κατείχε κατά χάριν, την του Πνεύματος Αγίου: «Εάν ελθης εις απορίαν έμπροσθεν πράγματος τινός ή είσαι εις αμηχανίαν τι να κάμης, στρέψε το βλέμμα σου προς τον Κύριον Ιησούν και ερώτησε τον εαυτόν σου: «αυτό το πράγμα θα το έκαμνε Εκείνος;»».
Αρχή του νέου χρόνου! Ουχί εκκλησιαστικού, αλλά «κοσμικού» έτους, ως λέγεται, και καλή Πρωτοχρονιά σας λέγω…!
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη εφημερίδα ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ, αρ. φύλ. 227, Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2020, σελ. 04.
Πρωτοχρονιάτικη εκπομπή για την απαρχή του έτους και τον οσιακό βίο του Μεγάλου Βασιλείου, Επισκόπου Καισαρείας.
