Οι δηλώσεις του ελληνικής καταγωγής Αμερικανού ναυάρχου εν αποστρατεία Τζέιμς Σταυρίδη, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης της οργάνωσης Turkish Heritage Organization στην Ουάσιγκτον, που ανήκει στο τουρκικό λόμπι, σόκαραν αρκετούς στην Ελλάδα. Ο ναύαρχος εμφανίστηκε “βασιλικότερος του βασιλέως”. Πολλές από τις απόψεις που διατύπωσε δεν διαφέρουν από τις θέσεις του καθεστώτος Ερντογάν. Αυτός είναι προφανώς ο λόγος που φιλοξενήθηκε ο ναύαρχος στην εκδήλωση. Διότι σε τέτοιες εκδηλώσεις, οι οργανωτές δεν παίρνουν το ρίσκο να ακουστούν δυσάρεστες απόψεις για την Τουρκία.
Γράφει ο Ζαχαρίας Β. Μίχας* από το defence-point.gr
Αυτό είναι κατανοητό. Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι τόσο προωθημένα φιλοτουρκικές απόψεις διατυπώθηκαν από έναν απόστρατο ναύαρχο, ο οποίος –σύμφωνα με πληροφορίες που είχαν κυκλοφορήσει– ήταν υποψήφιος για υψηλή θέση ευθύνης στον Λευκό Οίκο (ίσως και Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας), εάν είχε κερδίσει τις προεδρικές εκλογές η Χίλαρι Κλίντον το 2016.
Είναι αξιοσημείωτο ότι και ο πρώτος Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου Τραμπ ήταν ο περιβόητος στρατηγός Μάικ Φλιν, γνωστός για τις επί πληρωμή παροχή υπηρεσιών. Τί σύμπτωση! Κοινός παρονομαστής και των δυο ανωτάτων αξιωματικών που ήταν υποψήφιοι για την κορυφαία θέση του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας ήταν ο ακραίος φιλοτουρκισμός τους – επί πληρωμή ή όχι.
Στην περίπτωση του Φλιν ενεπλάκη η Δικαιοσύνη, καθώς διακινήθηκε τουρκικό χρήμα σε εταιρεία συμφερόντων του με επικεφαλής τον γιο του. Επιπροσθέτως, τα στοιχεία παραπέμπουν σε πολύ πιο “επιλήψιμες” συζητήσεις, όπως τα τουρκικά σχέδια απαγωγής του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, όπου η εμπλοκή και βοήθεια του εν λόγω δεν θα γινόταν με το αζημίωτο.
Η περίπτωση του φιλοτουρκισμού του ναυάρχου Σταυρίδη
Όσον αφορά τον ναύαρχο Σταυρίδη, ο ακραιφνής φιλοτουρκισμός του προκύπτει από δημόσιες αναφορές του, όπως άλλωστε και αυτή η τελευταία. Η τύχη ευνοεί του τολμηρούς θα μπορούσε να εικάσει κανείς για τους Τούρκους. Εξάλλου, μπορεί να είναι ελληνικής καταγωγής, αλλά μόνο ελληνικά δεν σκέφτεται.
Όσον αφορά τον ναύαρχο Σταυρίδη, ο ακραιφνής φιλοτουρκισμός του προκύπτει από δημόσιες αναφορές του, όπως άλλωστε και αυτή η τελευταία. Η τύχη ευνοεί του τολμηρούς θα μπορούσε να εικάσει κανείς για τους Τούρκους. Εξάλλου, μπορεί να είναι ελληνικής καταγωγής, αλλά μόνο ελληνικά δεν σκέφτεται.
Η εξαιρετικά δραστήρια παρουσία των Τούρκων στην Ουάσιγκτον και η προσπάθειά τους να “αγοράσουν” επιρροή σε όλα τα επίπεδα της αμερικανικής εξουσίας, είναι γνωστή. Φαίνεται πως για τον έναν ή τον άλλο λόγο, ο ναύαρχος Σταυρίδης ανταποκρίθηκε.
Σύμφωνα, μάλιστα, με τα λόγια του, κατά τη διάρκεια της θητείας του στο αμερικανικό ναυτικό, είχε μόνο θετικές εμπειρίες από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Στην καλύτερη περίπτωση, πίσω από τη φιλοτουρκική του στάση κρύβεται μια ψυχροπολεμικής προέλευσης κοσμοθεωρία, η οποία πάντοτε αποθέωνε τον ρόλο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.
Φαίνεται πως η εμμονική σχέση του ναυάρχου με αυτή την παρωχημένη πλέον νατοϊκή ανάλυση δεν του επέτρεψε να προσαρμόσει την οπτική του στα νέα δεδομένα, όπως προκύπτουν από τις αντιδυτικές επιλογές του καθεστώτος Ερντογάν.
Κόντρα στα γεγονότα, παραμένει υπέρμαχος της αντίληψης της πάση θυσία παραμονής της Τουρκίας στην Ατλαντική Συμμαχία και μάλιστα σε ρόλο “χαϊδεμένου παιδιού”.
Με βάση τα λεγόμενά του, συνάγεται το συμπέρασμα πως ο ναύαρχος είναι τόσο φανατικά προσκολλημένος σε αυτή την οπτική, ώστε απορρίπτει κάθε ιδέα η Δύση να ασκήσει πιέσεις στην Άγκυρα με σκοπό να επιχειρήσει να την χαλιναγωγήσει.
Δεν φαίνεται να τον απασχολούν ούτε οι διαχρονικοί εκβιασμοί της Τουρκίας με όπλο τη γεωστρατηγική της θέση, ούτε η απαίτησή της το διεθνές δίκαιο να προσαρμόζεται στα μέτρα της για να υπηρετήσει τον αναθεωρητικό ηγεμονισμό της.
Δυο μέτρα και δυο σταθμά στην κατανόηση του κατευνασμού;
Ως φυσικό επακόλουθο, απουσιάζει η παραμικρή ευαισθησία για τις θέσεις της πατρίδας των προγόνων του. Η αμερικανική ταυτότητά του δεν οδηγεί στη λογική ότι πρέπει να ικανοποιείται οποιαδήποτε επιθυμία της Τουρκίας, για να κρατηθεί στο δυτικό στρατόπεδο.
Ως φυσικό επακόλουθο, απουσιάζει η παραμικρή ευαισθησία για τις θέσεις της πατρίδας των προγόνων του. Η αμερικανική ταυτότητά του δεν οδηγεί στη λογική ότι πρέπει να ικανοποιείται οποιαδήποτε επιθυμία της Τουρκίας, για να κρατηθεί στο δυτικό στρατόπεδο.
Η στάση αυτή προκαλεί εντύπωση, επειδή τα στελέχη των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, ιδίως αυτά που έχουν φτάσει στην κορυφή της πυραμίδας, έχουν λάβει υψηλής ποιότητας διεθνολογική παιδεία.
Το ζήτημα του κατευνασμού του Χίτλερ διδάσκεται εκτενώς ως παράδειγμα προς αποφυγή. Οι δύο περιπτώσεις παρουσιάζουν ποιοτικές διαφορές, αλλά έχουν και έναν κοινό παρονομαστή. Κι αυτό είναι ότι ο Ερντογάν, όσο βλέπει ότι η Δύση τον “χαϊδεύει” για να τον κρατήσει στη δική της όχθη, τόσο κινείται προς τη Μόσχα και εκβιάζει.
Αλλά και με νατοϊκή λογική, δεν είναι δυνατόν να ανέχεσαι τις επεκτατικές-επιθετικές κινήσεις ενός κράτους-μέλους εναντίον άλλου, διότι υπάρχει ο κίνδυνος μία ελληνοτουρκική σύγκρουση να τινάξει το ΝΑΤΟ στον αέρα, ή τουλάχιστον τη νοτιοανατολική πτέρυγά του.
Όλα καλώς καμωμένα από την Τουρκία σύμφωνα με τον Σταυρίδη
Η στάση του ναυάρχου Σταυρίδη φθάνει σε σημείο να θεωρεί απόλυτα φυσιολογική και διαχειρίσιμη τη συνύπαρξη των μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35 με το ρωσικό σύστημα αντιαεροπορικής και αντιβληματικής προστασίας S-400, ενώ με τα λόγια του υπονόησε ότι η υπόθεση είναι παραπλήσια με την παρουσία των S-300 στο ελληνικό οπλοστάσιο.
Η στάση του ναυάρχου Σταυρίδη φθάνει σε σημείο να θεωρεί απόλυτα φυσιολογική και διαχειρίσιμη τη συνύπαρξη των μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35 με το ρωσικό σύστημα αντιαεροπορικής και αντιβληματικής προστασίας S-400, ενώ με τα λόγια του υπονόησε ότι η υπόθεση είναι παραπλήσια με την παρουσία των S-300 στο ελληνικό οπλοστάσιο.
Κι αυτό παρότι πρόκειται για σύστημα το οποίο ουδέποτε ζήτησε να αγοράσει η Ελλάδα, αλλά το υποδέχθηκε στην Κρήτη στο πλαίσιο της διευθέτησης της κρίσης που προκλήθηκε, όταν το αγόρασε η Κυπριακή Δημοκρατία.
Με αυτό το επιχείρημα αποκάλεσε γελοίο και παράλογο να συζητούμε για αποχώρηση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ εξαιτίας των S-400. Επειδή, προφανώς ένοιωσε ότι το παρατράβηξε, έσπευσε να προσθέσει ότι «δεν πρόκειται να μπω στη συζήτηση για το αν υπήρχε μια αντιπρόταση στο τραπέζι όταν υπογράφηκε σύμβαση με τη Ρωσία».
Και μια τολμηρή “άσκηση”: Ο Σταυρίδης μεσολαβητής…
Για να μην κατηγορηθούμε όμως για την άσκηση υπερβολικής κριτικής στο ναύαρχο, ας κάνουμε μια προσπάθεια να δούμε “το ποτήρι μισογεμάτο”. Ας κάνουμε την εξής υπόθεση εργασίας: το γεγονός ότι είναι ελληνικής καταγωγής και ταυτόχρονα τόσο αγαπητός στην τουρκική πλευρά, ίσως τον καθιστά στα μάτια της Ουάσιγκτον κατάλληλο να μεσολαβήσει με σκοπό την εξεύρεση μιας διπλωματικής λύσης στην ελληνοτουρκική διένεξη.
Για να μην κατηγορηθούμε όμως για την άσκηση υπερβολικής κριτικής στο ναύαρχο, ας κάνουμε μια προσπάθεια να δούμε “το ποτήρι μισογεμάτο”. Ας κάνουμε την εξής υπόθεση εργασίας: το γεγονός ότι είναι ελληνικής καταγωγής και ταυτόχρονα τόσο αγαπητός στην τουρκική πλευρά, ίσως τον καθιστά στα μάτια της Ουάσιγκτον κατάλληλο να μεσολαβήσει με σκοπό την εξεύρεση μιας διπλωματικής λύσης στην ελληνοτουρκική διένεξη.
Στη θεωρητική περίπτωση που ο ναύαρχος αναλάμβανε έναν τέτοιο ρόλο, θα έπρεπε να ξεκαθαρίσει εξαρχής εάν η όποια λύση θα πρέπει ή όχι να υπαγορεύεται από το διεθνές δίκαιο. Διότι εάν δεν γίνει δεκτή αυτή η θέση ως αφετηρία και βάση εκκίνησης κάθε διαπραγμάτευσης, δεν έχει νόημα η διαπραγμάτευση.
*Ο Ζαχαρίας Β. Μίχας είναι Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ΙΑΑΑ / ISDA)
https://ardin-rixi.gr
