 |
| Προανάκρουσμα της αύξησης της τουρκικής επιθετικότητας ήταν οι πέτρες και τα δακρυγόνα που εκτοξεύθηκαν από την τουρκική πλευρά κατά ελληνικών στρατιωτικών οχημάτων στη διάρκεια της επίσκεψης του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη και της κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στον Εβρο. |
Οι 18 ημέρες που μεσολάβησαν από την ημέρα που η Αγκυρα άνοιξε τα σύνορα στον Εβρο έχουν λειτουργήσει για την Αθήνα ως ένα χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο συμπυκνώθηκαν πολλές έννοιες και, κυρίως, για πρώτη φορά άρχισε να εξετάζεται τόσο σοβαρά το ενδεχόμενο η Τουρκία να επιθυμεί την πρόκληση όχι ενός τοπικού θερμού επεισοδίου, αλλά μιας δέσμης ενεργειών που θα θέσουν σε σκληρή δοκιμασία το σύνολο του κρατικού μηχανισμού και όχι μόνο των Ενόπλων Δυνάμεων.
Πέρα από τις στρατιωτικές κινήσεις σε ξηρά, θάλασσα και αέρα, η Αγκυρα χρησιμοποιεί ως όπλο πίεσης το μεταναστευτικό, την ίδια στιγμή που η προπαγανδιστική μηχανή της λειτουργεί σε δύο κατευθύνσεις: στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Προς το εσωτερικό, τα απόλυτα ελεγχόμενα μέσα μαζικής ενημέρωσης φιλοτεχνούν την εικόνα της Ελλάδας ως μιας χώρας που προκλητικά προσπαθεί να αποκόψει την Τουρκία από τα «φυσικά» δικαιώματά της στα Βαλκάνια, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο λειτουργώντας ως «πέμπτη φάλαγγα» της Δύσης, προσπαθώντας να φουσκώσει το κύμα τού ούτως ή άλλως πανίσχυρου τουρκικού εθνικισμού.
Προς το εξωτερικό η Αγκυρα παρουσιάζει την Ελλάδα ως ένα κράτος που παραβιάζει συστηματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα, με προφανή σκοπό τον επηρεασμό της κοινής γνώμης στη Δύση. Πρόκειται για οργανωμένες επιχειρήσεις διασποράς ψευδών ειδήσεων και παραπληροφόρησης, κάτι για το οποίο μεγάλες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία έχουν αντιμετωπίσει στο παρελθόν και διαθέτουν τεχνογνωσία και εμπειρία για την αντιμετώπισή του. Οι ειδικοί τονίζουν ότι η λέξη «προπαγάνδα» πρέπει να αποφεύγεται, καθώς μιλάμε για ένα εντελώς διαφορετικό φαινόμενο, μάλιστα σε τεράστια και δύσκολα ελέγξιμη κλίμακα, λόγω της πολλαπλασιαστικής επίδρασης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Τρία περιστατικά
Σε στρατιωτικό επίπεδο, η Αθήνα ήλθε αντιμέτωπη, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, με μια απότομη εκτόξευση της επιθετικότητας. Μέσα σε λιγότερο από 48 ώρες καταγράφηκαν τρία περιστατικά: πρώτον, με τα πυρά που δέχθηκε περίπολος στον Εβρο, αλλά και σταθμευμένο τζιπ στην περιοχή Ρηγίου - Πυθίου στον Εβρο· δεύτερον, με τον εμβολισμό σκάφους του Λιμενικού Σώματος από τουρκική ακταιοφυλακίδα τα ξημερώματα της περασμένης Τετάρτης· και τρίτον, με την πτήση τουρκικών F-16 πάνω από τον βόρειο Εβρο την ίδια ημέρα. Τα τουρκικά F-16 μπήκαν για τουλάχιστον τρία χιλιόμετρα μέσα στον εθνικό εναέριο χώρο και μάλιστα πέταξαν 200 μέτρα πάνω από ελικόπτερο Χιούι, το οποίο εκείνη τη στιγμή επιτηρούσε τη συνοριογραμμή ευρισκόμενο, προφανώς, στην ελληνική πλευρά των συνόρων. Επιπλέον, η Αγκυρα δέσμευσε τεράστιες περιοχές στο Αιγαίο για τη διεξαγωγή μιας μεγάλης ναυτικής άσκησης τόσο στην επιφάνεια του αρχιπελάγους όσο και κάτω από αυτή. Σε γενικές γραμμές, η δέσμευση χώρων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο για τη διεξαγωγή ασκήσεων τουρκικών υποβρυχίων ενοχλεί και άλλες συμμαχικές χώρες στο ΝΑΤΟ, καθώς με την τουρκική πρακτική ουσιαστικά αποκλείονται τεράστιες περιοχές. Μια τεράστια θαλάσσια περιοχή στα νότια της Κάσου και της Καρπάθου είναι δεσμευμένη από την Αγκυρα έως και τις 20 Μαρτίου.
Σε επιφυλακή η Αθήνα
Στην Αθήνα υπάρχει η απαιτούμενη επιφυλακή, μάλιστα πλέον με βάση ένα σενάριο το οποίο θα δημιουργεί πολλαπλές κρίσεις. Ενα τέτοιο σενάριο περιλαμβάνει την πρόκληση μεθοριακού επεισοδίου στον Εβρο, παράλληλα με ένα αντίστοιχο στο Αιγαίο, με αφορμή κάποια επιχείρηση έρευνας και διάσωσης. Οι διπλωματικές κινήσεις της Τουρκίας, όπως η πρόσφατη επιστολή του μόνιμου αντιπροσώπου στον ΟΗΕ για επίσπευση της δημοσίευσης των συντεταγμένων του τουρκολιβυκού συμφώνου, υποδηλώνουν ότι η Αγκυρα επιθυμεί και την προώθηση στο επόμενο βήμα, δηλαδή τη διενέργεια σεισμικών ερευνών στα νότια της Κρήτης. Ο χρόνος πιθανής διενέργειας τέτοιου τύπου ερευνών υπολογίζεται μετά τις 20 Απριλίου, όταν το ερευνητικό σκάφος «Ορούτς Ρέις» ολοκληρώσει τις υφιστάμενες εργασίες του στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα, μεταξύ τουρκικής και κυπριακής υφαλοκρηπίδας. Πάντως, και τις προηγούμενες ημέρες το «Ορούτς Ρέις» έπλευσε ορισμένες φορές προς τα δυτικά, πάλι με την αιτιολογία που είχε χρησιμοποιηθεί και στις 31 Ιανουαρίου, λόγω καιρικών συνθηκών.
Ενας τέτοιος συνδυασμός ενεργειών θα ασκούσε σημαντική πίεση στην Αθήνα και κυρίως θα αύξανε τις πιθανότητες τέλεσης κάποιου ατυχήματος. Το γεγονός ότι έως αυτή τη στιγμή δεν έχει γίνει κάποιο ατύχημα οφείλεται αποκλειστικά και μόνον στην ετοιμότητα και στην εμπειρία των στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας και, αυξανόμενα, του Λιμενικού Σώματος, το οποίο λόγω του προσφυγικού διαθέτει πλέον επιχειρησιακές προσλαμβάνουσες που παλαιότερα δεν είχε.
Το μεγάλο κέρδος για την Αθήνα στις παρούσες συνθήκες είναι ότι η επιθετικότητα που έδειξε η κυβέρνηση Ερντογάν στον Εβρο λειτούργησε αρνητικά στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών. Πλέον, ακόμα και στο ΝΑΤΟ, το οποίο παραδοσιακά τηρούσε πολιτική ίσων αποστάσεων, οι εκπρόσωποι των κρατών-μελών αντιμετωπίζουν τις τουρκικές προτάσεις με μεγάλη δυσπιστία. Σε επίπεδο ΝΑΤΟ, οι αποφάσεις λαμβάνονται ομόφωνα και μόνον, κάτι που υποδηλώνει και τα όρια που έχουν τα τουρκικά αιτήματα. Ο κ. Ερντογάν ελπίζει πλέον στην τηλεδιάσκεψη που θα έχει εντός της εβδομάδας με την καγκελάριο της Γερμανίας Αγκελα Μέρκελ και τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, με «μενού», βέβαια, το προσφυγικό.
Η επίδραση του κορωνοϊού
Η έξαρση του κορωνοϊού αναπόφευκτα επικάθεται στους παράγοντες που ήδη επηρεάζουν την ευαίσθητη ισορροπία που τείνει να διαμορφωθεί. Ουδείς στην Αθήνα γνωρίζει πώς μπορεί να επηρεάσει την τουρκική συμπεριφορά μια πιθανή έξαρση του κορωνοϊού στη γειτονική χώρα. Οι πρώτες εκτιμήσεις εστιάζονται στη σχεδόν ανύπαρκτη δυνατότητα της Αγκυρας να λάβει μέτρα τόνωσης της τουρκικής οικονομίας σε περίπτωση εξάπλωσης της πανδημίας. Η τουρκική κυβέρνηση έχει εξαντλήσει αυτές τις δυνατότητές της ήδη το 2018 και το 2019, ώστε να αποφύγει την κατακρήμνιση της αξίας της λίρας. Ως εκ τούτου, ο κορωνοϊός αντιμετωπίζεται με όρους αύξησης των παραγόντων αστάθειας για την κυβέρνηση του κ. Ερντογάν. Εκείνο που δεν είναι ακόμη ευκρινές είναι αν αυτή η συγκυρία θα οδηγήσει την Αγκυρα σε προσπάθεια εξαγωγής της κρίσης ή σε εσωστρέφεια. Πάντως, έως τώρα, η Αγκυρα έχει αποδυθεί σε μια προσπάθεια «ελέγχου» της πληροφορίας και για τον κορωνοϊό στην Τουρκία, παρουσιάζοντάς τον ως ένα... ξενόφερτο κακό.
kathimerini
