Θα θέλαμε να είμαστε απολύτως σαφείς από την αρχή: το παρόν άρθρο γράφεται για συγκεκριμένο λόγο. Βρισκόμαστε κατά τα φαινόμενα εν όψει της λήψεως σημαντικών αποφάσεων για το κυριότερο πρόγραμμα του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) και ενώ από αυτές τις αποφάσεις θα κριθούν πολλά στο μέλλον, με λύπη συνειδητοποιούμε ότι λείπουν οι φωνές/προειδοποιήσεις των ειδικών προς αποφυγή των χειρότερων.
Του Ίωνος Στράτου
Συζητούμε όλοι περιχαρείς για την τυχόν προμήθεια φρεγατών Belh@rra – (Frégates De taille Intermédiaire – FDI), με κόστος της τάξεως του 0,8-1,2 δισ. ευρώ ανά μονάδα αποδεχόμενοι σιωπηλά την άποψη του καθενός (εμπλεκόμενου ή μη) για την διαμόρφωση τους. Ως αποτέλεσμα, προκρίνονται έως σήμερα (στο βωμό του «κόστους», ή του συμφέροντος) λύσεις που προδιαγράφουν ένα σκάφος περιορισμένης επιβιωσιμότητας, τουλάχιστον για τις αποστολές που του επιφυλάσσει το ΠΝ.
Θα ανέμενε κανείς ότι τα σκάφη αυτά (ως τα πλέον σύγχρονα του ΠΝ) θα ήταν σε θέση να υποστηρίξουν και τα υπόλοιπα σε μία ναυτική δύναμη (naval task force), πόσο μάλλον δε την δική τους ασφάλεια… Μα τελικά, πότε άραγε θα μιλήσουν οι γνωρίζοντες ειδικοί;
Περιμένουν μήπως όταν είναι πολύ αργά, σχολιάζοντας ίσως τα θλιβερά αποτελέσματα ενός μελλοντικού θερμού επεισοδίου με τους γείτονες; Δεν δηλώνουμε ειδικοί, αλλά τουλάχιστον είμαστε σε θέση να διακρίνουμε τα στοιχειώδη. Και αυτό θα προσπαθήσουμε να επιτύχουμε εδώ.
Η φρεγάτα Belh@rra με διαμόρφωση 4 εκτοξευτών Sylver. Διακρίνονται υποθετικές θέσεις σταθμών πυροβόλων 20mm αντιδιαμετρικά, σε πλώρη και πρύμνη
Περί της Απειλής
Στο πλαίσιο της άμυνας εναντίον αεροπορικών στόχων και βλημάτων, ένα σκάφος καλείται να αντιμετωπίσει αεροσκάφη-φορείς όπλων stand-off, μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) -οπλισμένα ή μη, καθώς και πάσης φύσεως βλήματα εναντίον στόχων επιφανείας. Ποιες απειλές από αυτές θα έχουν να αντιμετωπίσουν οι Belh@rra στο περιβάλλον που θα επιχειρήσουν; Μα φυσικά όλες! Και μάλιστα σε συνθήκες κορεσμού, ενώ αυτές θα μπορούν να προέρχονται από αέρα, ξηρά και θάλασσα.
Ο πύραυλος ATMACA της Rocketsan
Οι γείτονες και σύμμαχοι Τούρκοι διαθέτουν τα τελευταία χρόνια ένα διαρκώς αυξανόμενο σε ποικιλία οπλοστάσιο: Πυραύλους AGM-84 Harpoon AGM-88 Harm (80+/120+ χλμ), τους εγχώριους SOM και ATMACA (200+ χλμ), αλλά και τα πιο «ταπεινά» συστήματα όπως τα AGM-154 JSOW (20-120 χλμ), JDAM (25+ χλμ) και AGM-65G (20+ χλμ).
Ας μην λησμονούμε και τα UAV, ξεκινώντας με το πλέον επικίνδυνο Harpy (300+ χλμ), αλλά και τα πλέον πρόσφατα και μεγαλύτερα Bayraktar, Akinci, Aksungur και Anka, που ανεξαρτήτως εάν θα είναι οπλισμένα ή όχι, σίγουρα θα αποτελούν απειλή μεταδίδοντας σε πραγματικό χρόνο εικόνα σε τακτικό επίπεδο.
Το μη επανδρωμένο ANKA από την TUSAS
Φυσικά, στο περιβάλλον πλησίον των μικρασιατικών ακτών, θα πρέπει να αναμένουμε και την συμμετοχή UAVs μικρότερης εμβέλειας, και ίσως σοβαρότητας απειλής, που όμως δεν παύουν να αποτελούν ιπτάμενους στόχους για ένα σύστημα μάχης που δεν τα έχει πλήρως αναγνωρίσει και κατατάξει ως τέτοια.
Δηλαδή, θα μπορούσε δυνητικά η άμυνα του πλοίου-στόχου να κορεστεί (π.χ. να εξαντληθεί το απόθεμα ΑΑ πυραύλων του) με την θυσία από πλευράς αντιπάλου αριθμού φθηνών UAV, ώστε κατόπιν να ακολουθήσουν (με μεγαλύτερη ασφάλεια) οι πραγματικές απειλές.
Περί Άμυνας Περιοχής
Απ’ ότι έχει γίνει γνωστό έως σήμερα, φαίνεται ότι η ελληνική πλευρά (το ΠΝ) διαπραγματεύεται με την γαλλική (Naval Group, πρώην DCNS) διαμόρφωση που θα περιλαμβάνει 3-4 οκταπλούς εκτοξευτές Sylver, δηλαδή 24-32 κελιά.
Σε κάθε ένα από αυτά αντιστοιχεί ένας πύραυλος Aster 15 ή 30, ένας SCALP ή τέσσερις CAMM. Στη καλύτερη περίπτωση λοιπόν των 4 Sylver, μία Belh@arra θα δύναται να περιλαμβάνει συνολικά 32x CAMM και 16-24x Aster 30 αναλόγως της επιλογής τοποθέτησης ή όχι πυραύλων SCALP NAVAL.
Ο πύραυλος Aster 30 της MBDA
Δεδομένης της πρακτικής εκτόξευσης δύο πυραύλων ανά απειλή, οι 16 Aster 30 θα μπορούν να πλήξουν επιτυχώς 8 τουλάχιστον ιπτάμενους στόχους σε μεγάλες αποστάσεις (όπως αεροσκάφη-φορείς όπλων stand-off), ενώ οι CAMM θα αναλάβουν (λογικά τουλάχιστον) την αντιμετώπιση έως και 16 απειλών, επερχόμενων πυραύλων και άλλων στόχων (ελικόπτερων, UAV) σε μικρότερες αποστάσεις – έως 25/45 χλμ αναλόγως της χρησιμοποιούμενης έκδοσης (standard/ER).
Προς σύγκριση παρατίθεται η τυπική διαμόρφωση ενός αντιτορπιλικού κλάσεως Arleigh Burke σε αντιαεροπορικούς πυραύλους: 32 ESSM (8 κελιά) και 32 SM-2 (32 κελιά), αφήνοντας τα υπόλοιπα εκ των 90/96 κελιών (Flight I/II) για πυραύλους SM (-3/-6), ASROC και BGM-109 Tomahawk.
Πρόκειται για σκάφος με κορυφαίες επιδόσεις αεράμυνας, άρα η ανωτέρω διαμόρφωση των Belh@arra, καίτοι υστερεί σε απευθείας σύγκριση αριθμών αποδεικνύει ότι αποτελεί μία πρόταση που μπορεί να σταθεί επάξια. Αυτό βέβαια, εάν επικρατήσει η κοινή λογική στις διαπραγματεύσεις και στις κατοπινές αποφάσεις μας…
Περί Άμυνας Σημείου
Και τι δεν έχουμε διαβάσει ως προτεινόμενες λύσεις σχετικά με την τελευταία ζώνη άμυνας των νέων φρεγατών. Από Phalanx, RAM και SeaRAM (!!!), έως και λύσεις τύπου SIMBAD και SADRAL (!!!) που στηρίζονται σε εκδόσεις του πυραύλου Mistral. Τελευταίως έχει -ευτυχώς- αρχίσει να ακούγεται και το Millennium, ένα σύγχρονο σύστημα, που όμως συνιστά μία καινούργια λύση και κατ’ επέκταση φιλοσοφία (Θεός φυλάξοι) για τις τακτικές αντιμετώπισης απειλών από το ΠΝ.
Ας δούμε όμως τα βασικά χαρακτηριστικά της κάθε προτεινόμενης λύσης. Καταρχάς, να ξεκαθαρίσουμε πως οι Γάλλοι γενικά, δεν υιοθετούν την φιλοσοφία του close-in-weapon system (CIWS) και πάντως σίγουρα όχι για τις φρεγάτες Belh@arra. Μετά βίας υπάρχει δε πρόβλεψη για ενσωμάτωση δύο τηλεχειριζόμενων σταθμών πυροβόλου των 20mm.
Στην πρώτη φωτογραφία – καλλιτεχνική απεικόνιση του πλοίου, εμφανίζονται τοποθετημένοι στα αριστερά της πλώρης και δεξιά της πρύμνης. Πρόκειται ασφαλώς για αντιγραφή του εξαιρετικά επιτυχημένου σχεδιασμού τοποθέτησης Phalanx στις φρεγάτες κλάσεως ΥΔΡΑ.
Επί το σοβαρότερον τώρα, αρχίζοντας από το Phalanx. Πρόκειται σαφώς για ένα πολύ ικανό σύστημα, αυτόνομης λειτουργίας (με το μειονέκτημα όμως της μη-διασύνδεσής του με το σύστημα διαχείρησης μάχης [CMS] του σκάφους) και αποτελεσματικής εμπλοκής στόχων σε αποστάσεις έως 1800 μέτρα. Διαθέτει δε αναχορηγία 1550 βλημάτων, που του δίδουν τη δυνατότητα εμπλοκής 14-15 στόχων.
Εκτός του γεγονότος ότι πρόκειται για όπλο κυριολεκτικά της τελευταίας ελπίδας (ένας πύραυλος χρειάζεται περί τα 20-25 δευτερόλεπτα από αυτή την απόσταση για να πλήξει το πλοίο), το βασικότερο ίσως μειονέκτημά του είναι ότι χρειάζεται εκτεταμένες εργασίες (και διαθέσιμο χώρο) κάτωθεν του καταστρώματος στο οποίο πρόκειται να τοποθετηθεί.
Πρακτικά, εάν το σημείο εγκατάστασης του είναι αυτό άνωθεν του υπόστεγου, δημιουργούνται προβλήματα στη χρήση του τελευταίου από ελικόπτερο μεγέθους Seahawk. Το αδελφό του σύστημα SeaRAM (μοιράζεται τους ίδιους αισθητήρες και λογισμικό με το Phalanx) διαθέτει μόλις έντεκα (11) πύραυλους IR καθοδήγησης με εμβέλεια έως 8500 μέτρα, διατηρώντας όμως τα αρνητικά στοιχεία σε σχέση με την τυχόν τοποθέτηση.
Περνώντας στο άλλο αγαπημένο σύστημα του ΠΝ, το RAM δεν είναι αυτόνομο (χρειάζεται δηλαδή την καθοδήγηση από το σύστημα μάχης του πλοίου), ενώ διαθέτει είκοσι-ένα (21) πυραύλους αντίστοιχους με αυτούς του SeaRAM. Με τη χρήση πυραύλων αντιμετωπίζονται σίγουρα κάποιες απειλές, αλλά αμφισβητούμε την δυνατότητα του συστήματος να αντιμετωπίσει επαρκώς ασύμμετρες πολλαπλές απειλές (swarming), όπως για παράδειγμα σμήνη μικρών UAV ή USV.
Το πλέον σημαντικό όμως μειονέκτημα του RAM είναι η περιορισμένη – έως και μηδενική σε κάποιες περιπτώσεις – απόδοσή του σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες, όπως π.χ. βροχή ή ακόμη και υψηλή υγρασία. Αυτό οφείλεται στους εγγενείς περιορισμούς που έχουν οι αισθητήρες IIR (Imaging Infrared) σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
Ας μην λησμονούμε ότι προνοούμε για την άμυνα/επιβίωση των δυνητικά καλύτερων σκαφών του ΠΝ, και όχι για αυτή μίας πυραυλακάτου… Το βασικότερο πρόβλημα εδώ είναι πάντως η κοστοβόρα (αλλά και τεχνικά αμφίβολη) πλήρης ολοκλήρωση του συστήματος αυτού στο σύστημα μάχης του πλοίου. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, «όλα γίνονται», αλλά με τι κόστος, τι ρίσκο και πόση καθυστέρηση (παιδικές ασθένειες 3-5 ετών);
Θα προσπεράσουμε αναφορές σε τυχόν ολοκλήρωση των συστημάτων τύπου SIMBAD και SADRAL… Θεωρούμε (και ελπίζουμε) πως δεν είναι δυνατόν να συζητηθούν τέτοιες λύσεις αντιαεροπορικής άμυνας για τις Belh@arra του ΠΝ. Αρμόζουν μάλλον περισσότερο σε περιπολικά σκάφη τριτοκοσμικών ναυτικών δυνάμεων.
Το CIWS Millennium της Rheinmetall Air Defence
Από την άλλη πλευρά, το σύστημα Millennium φαίνεται να παρουσιάζει αρκετά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα προηγούμενα. Πρωτίστως, πρόκειται για πραγματικό close-in-weapon system, στηριζόμενο σε πυροβόλο 35mm, με δυνατότητα επιτυχούς εμπλοκής έως και εκατόν-είκοσι (120) στόχων, σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 3000 μέτρων. Μία ακόμα σημαντική παράμετρος είναι η δυνατότητα του να εμπλέξει στόχους και σε αποστάσεις κάτω των 100 μέτρων.
Ακόμα και αν το Millennium δεν δύναται να… βουλιάξει σκάφος μεγέθους φρεγάτας, τα βλήματα των 35mm μπορούν να καταφέρουν αποφασιστικά πλήγματα σε καίρια σημεία του αντίπαλου σκάφους, θέτοντας το πρακτικά εκτός μάχης. Κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο σε καταστάσεις τύπου «τσαμπουκά βαπόρ» που συχνά μεθοδεύουν οι γείτονες.
Σύμφωνα με γαλλικές πηγές ολοκληρώνεται εύκολα στο σύστημα μάχης (CMS) του πλοίου. Επιπλέον, η τοποθέτηση του δεν επιβάλει καμία εσωτερική ανακατασκευή ή αναδιαρρύθμιση. Μπορεί δηλαδή να τοποθετηθεί απευθείας άνωθεν του υπόστεγου στο πίσω μέρος του σκάφους.
Αντί Επιλόγου
Συμπερασματικά, θεωρούμε πως στην περίπτωση επιλογής διαμόρφωσης πυραύλων μεγάλης και μεσαίας εμβέλειας, θα επικρατήσει η κοινή λογική που επιτάσσει την ολοκλήρωση όσον το δυνατό μεγαλύτερου αριθμού τέτοιων στις εξεταζόμενες φρεγάτες. Οψόμεθα… Όσον αφορά την άμυνα σημείου, το ΠΝ βρίσκεται ενώπιον μίας ακόμα ευκαιρίας για να περάσει στην υιοθέτηση νέων λύσεων και να αποφύγει την πεπατημένη του τύπου «εγώ αυτό ξέρω, αυτό αγοράζω».
Δεν νοείται σκάφη του εκτοπίσματος των φρεγατών Belh@arra να μην διαθέτουν περιφερειακή κάλυψη 360 μοιρών από πυροβόλα (κύριο και δευτερεύον) με αντιαεροπορικές/αντιπυραυλικές δυνατότητες (καθώς επίσης και τη δυνατότητα εμπλοκής στόχων χωρίς περιορισμούς από τις καιρικές συνθήκες), αλλά αντίθετα να στηρίζονται σε ένα μόνο πυροβόλο.
Πολλώ δε μάλλον, εάν αυτό πρόκειται να είναι το ελαφρύ (και ταχύβολο) Strales, όπως θέλουν κάποιες φήμες. Η προσθήκη του Millennium φαίνεται ότι μπορεί να καλύψει αυτό το κενό και να προσφέρει μία επαρκέστατη άμυνα σημείου σε συνδυασμό με ένα αξιόλογο κύριο πυροβόλο όπως το Strales. Δεν νοείται επίσης, τη στιγμή που στην νέα αυτή δεκαετία οι απειλές για το Ναυτικό μας εξελίσσονται, εμείς να εξετάζουμε λύσεις στις οποίες στηριχθήκαμε 10 και 20 έτη νωρίτερα.
Ας μην εθελοτυφλούμε, ο αντίπαλος έχει τη δυνατότητα να παράγει τοπικά, φθηνά UAV, αλλά και (με γοργούς ρυθμούς) πυραύλους εναντίον στόχων επιφανείας. Οι αυριανές αναμετρήσεις θα χαρακτηρίζονται από πολλαπλές, ταυτόχρονες απειλές, διαφόρων βαθμών κινδύνου. Πως θα γίνεται άραγε η διαβάθμιση αυτών, ώστε να μην σπαταλώνται πολύτιμοι πύραυλοι για π.χ. ένα φθηνό, μη εξοπλισμένο UAV;
Δεν μπορούμε να στηριζόμαστε σε πυραυλικές λύσεις που αντιμετωπίζουν δεκαπέντε και τριάντα απειλές μόνο, σε αποστάσεις κάτω των 10 χιλιομέτρων και μετά να γυρίζουμε… για γέμισμα στον Ναύσταθμο. Και δεν αναφερόμαστε καν στην ανερχόμενη απειλή των μη επανδρωμένων σκαφών επιφανείας που αναπτύσσουν οι γείτονες. Είναι απολύτως αμφίβολη η δυνατότητα επιτυχούς αντιμετώπισης τους από πυραυλικά συστήματα.
Δυστυχώς, όλο και πιο συχνά καλούμαστε στη χώρα μας να πρέπει να αποδείξουμε το αυταπόδεικτο (και να επανεφεύρουμε τον τροχό). Ελπίζουμε ότι τελικά θα επικρατήσει η γνώση και η κοινή λογική, ειδάλλως θα αφήσουμε την έκβαση και αυτού του θέματος στον «Θεό της Ελλάδος» που πάντοτε προνοεί.
https://www.defence-point.gr/
