Δρ. Βενιαμίν Καρακωστάνογλου
- Στο νομικό επίπεδο η χώρα μας έχει ισχυρά επιχειρήματα να επικαλεσθεί: τόσο το δίκαιο όσο και η γεωγραφία ιδίως στο Αιγαίο συνηγορούν για επικράτηση της Ελλάδας στην κατανομή των θαλάσσιων δικαιωμάτων. Αυτό όμως δεν θα εμποδίσει την Τουρκία να ασκεί ακώλυτη ναυσιπλοΐα και υπέρπτηση, καθώς και να τοποθετεί υποθαλάσσιους αγωγούς ή καλώδια (ελευθερίες των διεθνών υδάτων που παραμένουν και στην Υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ).Μέσω της αβλαβούς διέλευσης, κατοχυρωμένης στο εθιμικό και το συμβατικό δίκαιο, τα εμπορικά, επιβατηγά, αλλά (με κάποιους περιορισμούς) και τα πολεμικά πλοία θα πλέουν μέσω της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης, χωρίς προηγούμενη άδεια ή ενημέρωση, όπως ακριβώς συμβαίνει επί αιώνες μέχρι σήμερα. Το πρόσθετο δικαίωμα transit passage (πλους διελεύσεως) θα διευκολύνει την έξοδο από το Αιγαίο προς την Ανατολική ή Δυτική Μεσόγειο, όλων των πλοίων, χωρίς περιορισμούς. Η Τουρκία πρέπει να αντιληφθεί ότι στο Αιγαίο υπάρχουν και δικά της δικαιώματα, όπως ελευθερίες των τρίτων χωρών, αλλά κυρίαρχα είναι τα δικαιώματα της Ελλάδας στο Αρχιπέλαγος (νομικά, ιστορικά, πολιτικά, στρατιωτικά) και πρέπει να διασφαλιστεί η συνοχή και ενότητα των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα. Άλλωστε, αυτό ήταν και το πνεύμα της συνθήκης της Λωζάνης που επέβαλε στην Τουρκία να εγκαταλείψει κάθε εδαφικό δικαίωμα (δηλαδή στα νησιά) πέραν των τριών ναυτικών μιλίων από τις ακτές της (πλην Ίμβρου, Τενέδου, Λαγουσών). Η άρνηση από την Τουρκία των δικαιωμάτων μεγάλων νησιών, όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Κάρπαθος, αλλά και η ίδια η Κύπρος, για να μην αναφέρουμε τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, να έχουν τα δικά τους αυτοτελή δικαιώματα της Υφαλοκρηπίδας – ΑΟΖ, αλλά και αιγιαλίτιδας ζώνης πέραν των σημερινών των 6 ν.μ., καθιστά αδύνατη κάθε συζήτηση μαζί της, διότι η γείτων προσπαθεί να ξαναγράψει στα μέτρα της το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, που επικύρωσαν πάνω από 160 κράτη και αποτελεί και εθιμικό δίκαιο που δεσμεύει και την ίδια.
- Η ευθυδικία ή δίκαιο αποτέλεσμα των οριοθετήσεων, που χρησιμοποιεί για νομιμοφάνεια η Τουρκία έχει νομολογηθεί σε πληθώρα αποφάσεων της Χάγης, ότι εφαρμόζεται για να αμβλύνει ενδεχόμενες υπερβολές ή αδικίες από την εφαρμογή του δικαίου, αλλά πάντοτε υπό το δίκαιο και όχι σε αντίθεση με αυτό ή πριν εφαρμοστεί αυτό. Συνεπώς πρόκειται, στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων για διορθωτική ευθυδικία και όχι για ανατρεπτική του δικαίου. Έτσι, λοιπόν, η εξομοίωση των θαλάσσιων ζωνών των νησιών με τις ζώνες ηπειρωτικών ακτών (άρθρο 121.2), δεν μπορεί να αγνοηθεί ή να ανατραπεί.
- Κυρίαρχο στοιχείο των οριοθετήσεων δεν είναι ο χερσαίος όγκος του κράτους ή οικονομική του ισχύς, αλλά η προβολή του στη θάλασσα, δηλαδή το μήκος των ακτών του. Εδώ μάλιστα συμπεριλαμβάνονται εξίσου και οι ακτές των νησιών. Η Ελλάδα λοιπόν έχει περίπου 15.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, τα περισσότερα από αυτά στο Αιγαίο, ενώ η Τουρκία 8.000 χιλιόμετρα, ενώ περίπου 2000 στο Αιγαίο.
- Η Τουρκία έχει θεσπίσει 12 ν.μ. για Αιγιαλίτιδα Ζώνη και ΑΟΖ στον Εύξεινο Πόντο και στις νότιες ακτές της (Ανατολικής Μεσογείου). Η Ελλάδα είναι η τελευταία παράκτια χώρα παγκοσμίως σε θαλάσσια δικαιώματα (149η), έχοντας μόνο 6 ν.μ., αιγιαλίτιδας ζώνης και καμία άλλη ζώνη. Η προσφυγή στη Χάγη για δικαστική οριοθέτηση απαιτεί, είτε και η Τουρκία (όπως έπραξε η Ελλάδα από το 1994) να αποδεχθεί την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου για τις διεθνείς διαφορές τους, είτε να υπογραφεί ειδική συμφωνία (συνυποσχετικό) με την Ελλάδα, που να περιγράφει το αντικείμενο ή αντικείμενα της διαφοράς και, ίσως, και το εφαρμοστέο δίκαιο, αν συμφώνησαν τα προσφεύγοντα κράτη. Με δεδομένο όμως το είδος και τη φύση των τουρκικών απαιτήσεων, δεν φαίνεται πιθανή η συνυπογραφή συνυποσχετικού. Η δε Τουρκία αποκλείεται να αποδεχθεί την υποχρεωτική δικαιοδοσία της Χάγης, γιατί παρανομεί συνεχώς (π.χ. Κύπρος, Συρία, Ιράκ, Ελλάδα) και δεν θα τολμούσαν να εκτεθεί σε δικαστικές περιπέτειες.
- Η Τουρκία, από το 1975, θέτει απαράδεκτες προϋποθέσεις χωρίς μάλιστα να δεσμεύεται για αποδοχή της αρμοδιότητας του Δικαστηρίου, και, μετατρέποντας τις παράνομες μονομερείς διεκδικήσεις της απέναντι της Ελλάδας σε διμερείς διαφορές, απαιτεί συνεκδίκαση ενός πακέτου 7 τουλάχιστον θεμάτων, για να αποδεχθεί το ελληνικό αίτημα για δικαστική οριοθέτηση της Υφαλοκρηπίδας - ΑΟΖ (αν δεν θεσπιστεί από την Ελλάδα).
- Επίσης, υποστηρίζει εξωνομικές (πολιτικές) λύσεις μέσω διαπραγμάτευσης, ενώ με το διεθνές αδιανόητο και απαράδεκτο casus belli, προσπαθεί να εκβιάσει την Ελλάδα, με απειλή χρήσης βίας, αν η χώρα μας αξιοποιήσει και εφαρμόσει απολύτως νόμιμα δικαιώματα που μας παρέχει το Διεθνές Δίκαιο (12 ν.μ. αιγιαλίτιδας ζώνης).
- Συνεπώς απαράβατη προϋπόθεση για προσφυγή στη Χάγη είναι η εγκατάλειψη από την Τουρκία όλων των μονομερών της διεκδικήσεων και αποδοχή του εθιμικού και συμβατικού διεθνούς δικαίου της θάλασσας και της αρμοδιότητας του Διεθνούς Δικαστηρίου.
- Η Ελλάδα πριν από κάθε ενδεχόμενη προσφυγή στη Χάγη που θα περιορίζεται βέβαια στην οριοθέτηση της Υφαλοκρηπίδας - ΑΟΖ του Αιγαίο, οφείλει να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. ή ίσως άλλο όριο κοντά στις ακτές της Τουρκίας μεταξύ των νησιών μας, και βέβαια να ανακηρύξει την ελληνική ΑΟΖ σε όλες τις παρακείμενες της θάλασσες.
Το δίκαιο βρίσκεται με την πλευρά μας, αλλά πρέπει να έχουμε την ισχύ και την αποφασιστικότητα να το επιβάλουμε.
Β.Κ
