Τους νεκρούς τους σκοτώνουν δύο φορές, μία ο δήμιος και μία η λήθη, λέει μία παλιά φράση που θέλει να τονίσει τη σημασία της διατήρησης της ιστορικής μνήμης. Έτσι και στο ναυάγιο του ατμόπλοιου Όρια, η στρατιωτική λογοκρισία των γερμανικών αρχών κατοχής, επιχείρησε να κρύψει το τεράστιο ναυτικό έγκλημα.
Ήταν βράδυ 12 Φεβρουαρίου 1944, σχεδόν ένα εξάμηνο από τη συνθηκολόγηση των Ιταλών το Σεπτέμβρη του 1943. Λίγοι Ιταλοί επέλεξαν να συνεχίσουν να πολεμούν με τους Γερμανούς και οι πολλοί είτε έφυγαν προς την Τουρκία από τα νησιά του Αιγαίου, είτε σκοτώθηκαν σε μάχες εναντίον των πρώην συμμάχων τους, είτε εκτελέστηκαν από αυτούς, είτε αιχμαλωτίστηκαν.
Ένα τέτοιο μπάρκο ήταν το ταξίδι του Όρια από τη Ρόδο προς τον Πειραιά, σαν τα πολλά που ήδη είχαν γίνει με πλοία σε κακή κατάσταση και υπερφορτωμένα με ανθρώπινες ψυχές. Δείγμα της αντιμετώπισης των Γερμανών προς τους πρώην συμμάχους τους και αιχμαλώτους πολέμου, που τους αντιμετώπιζαν στο πόλεμο σαν αναλώσιμους και στην αιχμαλωσία σαν ανθρώπινα «σκουπίδια».
Είχαν προηγηθεί και άλλα ναυάγια όπως του του επιταγμένου πλοίου “Donizetti” έξω από τη Ρόδο (1.584 νεκροί) στις 23 Σεπτεμβρίου 1943, στις 19 Οκτωβρίου 1943, το ναυάγιο του “Sinfra” με 2.000 νεκρούς. Στις 8 Φεβρουαρίου 1944 το “Petrella” ναυάγησε και οδήγησε στον υγρό τάφο 2.670 άνδρες. Όμως οι εντολές του Χίτλερ ήταν να συνεχιστεί αυτή η απολύτως ανασφαλής διαδικασία μεταφοράς αιχμαλώτων.
Στο Όρια η μοίρα επιφύλαξε τη θλιβερή στατιστική να το μετρήσει στην τέταρτη χειρότερη ναυτική τραγωδία στην ιστορία του 2ου ΠΠ και την χειρότερη απώλεια ζωών από βύθιση ενός μόνο πλοίου στη Μεσόγειο.
Στο πλοίο επέβαιναν 4.115 Ιταλοί αιχμάλωτοι, (43 αξιωματικοί, 118 υπαξιωματικοί και 3.885 στρατιώτες), 90 Γερμανοί σε υπηρεσία και το πλήρωμά του που το αποτελούσαν ένας Νορβηγός καπετάνιος και 21 Έλληνες.
Η κακοκαιρία το έριξε σε βράχια κοντά στη νησίδα Πάτροκλος στο Σαρωνικό και όπως το πλοίο ήταν παλιό και υπερφορτωμένο από ανθρώπους που ήταν εγκλωβισμένοι σε αυτό, η τραγωδία ήταν αναπόφευκτη.
Οι γύρω ακτές γέμισαν με πτώματα καθώς διεσώθησαν μόλις 6 Ιταλοί, 21 Γερμανοί, ο Νορβηγός και ένας Έλληνας. Άλλα στοιχεία κάνουν λόγο για 20 διασωθέντες Ιταλούς, έξι Γερμανούς και έναν Έλληνα. Χρειάστηκαν τρεις μέρες για να μπορέσουν λόγω του καιρού να προσεγγίσουν την περιοχή άλλα πλοία.
Όσοι δεν έμειναν για πάντα στον υγρό τάφο, οι Γερμανoί τους έθαψαν σε ομαδικό τάφο στα γειτονικά παράλια.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις η πιθανότητα διεκδίκησης αποζημιώσεων έπαιξε το ρόλο της στη μη αναφορά του θέματος και τις λογοκριτικές πιέσεις, καθώς το στοίβαγμα υπεράριθμων αιχμαλώτων μέσα στο σαπάκι, έπαιξε σημαντικό ρόλο στο μέγεθος της τραγωδίας.
Ο δύτης Αριστοτέλης Ζερβούδης ανακάλυψε το ναυάγιο το 1999 και το 2002 μετά από τις έρευνες που είχε κάνει στο βυθό με τους δύτες Αντώνη Γκάφα και Δημήτρη Καρτέρη, δημοσιοποίησε την πρώτη έγκυρη αναφορά για τα ευρήματα του ναυαγίου. Ακολούθησε το 2004 ο Δήμος Σαρωνικού, σε συνεργασία με το «Σύνδεσμο Πνευματικής και Κοινωνικής Δραστηριότητας Κερατέας Χρυσή Τομή» και το «Δίκτυο Συγγενών Θυμάτων του Oria», oργάνωσαν εκδήλωση στην Κερατέα, κατά τη οποία έγιναν και τα αποκαλυπτήρια του μνημείου που κατασκευάστηκε προς τιμήν των θυμάτων, απέναντι από το σημείο βύθισης του πλοίου (60ό χιλιόμετρο λεωφόρου Αθηνών–Σουνίου).
Η ανακοίνωση του Δήμου ΣαρωνικούΕκδήλωση μνήμης για τα 4.100 θύματα – αιχμάλωτους Ιταλούς στρατιώτες του νορβηγικού πλοίου ORIA, θα πραγματοποιηθεί και φέτος, 76 χρόνια μετά τη μεγάλη ναυτική τραγωδία, την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2020 και ώρα 11:00π.μ. στο 60ο χλμ της παραλιακής λεωφόρου Αθηνών – Σουνίου (στα όρια της Κοινότητας Παλαιάς Φώκαιας).
Στην εκδήλωση που διοργανώνουν από κοινού οι Δήμοι Σαρωνικού και Λαυρεωτικής και ο Σύνδεσμος Πνευματικής και Κοινωνικής Δραστηριότητας Κερατέας «Χρυσή Τομή» σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιταλίας και η οποία τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Προκοπίου Παυλοπούλου, θα τελεστεί επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα του ναυαγίου, χοροστατούντος του Σεβασμιότατου Αρχιεπισκόπου των Καθολικών της Αθήνας π. Σεβαστιανού Ροσσολάτου. Μετά το πέρας του τελετουργικού, θα ακολουθήσει κατάθεση στεφάνων και σύντομοι χαιρετισμοί.
Στο πλαίσιο της φετινής εκδήλωσης, θα πραγματοποιηθεί δράση δενδροφύτευσης στον χώρο γύρω από το μνημείο στη μνήμη των θυμάτων του ναυαγίου, μετά από σχετική πρωτοβουλία και πρόταση της Κοινωφελούς Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «ΑΡΙΣΤΩΝ ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΜΚΕ». Συγκεκριμένα πρόκειται να φυτευτούν σταδιακά 4.100 ορθόκλαδα κυπαρίσσια, όσες οι και οι ψυχές που χάθηκαν στο ναυάγιο, για τα οποία προβλέπεται επταετής συνεχής και συστηματική φροντίδα περιποίησης, ποτισμάτων, προστασίας, συντήρησης ή τυχόν αντικατάστασης προκειμένου να έχουμε ένα αποτέλεσμα που διαχρονικά θα κοσμεί και θα τιμά τον τόπο. Η όλη δράση εντάσσεται στο πλαίσιο των εθελοντικών δράσεων για τον άνθρωπο και το περιβάλλον «Όλοι μαζί μπορούμε!».
Στο πλαίσιο της φετινής εκδήλωσης, θα πραγματοποιηθεί δράση δενδροφύτευσης στον χώρο γύρω από το μνημείο στη μνήμη των θυμάτων του ναυαγίου, μετά από σχετική πρωτοβουλία και πρόταση της Κοινωφελούς Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «ΑΡΙΣΤΩΝ ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΜΚΕ». Συγκεκριμένα πρόκειται να φυτευτούν σταδιακά 4.100 ορθόκλαδα κυπαρίσσια, όσες οι και οι ψυχές που χάθηκαν στο ναυάγιο, για τα οποία προβλέπεται επταετής συνεχής και συστηματική φροντίδα περιποίησης, ποτισμάτων, προστασίας, συντήρησης ή τυχόν αντικατάστασης προκειμένου να έχουμε ένα αποτέλεσμα που διαχρονικά θα κοσμεί και θα τιμά τον τόπο. Η όλη δράση εντάσσεται στο πλαίσιο των εθελοντικών δράσεων για τον άνθρωπο και το περιβάλλον «Όλοι μαζί μπορούμε!».
Λίγα λόγια για το ναυάγιο
Το ναυάγιο του νορβηγικού πλοίου ORIA αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές τραγωδίες στα παγκόσμια χρονικά, που όμως παραμένει ευρέως άγνωστη. Συνέβη το βράδυ της 12ης Φεβρουαρίου 1944 κοντά στη νησίδα Πάτροκλος (Γαϊδουρονήσι) που βρίσκεται στον Σαρωνικό Κόλπο.
Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, οι Γερμανοί κατέχουν πλέον τα Δωδεκάνησα. Η ιταλική φρουρά έχει παραδοθεί και βρίσκεται υπό καθεστώς αιχμαλωσίας. Τις απογευματινές ώρες της 11ης Φεβρουαρίου 1944, 4.115 Ιταλοί στρατιώτες στοιβάχτηκαν στα αμπάρια του νορβηγικού πλοίου ORIA που είχε επιταχθεί από τις γερμανικές αρχές. Το μόλις 2.127 τόνων πλοίο ήταν φορτηγό και είχε ναυπηγηθεί στην Αγγλία το 1920.
Το ORIA αναχώρησε τις πρώτες βραδινές ώρες από τη Ρόδο με άσχημο καιρό και κατεύθυνση τον Πειραιά. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής προσέκρουσε λόγω της κακοκαιρίας στη νησίδα Πάτροκλος, σε απόσταση 25 μιλίων ΝΑ του λιμανιού του Πειραιά. Το πλοίο πήρε κλίση και άρχισε να βυθίζεται. Η θάλασσα της περιοχής έγινε ο υγρός τάφος για χιλιάδες Ιταλούς αιχμαλώτους που ήταν στοιβαγμένοι στα αμπάρια του.
Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, οι Γερμανοί κατέχουν πλέον τα Δωδεκάνησα. Η ιταλική φρουρά έχει παραδοθεί και βρίσκεται υπό καθεστώς αιχμαλωσίας. Τις απογευματινές ώρες της 11ης Φεβρουαρίου 1944, 4.115 Ιταλοί στρατιώτες στοιβάχτηκαν στα αμπάρια του νορβηγικού πλοίου ORIA που είχε επιταχθεί από τις γερμανικές αρχές. Το μόλις 2.127 τόνων πλοίο ήταν φορτηγό και είχε ναυπηγηθεί στην Αγγλία το 1920.
Το ORIA αναχώρησε τις πρώτες βραδινές ώρες από τη Ρόδο με άσχημο καιρό και κατεύθυνση τον Πειραιά. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής προσέκρουσε λόγω της κακοκαιρίας στη νησίδα Πάτροκλος, σε απόσταση 25 μιλίων ΝΑ του λιμανιού του Πειραιά. Το πλοίο πήρε κλίση και άρχισε να βυθίζεται. Η θάλασσα της περιοχής έγινε ο υγρός τάφος για χιλιάδες Ιταλούς αιχμαλώτους που ήταν στοιβαγμένοι στα αμπάρια του.
https://www.ert.gr/
