Πολεμικό Ναυτικό: Αξιολογώντας τα πλοία κλάσης Alvaro de Bazán ως δυνητική επιλογή
Ήταν ένα βροχερό πρωινό πριν από μερικά χρόνια που είχε τύχει να συναντηθώ με φίλους αξιωματικούς του ΠΝ στο ΓΕΝ με σκοπό να συζητήσουμε για τα νέα πλοία με δυνατότητες αεράμυνας περιοχής. Τότε στο επίκεντρο ήταν η FREMM και μάλιστα η FREMM ελληνικής διαμόρφωσης ένα πλοίο με βαριά φορτωμένο με 24 βλήματα MICA στο πλάι του ελικοδρόμιου του πλοίου. Συζητώντας με τους αξιωματικούς του ΠΝ που μετείχαν στην επιτροπή μου είχαν εκμυστηρευτεί πως είχανε καταλήξει σε τρία πλοία ως τις κυρίαρχες υποψηφιότητες.
Τα Ισπανικά Alvaro De Bazan
Τις Ολλανδικές LCF
Τις Γερμανικές F-124.
Για τις Belh@rra λίγο πολύ το έχουμε αναλύσει. Ο φίλος και συνάδελφος Γιάννης Νικήτας με πλειάδα άρθρων του έχει αναφέρει όλα τα θετικά ή τα αρνητικά και μάλιστα για το θέμα πραγματοποιήσαμε και οδοιπορικά στη Γαλλία συνομιλώντας με τους Γάλλους ναυπηγούς μηχανικούς. Όπως έχουμε επισημάνει μια φρεγάτα και ειδικά μια φρεγάτα αεράμυνας περιοχής πρέπει να φέρει: πλειάδα Α/Α όπλων ώστε να εμπλέκει στόχους σε μεγάλο βεληνεκές, ικανό απόθεμα και φόρτο πυρομαχικών και τέλος σύγχρονους αισθητήρες/ ραντάρ καθώς και ηλεκτροπτικά. Όλα αυτά υπό την σκέπη ενός σύγχρονου τακτικού συστήματος με συνεργατικό χαρακτήρα, διασύνδεση και διαλειτουργικότητα.
Γράψαμε ως εκ τούτων πως η Belh@rra με 32 βλήματα είναι ένα εξαιρετικό πλοίο με ένα πανίσχυρο ραντάρ αλλά η Belh@rra με 16 βλήματα είναι πολύ οριακό πλοίο. Και αυτή είναι και η άποψη μας. Όμως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των Belh@rra και των Γάλλων γενικότερα είναι το χρηματοδοτικό πλαίσιο που προσφέρουν που καμία άλλη χώρα ως τώρα δεν το κάνει.
Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε την Ισπανική πρόταση που παλαιότερα είχε παρουσιάσει υψηλό ενδιαφέρον για το ΠΝ.
Το πρόγραμμα ανάπτυξης της φρεγάτας τύπου F-100 ξεκίνησε ουσιαστικά το 1983, παράλληλα με το διεθνές πρόγραμμα NFR-90. Ωστόσο, μετά την ακύρωση του προγράμματος NFR-90, το 1990, η Ολλανδία, η Γερμανία και η Ισπανία, η οποία εντάχθηκε στο πρόγραμμα το 1993, συμφώνησαν να προχωρήσουν στην από κοινού ανάπτυξη μιας φρεγάτας αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής.
Από το πρόγραμμα αυτό προέκυψαν οι φρεγάτες LCF (Luchtverdedigings-en CommandoFregat), F-124 και F-100, οι οποίες διαθέτουν παρόμοια υπερκατασκευή, αλλά ο ηλεκτρονικός τους εξοπλισμός και ο εξοπλισμός μάχης που διαθέτουν παρέμεινε εθνική υπόθεση και διαμορφώθηκε ανάλογα με τις επιχειρησιακές απαιτήσεις της κάθε χώρας.
Τον Νοέμβριο του 1997, η Ισπανία αποφάσισε τη ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών του τύπου (κλάση “Alvaro de Bazán”). Η καθέλκυση της πρώτης φρεγάτας (F-101 “Alvaro de Bazán”) πραγματοποιήθηκε στις 27 Οκτωβρίου του 2000 και εντάχθηκε σε υπηρεσία τον Σεπτέμβριο του 2002. Η δεύτερη φρεγάτα (F-102 “Almirante Juan de Borbon”) καθελκύστηκε τον Φεβρουάριο του 2002 και εντάχθηκε σε υπηρεσία τον Δεκέμβριο του 2003.
Η τρίτη φρεγάτα (F-103 “Blas de Lezo”) καθελκύστηκε τον Μάιο του 2003 και εντάχθηκε σε υπηρεσία τον Δεκέμβριο του 2004, ενώ η τέταρτη φρεγάτα (F-104 “Mendez Nunez”) καθελκύστηκε τον Νοέμβριο του 2004 και εντάχθηκε σε υπηρεσία τον Μάρτιο του 2006. Τον Ιούνιο του 2005, η Ισπανία αποφάσισε τη ναυπήγηση δύο ακόμη πλοίων του τύπου.
Το σύστημα διαχείρισης μάχης που έχει επιλεγεί είναι το κορυφαίων επιδόσεων σύστημα AEGIS, καρδιά του οποίου είναι το ραντάρ πολλαπλού ρόλου διάταξης φάσης AN/SPY-1D. Το ραντάρ εκτελεί λειτουργίες αυτόματης ανίχνευσης και αναγνώρισης στόχων αέρος και επιφανείας, καθώς και λειτουργίες ελέγχου των βλημάτων SM-2MR Block IIIA
Η καθέλκυση της πέμπτης φρεγάτας (F-105 “Roger de Lauria”) πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2006 και αναμένεται να ενταχθεί σε υπηρεσία το 2012, ενώ το έκτο πλοίο, η ναυπήγηση του οποίου δεν έχει ακόμα αρχίσει, αναμένεται να ενταχθεί σε υπηρεσία το 2013 (F-106 “Juan de Austria”). Μια διαμόρφωση των φρεγατών τύπου F-100 έχει επιλεγεί και από τη Νορβηγία (κλάση Fridtjof Nansen). Το νορβηγικό πρόγραμμα αφορά στη ναυπήγηση πέντε πλοίων, την περίοδο 2006-2010, συνολικού κόστους $ 3 δις.
Οι διαστάσεις της φρεγάτας F-100 είναι (μήκος x πλάτος x βύθισμα) 147 μέτρα x 18,7 μέτρα x 4,9 μέτρα και το εκτόπισμά της είναι 6.250 τόνοι με πλήρη φόρτο. Οι απαιτήσεις επάνδρωσής της είναι της τάξεως των 234 ατόμων, αν και το πλοίο παραμένει πλήρως επιχειρησιακό ακόμα και με πλήρωμα 197 ατόμων. Το σύστημα πρόωσης είναι διαμόρφωσης CODOG (Combined Diesel Or Gas) με τους πετρελαιοκινητήρες (diesel) να χρησιμοποιούνται για πλεύση στο όριο από 0 έως 18 κόμβους/ώρα (33 km/h ταχύτητα πλεύσης) και τους αεροστρόβιλους κινητήρες να χρησιμοποιούνται για πλεύση στο όριο από 0 έως 29 κόμβους/ώρα (54 km/h, μέγιστη ταχύτητα). Στην ταχύτητα πλεύσης, η εμβέλεια της φρεγάτας είναι της τάξεως των 4.500 ναυτικών μιλίων (8.334 km).
Η σχεδίαση της F-100 στηρίζεται στην αρχή των “τεσσάρων καταστρωμάτων” και στον κάθετο διαχωρισμό του πλοίου σε πέντε ζώνες πυρασφάλειας. Επιπλέον, ενσωματώνει σύστημα προστασίας από ραδιολογικές, βιολογικές και χημικές ουσίες. Η υπερκατασκευή του σκάφους έχει σχεδιαστεί με γνώμονα τον περιορισμό του ίχνους ραντάρ, ενώ για τον περιορισμό του υπέρυθρου ίχνους, οι οπές εξαγωγής καυσαερίων αλλά και η υπερκατασκευή έχουν εφοδιαστεί με συστήματα ψύξης. Ανάλογη πρόβλεψη έχει γίνει και για τον περιορισμό του ακουστικού ίχνους. Τέλος, το μαγνητικό ίχνος του πλοίου έχει περιοριστεί με τη χρήση σύνθετων τεχνικών απομαγνητισμού. Η γραμμή της υπερκατασκευής είναι διαμήκης και όχι κάθετη και κατασκευασμένη από χάλυβα τύπου Α-36 ισχυρής αντίστασης, ενώ ορισμένα ευαίσθητα σημεία του πλοίου έχουν κατασκευαστεί από χάλυβα τύπου DH-55 πολύ ισχυρής αντίστασης.
Το πλοίο φέρει 32 SM-2 και 64 ESSM. Διακρίενται για την πολύ μεγάλη ισχύ πυρός.
Όπως προαναφέραμε, το σύστημα πρόωσης των φρεγατών τύπου F-100 είναι διαμόρφωσης CODOG και αποτελείται από δύο πετρελαιοκινητήρες τύπου Bravo-12 συνολικής ισχύος 2 x 6.032 ίππων και από δύο αεροστρόβιλους κινητήρες τύπου LM-2500 συνολικής ισχύος 2 x 23.325 ίππων στις 3.600 στροφές το λεπτό. Το σύστημα πρόωσης καταλήγει σε δύο προπέλες διαμέτρου 4,5 μέτρων με πέντε έλικες έκαστη. Οι προπέλες κινούνται με μέγιστο ρυθμό 180 στροφών το λεπτό.
Το ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου των επιμέρους συστημάτων του πλοίου IPMS (Integrated Platform Monitoring System) αποτελείται από υποσταθμούς, οθόνες, σταθμούς ελέγχου, το σύστημα μετάδοσης δεδομένων συνολικής χωρητικότητας 620 Mb και το λογισμικό Windows NT της Microsoft. Όλες οι πληροφορίες που συλλέγονται από τους υποσταθμούς διαβιβάζονται στις οθόνες και, από εκεί, στους σταθμούς ελέγχου.
Το σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αποτελείται από τέσσερις γεννήτριες πετρελαίου ισχύος 1.200 kW έκαστη και χρησιμοποιεί τις εξής τάσεις και συχνότητες: 440V στα 60 Hz, 115V στα 60 Hz, 220V στα 50 Hz, 440V στα 400 Hz, 115V στα 400 Hz και 24V DC. Άλλα βοηθητικά συστήματα του πλοίου είναι το κλιματιστικό σύστημα, το σύστημα κατάσβεσης πυρκαγιάς, το οποίο βασίζεται στην άντληση θαλασσινού νερού, το σύστημα παραγωγής αντιπυρικού αφρού, το σύστημα παραγωγής πόσιμου νερού με δυνατότητα παραγωγής 150 λίτρων νερού ανά άτομο την ημέρα, το σύστημα ανεφοδιασμού εν πλω, το οποίο είναι ικανό να υποστηρίξει τον ανεφοδιασμό του πλοίου με 681 κυβικά μέτρα αναλώσιμων την ώρα και/ή με 227 κυβικά μέτρα καυσίμου τύπου JP-5 την ώρα και/ή 41 κυβικών μέτρων πόσιμου νερού την ώρα, το σύστημα περιβαλλοντικού ελέγχου και το σύστημα ψυχαγωγίας του πληρώματος, το οποίο αποτελείται από 15 σταθμούς τηλεοράσεως και ραδιοφωνική εγκατάσταση. Επίσης, το πλοίο διατηρεί μόνιμα στο δυναμολόγιό του δύο σκάφη πολλαπλής χρήσης τύπου RIB μήκους 7,3 μέτρων, 14 σωστικές λέμβους χωρητικότητας 25 ατόμων έκαστη και 275 σωσίβια.
Το υπόστεγο του ελικοπτέρου έχει διαστάσεις (μήκος x ύψος x πλάτος) 15 μέτρα x 5,8 μέτρα x 5,6 μέτρα, ενώ το ελικοδρόμιο μπορεί να υποδεχθεί ελικόπτερο βάρους δέκα τόνων (επιπέδου ΝΗ-90). Το μήκος του ελικοδρομίου είναι 25,2 μέτρα και είναι εφοδιασμένο με σύστημα ασφάλισης του ελικοπτέρου τύπου RAST (Helicopter Recovery Assistance Securing and Traversing).
Το σύστημα διαχείρισης μάχης που έχει επιλεγεί είναι το κορυφαίων επιδόσεων σύστημα AEGIS, καρδιά του οποίου είναι το ραντάρ πολλαπλού ρόλου διάταξης φάσης AN/SPY-1D. Το ραντάρ εκτελεί λειτουργίες αυτόματης ανίχνευσης και αναγνώρισης στόχων αέρος και επιφανείας, καθώς και λειτουργίες ελέγχου των βλημάτων SM-2MR Block IIIA (στην τερματική φάση της πτήσης ο έλεγχος του βλήματος περνά από το ραντάρ AN/SPY-1D στο σύστημα καθοδήγησης Mk.99 Mod.7). Το AN/SPY-1D αποτελείται από τέσσερις κεραίες, κάθε μια από τις οποίες καλύπτει τόξο εύρους 90ο. Το σύστημα AEGIS συνεργάζεται με τον εκτοξευτή βλημάτων Mk.41 VLS (Vertical Launch System), με δύο συστήματα τερματικής καθοδήγησης βλημάτων τύπου Mk.99 Mod.7, με το σύστημα αναγνώρισης φίλου ή εχθρού 100FR και με ένα σύστημα διοίκησης και ελέγχου. Ο εκτοξευτής Mk.41 VLS είναι 48 θέσεων και μπορεί να εκτοξεύσει βλήματα τύπου RIM-162A/B ESSM (Evolved Sea Sparrow Missile) ή βλήματα τύπου RIM-66M SM-2MR Block.3A.
Το βλήμα RIM-162A/B ESSM έχει μήκος 3,66 μέτρα και βάρος 280 κιλά. Ενσωματώνει κινητήρα στερεού καυσίμου τύπου Mk.143 Mod.0 και πολεμική κεφαλή θραυσμάτων βάρους 39 κιλών. Επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 50 km. Το βλήμα RIM-66M SM-2MR Block.3A έχει μήκος 4,72 μέτρα και βάρος 707 κιλά. Φέρει κινητήρα στερεού καυσίμου και πολεμική κεφαλή θραυσμάτων. Επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 167 km. Η εγγύς αντιαεροπορική-αντιπυραυλική άμυνα του πλοίου βασίζεται στο σύστημα CIWS (Close-In Weapon System) τύπου Mepoka, το οποίο ενσωματώνει δώδεκα κάννες των 20mm. Έχει βάρος 4.500 κιλά και μπορεί να περιστραφεί σε όλο το τόξο των 360ο και να ανυψωθεί έως και 85ο. Ο μέγιστος ρυθμός βολής είναι τα 120 φυσίγγια το λεπτό ανά κάννη, αν και η αναχορηγία δεν ξεπερνά τα 60 φυσίγγια ανά κάννη. Το μέγιστο βεληνεκές του είναι της τάξεως των 2.000 μέτρων.
Τα πλοία Álvaro de Bazán καλύπτουν όλα τα απαιτούμενα χαρακτηρηστικά που πρέπει να διαθέτουν τα πλοία κατηγορίας αεράμυνας περιοχής
Τα όπλα και τα συστήματα ανθυποβρυχιακού πολέμου, πολέμου επιφανείας και ηλεκτρονικού πολέμου ελέγχονται από το σύστημα DSW (Domestic Sensors & Weapons), το οποίο συγκροτείται από τα εξής υποσυστήματα:
Σονάρ τύπου DE-1160 LF χαμηλής συχνότητας, το οποίο εκτελεί ενεργητική και παθητική έρευνα και σονάρ τύπου AN/UYQ-25 SIMAS (Sonar In Mode Assessment System) επεξεργασίας δεδομένων.
Σύστημα διαχείρισης σημάτων από τα σονάρ των ελικοπτέρων ναυτικής συνεργασίας τύπου AN/SQQ-28 LAMPS (Light Airborne Multipurpose Sub-system). Το σύστημα ενσωματώνει σύστημα ζεύξης δεδομένων τύπου AN/SRQ-4 και δέκτη τύπου AN/ARR-75.
Δύο διπλούς εκτοξευτές τορπιλών τύπου Mk.32 Mod.9 για τορπίλες τύπου Mk.46 Mod.5 διαμετρήματος 324mm. Οι εκτοξευτές είναι ενσωματωμένοι στην υπερκατασκευή έτσι ώστε να μην επιβαρύνεται το ίχνος ραντάρ του σκάφους και ενεργοποιούνται υδραυλικά. Οι τορπίλες Mk.46 Mod.5 έχουν μήκος 2,59 μέτρα και βάρος 235 κιλά. Ενσωματώνουν πολεμική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας βάρους 44,5 κιλών και χρησιμοποιούνται σε βάθος έως 365 μέτρα. Η μέγιστη ταχύτητα που επιτυγχάνουν είναι τα 52 km/h, ενώ το μέγιστο βεληνεκές τους είναι της τάξεως των 7,3 km.
Ραντάρ επιφανείας τύπου AN/SPS-67 και ραντάρ πλοήγησης τύπου AN/SPS-73.
Σύστημα ελέγχου πυρός του πυροβόλου τύπου Mk.45 Mod.2 τύπου Dorna, το οποίο μπορεί να λάβει πληροφορίες από το ραντάρ AN/SPY-1D. Το πυροβόλο Mk.45 Mod.2 έχει βάρος 21,7 τόνους και ανήκει στο διαμέτρημα των 127mm. Η αναχορηγία του είναι της τάξεως των 475-500 βλημάτων, ενώ ο μέγιστος ρυθμός βολής του είναι της τάξεως των 16-20 βλημάτων. Το μέγιστο βεληνεκές του όπλου είναι άνω των 24 km.
Δύο τετραπλούς εκτοξευτές βλημάτων επιφανείας-επιφανείας τύπου RGM-84 Harpoon μεγίστου βεληνεκούς 140 km.
Συστήματα Aldebaran και Regulus αναγνώρισης, ανάλυσης, ταξινόμησης και διαβίβασης σημάτων από ραντάρ, εκτός αυτών του μητρικού πλοίου.
Σύστημα παραπλάνησης τορπιλών τύπου AN/SLQ-25 Nixie και τετραπλό σύστημα εκτόξευσης αναλώσιμων τύπου LanzaChaff, το οποίο ελέγχεται χειρωνακτικά ή μέσω του συστήματος Aldebaran.
Το σύστημα διοίκησης και ελέγχου του πλοίου αποτελείται από τέσσερις επεξεργαστές τύπου AN/UYK-43, οι οποίοι είναι ενσωματωμένοι στο ραντάρ AN/SPY-1D, από το σύστημα διοίκησης και λήψης αποφάσεων, από το σύστημα εκπαίδευσης του πληρώματος και από το σύστημα ελέγχου όπλων. Τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό μάχης συμπληρώνει ένα σύστημα παγκόσμιου προσδιορισμού θέσεως, ένα σύστημα καταμέτρησης βυθού τύπου AN/UQN-4 (καταγράφει το βάθος της θάλασσας μέχρι και τα 9 km), το σύστημα καταγραφής πορείας τύπου AGI Electromagneti, το αδρανειακό σύστημα πλοήγησης με δύο γυροσκόπια τύπου AN/WSN-7A και το σύστημα NASSI (Navigation Sensor System Interface), το οποίο ολοκληρώνει τους επιμέρους αισθητήρες πλοήγησης και το σύστημα διαβίβασης δεδομένων πλοήγησης τύπου DIANA.Η φρεγάτα F-100 ενσωματώνει ολοκληρωμένο σύστημα επικοινωνιών, το οποίο αποτελείται από τρία δίκτυα: το δίκτυο εσωτερικών επικοινωνιών, το δίκτυο εξωτερικών επικοινωνιών και το δίκτυο διαχείρισης μηνυμάτων MHS (Message Handling System).
Το δίκτυο εσωτερικών επικοινωνιών αποτελείται από το σύστημα ενδοεπικοινωνίας για τον καλύτερο συντονισμό του πληρώματος, από ένα σύστημα ασύρματης επικοινωνίας, από σύστημα μετάδοσης εντολών του διοικητή του πλοίου σε όλο το πλήρωμα και από σύστημα διαβίβασης εικόνας σε τρεις τηλεοπτικούς δέκτες για την επιτήρηση τομέων του πλοίου, αλλά και για εκπαιδευτικούς λόγους (συνολικά πάνω στο σκάφος λειτουργούν 36 κάμερες).
Πλοία όπως τα Ισπανικά θα έδιναν μεγάλη ποιοτική διαφοροποίηση στο ΠΝ και ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το δίκτυο εξωτερικών επικοινωνιών επιτρέπει την επικοινωνία του πλοίου με εξωτερικές πηγές. Όλα τα υποσυστήματα του δικτύου εξωτερικών επικοινωνιών λειτουργούν στις ζώνες συχνοτήτων VLF, MF, HF, VHF, UHF και SHF και η ασφάλεια των επικοινωνιών εξασφαλίζεται μέσω του συστήματος ασφαλείας τύπου GMDSS. Το δίκτυο αποτελείται από 16 δέκτες, οι οποίοι λειτουργούν στις ζώνες συχνοτήτων VLF, MF και HF και συνδέονται με τέσσερις κεραίες. Ολόκληρο το φάσμα της ζώνης συχνοτήτων VHF καλύπτεται από πέντε κεραίες.
Η ζώνη συχνοτήτων UHF χρησιμεύει κυρίως για την κάλυψη των τακτικών επικοινωνιών μεταξύ του πλοίου και άλλων πλοίων και μεταξύ του πλοίου και των μαχητικών αεροσκαφών. Κάθε φρεγάτα τύπου F-100 διαθέτει 14 αναμεταδότες, ορισμένοι εκ των οποίων ενσωματώνουν δυνατότητες ηλεκτρονικών αντί-αντιμέτρων (ECCM = Electronic Counter-Counter Measures). Το πλοίο διαθέτει και σύστημα ζεύξης δεδομένων Link-16 για την επικοινωνία του πλοίου με άλλα πλοία, μαχητικά αεροσκάφη και σταθμούς εδάφους. Οι δορυφορικές επικοινωνίες εξασφαλίζονται από τη ζώνη συχνοτήτων SHF μέσω των δορυφόρων INMARSAT (πρόκειται για δορυφόρο εμπορικής χρήσης), HISPSAT και NATO IV, οι οποίοι είναι δορυφόροι στρατιωτικής χρήσης. Τέλος, η φρεγάτα F-100 διαθέτει υποθαλάσσιο σύστημα επικοινωνίας για την επικοινωνία του πλοίου με υποβρύχια.
Φυσικά γνωρίζουμε πως η περίπτωση να επιλεγεί ένα πλοίο όπως τα Ισπανικά είναι σπάνιο παρά το γεγονός πως είναι μια εξαιρετική σχεδίαση. Και αυτό γιατί δυστυχώς δεν γίνεται διεθνής διαγωνισμός ώστε να υπάρχει ανταγωνισμός και αξιολόγηση προσφορών και υποψηφιοτήτων. Πράγματι η χώρα μας αντιμετωπίζει οικονομική δυσπραγία. Όμως για ένα κράτος που θέλει να έχει παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο όλα είναι ζήτημα ιεράρχησης αναγκών και προτεραιοτήτων ως προς την εύρεση και διαχείριση των οικονομικών πόρων για τα εξοπλιστικά του προγράμματα.
