Ιστορικές Αναδρομές
Άρθρο Γνώμης του Ευάγγ. Αθανασιάδη *
Μια γιορτή αλλά και μια μνήμη. Ας μην αφήσουμε τίποτα να περάσει χωρίς την πρέπουσα τιμή.
Η γιορτή της Παναγιάς μας. Αλλά και η μνήμη των παλικαριών που στάθηκαν αντρίκια απέναντι στον Αττίλα ΙΙ, στην Κύπρο το 1974. Τους οφείλουμε μία τιμή αλλά έχουμε και μια υποχρέωση για το μέλλον.
«Μελέτησε το παρελθόν, αν θες να ορίσεις το μέλλον».
Θέλω να σταθώ σε τρία σημεία του χάρτη. Για πολλούς καθημερινά και ασήμαντα. Για κάποιους σημεία ζωής.
Μπορώ να βρω περισσότερα, αλλά διάλεξα να μείνω σε αυτά.
Ή Έγκωμη, το Πυρόϊ και η Δερύνεια.
Είμαστε στις 16 Αυγούστου 1974. Ξεκινάει ο Αττίλας ΙΙ. Ξεκινάμε από την Έγκωμη:
Η Έγκωμη είναι προάστιο της Λευκωσίας, το ανατολικό τμήμα εκείνου του βορειότερου προεξέχοντος τμήματος της Λευκωσίας.
Στις 16 Αυγούστου όλη η γραμμή δέχεται τουρκική επίθεση. Τα επίγεια τμήματα του ΓΕΕΦ αμύνονται και αποκρούουν αλλεπάλληλες επιθέσεις. Οι τούρκοι αποφασίζουν χρήση αρμάτων. Σκοπός τους να πλαγιοκοπίσουν και αποκόψουν αυτή τη εξέχουσα.
Τα αντιαρματικά λίγα, έως ανύπαρκτα. Διατάσσεται μια ομάδα Α/Τ ΠΑΟ 90 χιλ (3 στοιχεία) της 35ΜΚ, με τον Ανθλό Κοϊμτζόγλου Νικόλαο**, να προωθηθεί για ενίσχυση της τοποθεσίας. Φτάνουν λίγο προ της επίθεσης των αρμάτων. Η γραμμή αραχνοΰφαντος, αυτός προωθείται τάσσει τα ΠΑΟ. Αυτά έχουν ωφέλιμο βεληνεκές 450 μέτρα. Τα τέσσερα άρματα πλησιάζουν την περιοχή, ευτυχώς ρίχνουν πίσω από αυτούς. Κάθε βολή του ΠΑΟ προδίδει την θέση του. Κάνουν την πρώτη Βολή. Σκάει μπροστά από το άρμα. Ανεπιτυχής. Αλλά μειώνει την ταχύτητα προχωρήσεως τους.
Η απόσταση μικραίνει πολύ. Ο σκοπευτής καταδρομέας Μπικάκης ρίχνει την δική του πρώτη βολή. Το άρμα αναφλέγεται. Κανένας δεν βγήκε έξω. Τα άρματα αναστρέφουν και απομακρύνονται. Άλλες δύο βολές. Η βολή του Μπικάκη βρίσκει και το 2ο άρμα. Ο πύργος του αποκολλάται. Τα άρματα κρύβονται πίσω από τα κτήρια της Σχολής Γρηγορίου.
Η βόρειος προεξέχουσα της Λευκωσία μένει Ελληνική. Στις καρδιές μας και στην συνείδηση του Έθνους θα έχει το όνομα ενός Ανθλου και δέκα οπλιτών. «Τιμή σ’ αυτούς που βροντερά είπαν το όχι κάποια μέρα, τιμή σ’ εκείνους που αέρα με στήθη φώναζαν γερά». Σάρκινα στήθη που νίκησαν ατσάλινα άρματα.
Οι αριθμοί και οι επιτελικοί υπολογισμοί έλεγαν άλλα. Η πραγματικότητα όμως ήταν διαφορετική. Οι Ψυχές τους ήταν από πιο δυνατό ατσάλι. Και τα άρματά των τούρκων χάρτινα.
Τα δύο άρματα μέχρι προ ετών που πήγα εγώ, ήταν εκεί. Αδιάψευστα Ηρώα τιμής και δόξας των γενναίων. Πρόκληση στην κρατική αποχαύνωση.
Το Πυρόϊ. Ένα χωριό νοτιοανατολικά της Λευκωσίας, τώρα στην ουδετέρα ζώνη.
Είμαστε στις 16 Αυγούστου. Η 31 ΜΚ ταγμένη δυτικά του χωριού. Την ημέρα αυτή διατάζεται ο 13 ΛΟΚ, του Υπλγού Ηλία Γλετζέ, να επεκταθεί και στο Πυρόϊ, στην νεκρή ζώνη. Αναπτύσσει μια διμοιρία 30 καταδρομέων με επικεφαλή τον έφεδρο Ανθλό Ανδρέα Γεωργιάδη. Μαζί του και άλλοι τρείς επίστρατοι έφεδροι Ανθλοί.
Πλησιάζουν αναγνωριστικά και προσεκτικά. Δεν είναι βέβαιο ότι δεν κατέχεται από τους Τούρκους. Το χωριό είναι κενό. Τάσσονται αμυντικά στα σπίτια στην αντίπερα παρυφή. Οργανώνονται. Τάσσουν τα όπλα. Ορίζονται πεδία βολής. Δίνονται οδηγίες διοικήσεως πυρός. Στον καιρό ειρήνης το 3ο Γρ (εκπαιδεύσεως) επέμενε, ήταν «κολλημένος» σε αυτά: Τομείς, διοίκηση, πειθαρχία πυρός και οικονομία πυρομαχικών. Είχε γίνει βίωμα.
Στις 11:00 τους πλησίασε ένα ΤΟΜΠ με έναν ΟΗΕ. Σε λίγο αρχίζουν πυρά όλμων. Όλα άστοχα. Χτυπούσαν στο κέντρο του χωριού. Ντιπ μπουνταλάδες.
Ακολουθεί επίθεση ενός Τάγματος. Σε πρώτη γραμμή περί τα 300 άτομα.
Αναλογία 1:10. Με τέτοια αναλογία επιτίθενται και ναυτοπρόσκοποι.
Συνεγείρονται τα τμήματα, ρύθμιση «βολή κατά βολή». Απόσταση 1000μ, 800,600, 400 μέτρα. Κατανομή στόχων. 300μ, ετοιμαστείτε. 200μ σκοπεύστε. 150μ Πυρ!!
Ένας κρότος, 30 κάτω. Έτοιμοι, πυρ!! 30 κάτω. Εγκαταλείπουν φεύγουν.. έτοιμοι Πυρ!! Έτοιμοι Πυρ!!. Είναι πολύ σκληρό να ακούς ένα κρότο και να βλέπεις αυτό το αποτέλεσμα. Σε έναν χαλασμό μάχης είναι φυσικό κάποιοι να πέφτουν που και που.
Ένας ήχος και τόσοι κάτω είναι καθηλωτικό.
Ήρθαν λύκοι, φεύγουν λαγοί..
Μετά 40 λεπτά: Όλμοι για 30 λεπτά. Αλλού για αλλού.
Ξανά επίθεση από την ίδια κατεύθυνση. Καμία εκδήλωση από εμάς.
Στα 150 μέτρα το ίδιο. Ίδιες απώλειες, ίδιο αποτέλεσμα.
Έρχεται εντολή αποχωρήσεως από έναν Αξκό άλλης μονάδος. Ο Διμοιρίτης απαντά ότι δεν βλέπει τον λόγο. Αμύνεται με επιτυχία, δεν έχει καμία απώλεια, ούτε τραυματισμό.
Επαναλαμβάνεται η διαταγή αποχωρήσεως ποιο επιτακτικά.
- «Θα σε πάω στρατοδικείο…»
- «Αφού μου λες δεν θα ζήσω…»
Αρχίζουν οι όλμοι, δηλώνεται αδυναμία επικοινωνίας.
Όταν οι διαταγές είναι «άκομψες», σε κάποιους χαλάνε οι ασύρματοι.
Αυτοί μιλάν με τον Θεό, την Ελλάδα, την Ιστορία και τους προγόνους.
Τρίτη επίθεση. Βελτιώθηκαν λίγο οι βολές όλμων. Σπάσαν κάποια τζάμια. Όμοια διαδικασία, όμοιο αποτέλεσμα.
Κλήση στον ασύρματο από τον καταδρομέα Διοικητή τους.
- «Τι γίνεται ρε Γεωργιάδη;»
- «Πάμε καλά».
- «Δεν υπάρχει λόγος περαιτέρω αμύνης μπορείτε να αποχωρήσετε».
- «Κύριε Διοικητά είμαστε οχυρωμένοι. Πυρομαχικά έχουμε. Ουδεμία απώλεια.
Πολεμούμε. Κρατάμε.»
- «Να μείνετε να πολεμήσετε.»
Πώς να διατάξεις σε μια όμοια ηρωική ορμή, αυτό που δεν πιστεύεις;; έστω και εάν η ενέργεια δεν είχε άμεσο όφελος.
Εντωμεταξύ ο εφ. Ανθλγός Νεοπτολέμου, υπεύθυνος ΔΜ, με αρκετή αυτενέργεια, με ένα Land Rover, εν μέσω βολών όλμου, τους φέρνει πυρομαχικά και καρπούζια.
Περί 16:00, τετάρτη επίθεση. Μία από τα ίδια.
Το περίεργο είναι ότι εφάρμοζαν την ίδια επιθετική τακτική, με νέες δυνάμεις, χωρίς να βελτιώνουν τίποτε.
18:00 ανακοινώνεται κατάπαυση του πυρός και αντικατάσταση της Δρίας από πεζικό, όπερ και εγένετο με ευταξία. Απώλειες μηδέν.
Ήταν όλοι έφεδροι καταδρομείς εκ Κύπρου. Γερό μπόλιασμα στο καταδρομικό πνεύμα των νεοσύστατων Μονάδων Καταδρομών του Κυπριακού χώρου.
Η Δερύνεια. 16 Αυγούστου 1974.
Η Δερύνεια είναι νότια της Αμμοχώστου. Δυτικά της είναι οι Βρετανικές βάσεις της Δεκέλειας, που την αποκόπτουν από την λοιπή Κύπρο.
Οι τουρκικές δυνάμεις, αφού πέρασαν την Αμμόχωστο, κινήθηκαν προς την Δερύνεια, έναν μικρό οικισμό. Προπορευόταν ένας ουλαμός 4 αρμάτων. Μπαίνοντας στον οικισμό, ένας κάτοικός δεν άντεξε στην εικόνα της αμαχητί προέλασης και πυροβόλησε το πρώτο άρμα με μία κυνηγετική καραμπίνα. Ο ουλαμαγός σταμάτησε και ανέφερε ότι βάλλεται. Προωθήθηκε ο ίλαρχος και όταν αντιλήφθηκε τι είχε συμβεί εκτέλεσε τον ουλαμαγό επί τόπου.
Η Δερύνεια είναι ελεύθερη.
Νοτιότερα στο ελεύθερο τμήμα, είναι η Αγία Νάπα, ποιοτικός κοσμοπολίτικος τουριστικός προορισμός υψηλών προδιαγραφών και απαιτήσεων. Μπορείτε να προγραμματίσετε ονειρεμένες διακοπές.
Να περάσετε καλά, αλλά να μνημονεύσετε και την «ψυχή της καραμπίνας».
Και την «τουρκική υπερδύναμη», ένα άπλυτο χασαπόσκυλο με σκυμμένο κεφάλι, και την ουρά κάτω από τα σκέλια, που τριγυρνά έξω από υποβαθμισμένες χασαποταβέρνες, αποβλέποντες, με συμπεριφορά ύαινας, να αρπάξει όποιο κόκαλο του πετάξουν.
Να με συμπαθάτε εάν προκάλεσα τα φιλόζωα αισθήματά σας.
Ο άνθρωπος μπορεί να διδαχθεί από το λιοντάρι, να κάνει οτιδήποτε επιχειρεί, με ενθουσιασμό, χωρίς δισταγμό και με όλη του την ορμή και δύναμη.
Το λιοντάρι το διδάχθηκε από αυτούς τους Λεβέντες.
**Αξκός Κοϊμτζόγλου. Είναι δύο δίδυμοι αδελφοί, αξκοί των καταδρομών, της ίδιας τάξεως ΣΣΕ 1973. Νικόλαος και Κωνσταντίνος. Το 1974 υπηρετούσαν στην Γ΄ΜΚ, στο Μεγάλο Πεύκο. Στις 19-7-74 προωθήθηκαν σαν αποστολή συμπληρώσεως στην Α΄ΜΚ. Μετείχαν στην επιχείρηση «Νίκη» στο ίδιο αεροσκάφος. Μετά την προσγείωση αντιλήφθηκε η Μοίρα και η ΔΚΔ το τι είχε γίνει και όταν ομαλοποιήθηκαν τα πράγματα επέστρεψε ο ένας στον Ελλαδικό χώρο.
* Ο Ευάγγελος Αθανασιάδης είναι Συνταγματάρχης ε.α.
