Οι κόκκινες γραμμές της Αθήνας

Ταχύπλοο των Ειδικών Δυνάμεων με φόντο φρεγάτες του Πολεμικού Ναυτικού, κατά την πρόσφατη επιθεώρηση του Στόλου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο. Η ετοιμότητα στο ΓΕΕΘΑ και στα επιτελεία παραμένει σε υψηλότατο επίπεδο. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΟΡΕΣΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Η Αγκυρα γνωρίζει πολύ καλά ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές της Αθήνας και, κυρίως, με ποιον τρόπο θα απαντήσει σε περίπτωση που αμφισβητηθεί η κυριαρχία της στην ευρύτερη περιοχή του Καστελλόριζου, αναφέρουν στην «Κ» ανώτατες στρατιωτικές πηγές.

Παρά την παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, οι κατάλληλοι δίαυλοι ανάμεσα στην Αθήνα και στην Αγκυρα παραμένουν ανοικτοί και, μάλιστα, έχουν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένως και εντατικά κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Οτιδήποτε άλλο είναι περιττό, κυρίως δε οι επικοινωνιακές κορώνες, τονίζουν οι ίδιες πηγές.

Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, τις προηγούμενες εβδομάδες έπρεπε να υπάρξει άμεση επικοινωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές και αυτή δεν ήταν η τελευταία συνάντηση των δύο υπουργών Εθνικής Αμυνας στην πρόσφατη σύνοδο του ΝΑΤΟ. Αυτή η επικοινωνία πραγματοποιήθηκε δίχως να χρειαστεί να γίνει κάτι ευρύτερα γνωστό. Η ετοιμότητα στο ΓΕΕΘΑ και στα επιτελεία παραμένει σε υψηλότατο επίπεδο, ενώ τα στελέχη της φυσικής ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων εξακολουθούν να επισκέπτονται τις μονάδες που βρίσκονται στο Ανατολικό Αιγαίο και άλλες κρίσιμες περιοχές, ώστε να επιθεωρήσουν την κατάσταση. Κάθε κίνηση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο παρακολουθείται προσεκτικά.

Στην Αθήνα υπάρχουν δύο απόψεις. Και οι δύο στηρίζονται στην τουρκική κινητικότητα και στην επίμονα έντονη ρητορική.

Κατά την πρώτη άποψη οι συγκεκριμένοι υψηλοί τόνοι συνιστούν ένδειξη για περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης. Υπενθυμίζεται ότι μόλις προ δύο ημερών, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας απείλησε ευθέως την Κυπριακή Δημοκρατία με νέα εισβολή, καλώντας ουσιαστικά τη Λευκωσία να μην κάνει χρήση καμίας από τις δυνατότητες που της δίνει το διεθνές δίκαιο για να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά δικαιώματά της. Κατά αυτή την ευρύτερη ανάλυση, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν δεν έχει να χάσει τίποτα ανοίγοντας ακόμα ένα μέτωπο τριβών με τη Δύση, αντιθέτως, αυξάνει τις επιλογές που έχει για πίεση προς την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες.
Κατά τη δεύτερη άποψη, η Αγκυρα συντηρεί τους τόνους σε αυτό το επίπεδο για να κρατάει την Αθήνα σε εγρήγορση, μάλιστα σε μια περίοδο εσωστρέφειας για την Ελλάδα, λόγω της ρευστότητας που εκ των πραγμάτων επικρατεί στις μεταβατικές εκλογικές περιόδους. Και υπό αυτή την έννοια, επιτυγχάνεται ήδη ο επιθυμητός στόχος, ο οποίος δεν είναι, με βάση αυτή την ερμηνεία, ένα θερμό επεισόδιο ή κάτι παρόμοιο.

Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα φανεί και ποια θα είναι τα μέτρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης εις βάρος της Τουρκίας για τις παραβιάσεις της κυπριακής κυριαρχίας. Εμπειροι παρατηρητές τονίζουν ότι για τις Βρυξέλλες ο «οδηγός» ήταν η συνάντηση του κ. Ερντογάν με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Δεδομένου ότι οι δύο άνδρες δεν κατέληξαν σε σύγκρουση, αντιθέτως, μάλιστα, φαίνεται ότι η Αγκυρα και η Ουάσιγκτον (ή μάλλον οι κ. Τραμπ και Ερντογάν σε προσωπικό επίπεδο) αναζητούν ένα είδος συμβιβασμού για το ζήτημα των S-400, το ενδεχόμενο λήψης σκληρών μέτρων κατά της Τουρκίας από την Ε.Ε. απομακρύνεται. Αλλωστε εκ των πραγμάτων η «φαρέτρα» των ευρωπαϊκών μέτρων έναντι της Τουρκίας είναι μάλλον περιορισμένη.

Πέραν των S-400

Η σχέση της Τουρκίας με τις ΗΠΑ θα παραμείνει σημαντική και για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών, καθώς οι αποκλίνουσες απόψεις για τη γεωπολιτική κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή δεν περιορίζονται στο ζήτημα των S-400, αλλά αγγίζουν πολύ σημαντικότερα ζητήματα που αφορούν τη στρατηγική αρχιτεκτονική της περιοχής.

Το ένα είναι η στάση έναντι του Ιράν και οι πιθανοί τρόποι εξέλιξης αν οι τριβές μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης οδηγήσουν σε κάτι περισσότερο από χαμηλής έντασης επεισόδια στα Στενά του Ορμούζ. Και το άλλο, βέβαια, είναι το περίφημο σχέδιο για τη Μέση Ανατολή, στο οποίο θα προτείνεται μια διευθέτηση και του Παλαιστινιακού. Ουδείς εκ των σοβαρών αναλυτών και παρατηρητών πιστεύει ότι η Τουρκία θα μπορούσε να ευθυγραμμιστεί με τις ΗΠΑ σε κάποιο από τα δύο αυτά ζητήματα. Αναλογικά συνδεδεμένη εξέλιξη είναι η περαιτέρω ισχυροποίηση της τριμερούς Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Ισραήλ, σε μια περίοδο που οποιαδήποτε άλλη σχέση στην περιοχή είναι απλώς ριψοκίνδυνη για τις ΗΠΑ.

Παρά το γεγονός ότι η ανησυχία για την ελληνική υφαλοκρηπίδα παραμένει, στην Αθήνα το βασικό σενάριο που εξετάζεται είναι η κατακόρυφη άνοδος της έντασης στην κυπριακή αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) και οι επιπτώσεις που αυτή θα μπορούσε να έχει ευρύτερα. Στη Λευκωσία, άλλωστε, εκείνο που αναμένουν είναι ο τελικός προορισμός του δεύτερου πλωτού γεωτρύπανου της Τουρκίας, του «Γιαβούζ», το οποίο τις τελευταίες ημέρες παρέμενε στις εκβολές του Καλυκάδνου, στα τουρκικά χωρικά ύδατα. Με βάση όσα καταφθάνουν στη Λευκωσία από τις ήδη υφιστάμενες δραστηριότητες του «Φατίχ», είναι σαφές ότι η τουρκική TPAO (κρατική εταιρεία πετρελαίων) υπολείπεται μακράν των τεχνικών δυνατοτήτων να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές γεωτρήσεις σε βάθος αρκετών χιλιάδων μέτρων. Επιπλέον, τα διεθνή εντάλματα που έχει εκδώσει η Λευκωσία έναντι ξένων (μη Τούρκων) προσώπων και εταιρειών που συνεργάστηκαν με την ΤΡΑΟ για τη γεώτρηση του «Φατίχ» φαίνεται ότι έχουν δημιουργήσει μια αρνητική ατμόσφαιρα για τα ερευνητικά εγχειρήματα των Τούρκων στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτι που ευλόγως έχει προκαλέσει ιδιαίτερη ενόχληση στην Αγκυρα, όπου οι κινήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας ερμηνεύονται ως «έκνομες» και αντίθετες με το διεθνές δίκαιο. Παράλληλα, οι έρευνες του «Μπαρμπαρός» στα νότια της Κύπρου, λίγες δεκάδες χιλιόμετρα νότια της Λεμεσού, συνεχίζονται, δίχως να είναι σαφές αν ουσιαστικά αποτελούν προετοιμασία για τον πλου και του δεύτερου γεωτρύπανου, «Γιαβούζ».

Αν και οι περισσότερες δημόσιες τοποθετήσεις Τούρκων υπουργών και λοιπών αξιωματούχων υποδεικνύουν ως στόχο του «Γιαβούζ» τη θαλάσσια περιοχή νότια της Καρπασίας, ενδεχομένως και τον Κόλπο της Αμμοχώστου, καταγράφονται ορισμένες εκτιμήσεις για αποστολή του πλωτού γεωτρύπανου στην περιοχή όπου διεξάγει έρευνες τους τελευταίους μήνες το «Μπαρμπαρός» με τη συνοδεία ορισμένων πλοίων υποστήριξης. Οι πιο προχωρημένες από αυτές τις εκτιμήσεις προβλέπουν την αποστολή του «Γιαβούζ» ακόμα και στο οικόπεδο 1 της κυπριακής ΑΟΖ, το οποίο δεν έχει αδειοδοτηθεί σε καμία εταιρεία και βρίσκεται ελάχιστα χιλιόμετρα έξω από την αιγιαλίτιδα ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας...

Το μέτωπο της Λιβύης και η σημασία του

Η στάση που τηρεί η Τουρκία έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν είναι παρά μέρος της ευρύτερης τακτικής που ακολουθεί στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο. Η αποκάλυψη της εκτεταμένης ενεργού συμμετοχής της Τουρκίας στο πλευρό της κυβέρνησης του Φαγέζ αλ Σαράζ στη σύγκρουσή της με τις υπέρτερες δυνάμεις του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ που ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της Λιβύης, αναδεικνύει τη σημασία που έχει η βορειοαφρικανική χώρα για την Αγκυρα.

Ηδη έχει αποκαλυφθεί ότι τουρκικά πολεμικά πλοία προσεγγίζουν τα δυτικά της Λιβύης, ενώ την ίδια στιγμή Τούρκοι στρατιωτικοί υποστηρίζουν την κυβέρνηση της Τρίπολης, μεταξύ άλλων ως χειριστές UAV’s της τουρκικής αεροπορίας. Οι αποστολές ναυτικών μονάδων ώς τον κόλπο της Σύρτης ήταν μια τακτική την οποία οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν τα τελευταία χρόνια, προφανώς με σκοπό να αποκτήσουν εικόνα για την πρόοδο των δυνάμεων του Χάφταρ.

Υπενθυμίζεται ότι ο Χάφταρ συνεργάζεται άμεσα με τις αιγυπτιακές δυνάμεις, με κοινό στόχο τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Η Λιβύη είναι, βεβαίως, σημαντική για λόγους γοήτρου για τις τουρκικές δυνάμεις, καθώς εκεί, το 1911, ο Κεμάλ Ατατούρκ ως νέος λοχαγός κατόρθωσε να επιτύχει σημαντικές νίκες εις βάρος των ιταλικών αποικιακών δυνάμεων.

Αποτελεί, όμως, και κρίσιμο κομμάτι στο μεσογειακό παζλ, όπως, τουλάχιστον, το φαντάζονται στην Αγκυρα. Δεν είναι τυχαίο ότι κύκλοι στην Τουρκία επανήλθαν τονίζοντας την ανάγκη η κυβέρνηση στην Τρίπολη να στηριχθεί ώστε εν καιρώ να υπογράψει συμφωνία για οριοθέτηση στη γραμμή Μαρμαρίδα - Φετιγιέ - Κας, από τη μια πλευρά και Ντέρνα -

Τομπρούκ -Μπαρντία, από την άλλη. Το συγκεκριμένο σενάριο προφανώς δεν λαμβάνει υπόψη ότι ενδιαμέσως παρεμβάλλονται νησιά με δική τους υφαλοκρηπίδα, όπως η Κρήτη και η Ρόδος (ούτε λόγος για το Καστελλόριζο), ωστόσο προωθείται από την Αγκυρα ως έγκυρο σενάριο παρότι δεν στέκει υπό καμία εκδοχή ερμηνείας του Διεθνούς Δικαίου ή του Δικαίου της Θάλασσας.

Αυτά τα σενάρια επανήλθαν μετά και την πρόσφατη αδειοδότηση δύο μεγάλων περιοχών για έρευνες υδρογονανθράκων στα δυτικά και στα νοτιοδυτικά της Κρήτης στην κοινοπραξία Exxon/Total. Οι επισκέψεις που έχει κάνει ο υπουργός Αμυνας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ στην Τρίπολη, αναδεικνύει και τη σημασία που δίνει η Αγκυρα στο λιβυκό μέτωπο. Ευλόγως, η Αθήνα παρακολουθεί το συγκεκριμένο μέτωπο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

kathimerini

Έντυπη