Αγγελος Μ. Συρίγος: Μικρό καλάθι και εγρήγορση

Η σύνοδος Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ παρουσία του Αμερικανού ΥΠΕΞ Πομπέο έστειλε δύο σημαντικά μηνύματα. Το πρώτο απευθυνόταν προς το Ισραήλ. Οι ΗΠΑ στηρίζουν αναφανδόν τον Νετανιάχου στις εκλογές της 9ης Απριλίου 2019. Το δεύτερο μήνυμα απευθυνόταν προς την Τουρκία. Η συμπεριφορά της την απομονώνει από τις εξελίξεις στην περιοχή. Εάν συνεχίσει να κρατά την ίδια στάση, οι ΗΠΑ θα επιλέξουν να βασιστούν σε άλλους συμμάχους.

Υπήρξε θετική η σύνοδος για Ελλάδα και Κύπρο; Από πλευράς συμβολισμού αναμφισβήτητα. Δεν μπορεί κάποιος να φανταστεί άλλο σκηνικό όπου θα συνυπήρχαν σε μία τόσο κλειστή συνάντηση ο Ελληνας πρωθυπουργός και ο Κύπριος πρόεδρος με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ. Εάν όμως η ουσία είναι ο αγωγός East Med, ελάχιστα πράγματα άλλαξαν. Εξακολουθούν να λείπουν οι απαραίτητες ποσότητες φυσικού αερίου για να γεμίσει ο αγωγός και να καταστεί οικονομικά βιώσιμος σε βάθος χρόνου. Επιπλέον, από τη συνάντηση απουσίαζε η Ιταλία. Αυτό είναι σημαντικό διότι ο σχεδιασμός του Εast Med προβλέπει ότι ο αγωγός αερίου θα καταλήξει εκεί.

Ακόμη και η δέσμευση για την ασφάλεια και άμυνα των τριών χωρών που περιείχετο στο τελικό ανακοινωθέν δεν φωτογραφίζει απαραιτήτως την Τουρκία. Το λεκτικό «εξωτερικές κακές επιρροές» που υιοθετήθηκε, παραπέμπει περισσότερο σε εξωσχολική συμπεριφορά ατίθασου ανηλίκου. Είναι όμως ο όρος που χρησιμοποιούν Αμερική και Ισραήλ για να αναφερθούν στο Ιράν και στις φιλοϊρανικές ομάδες που επηρεάζει. Το μοναδικό χειροπιαστό αποτέλεσμα από το περιθώριο της συναντήσεως είναι η δημιουργία ελληνοϊσραηλινού δικτύου ραντάρ από το Ισραήλ έως την Κρήτη, που θα καλύπτει όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Ολα αυτά σημαίνουν ότι δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από τα φιλικά χτυπήματα στην πλάτη. Ελλάδα και Κύπρος παραμένουμε το εναλλακτικό σχέδιο των ΗΠΑ για την περιοχή. Η πρώτη τους επιλογή ήταν και παραμένει η Τουρκία. Ο μοναδικός λόγος που εμφανιστήκαμε στο προσκήνιο με διεκδικήσεις πρωταγωνιστή είναι η επιλογή Ερντογάν να συγκρουστεί με όλους τους παραδοσιακούς συμμάχους της χώρας του. Οι αμερικανικές απειλές για την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400, η διαφωνία για το μέλλον της Συρίας και τους Κούρδους, τα επιθετικά tweets του προέδρου Τραμπ είναι η μία όψη της πραγματικότητας. Η άλλη όψη είναι ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να θεωρούν ότι τα συμφέροντα που τις δένουν με την Τουρκία παραμένουν ισχυρότατα. Για αυτόν τον λόγο και καταπίνουν τόσες προσβολές που συχνά πυκνά τους απευθύνει ο Ερντογάν. Σε αυτό το περιβάλλον καλούμαστε να κινηθούμε με όραμα αλλά και με σύνεση. Απόλυτη προτεραιότητα παραμένει η ομαλή εκτέλεση του ενεργειακού προγράμματος της Λευκωσίας. Μόνον έτσι θα δημιουργηθούν τα οικονομικά συμφέροντα που, υπό προϋποθέσεις, μπορούν να αλλάξουν τις εις βάρος μας ισορροπίες. Αυτό το πρόγραμμα επιδιώκει να σταματήσει η Τουρκία με φωνές, στρατιωτικές απειλές και θόρυβο. Επίσης,  τα βήματά μας πρέπει να είναι προσεκτικά.

Εξακολουθούμε να είμαστε εξαιρετικά ευάλωτοι σε περίπτωση νέας αλλαγής της πολιτικής του Ερντογάν έναντι του Ισραήλ, της Αιγύπτου και πρωτίστως των ΗΠΑ.

* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.