Αφιέρωμα στην ελληνική οικονομική κρίση έκανε το BBC. Σε ένα ντοκιμαντέρ με τους πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου, περιγράφονται οι έντονες διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με τους Ευρωπαίους εταίρους και οι σκέψεις που έγιναν για Grexit.
Αφιερωμένο στην ελληνική κρίση από το 2009 έως και το 2015 και το Grexit ήταν το δεύτερο επεισόδιο σειράς ντοκιμαντέρ του BBC για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Περιγράφοντας το διεθνές περιβάλλον και με συνεντεύξεις από τους πρωταγωνιστές, το ντοκιμαντέρ αφιερώνει περίπου το ένα τρίτο της συνολικής διάρκειάς του στα όσα έγιναν από όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας ο Αλέξης Τσίπρας, τον Ιανουάριο του 2015 έως και τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, όταν η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ κρεμόταν από μία κλωστή.
Γερούν Ντάισελμπλουμ, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, Φρανσουά Ολάντ, Ματέο Ρέντσι, Ντόναλντ Τουσκ, αλλά και οι Γιάνης Βαρουφάκης και Νίκος Παππάς, ανακαλούν στην μνήμη τους λεπτομέρειες και παρασκήνιο από την πιο ταραχώδη περίοδο του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης στο πρώτο Eurogroup
«Μπήκε στο Eurogroup με έναν αέρα αυτοπεποίθησης» λέει ο τότε επικεφαλής συμβουλίου των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ Γερούν Ντάισελμπλουμ για την πρώτη συνάντηση του Έλληνα υπουργού Γιάνη Βαρουφάκη με τους ομολόγους του, ενώ το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας έληγε και η χώρα χρειαζόταν κι άλλα χρήματα. «Πέρασε περίπου μισή ώρα λέγοντάς μας πως είμαστε ηλίθιοι, είμαι σίγουρος πως είχε δίκιο», διηγείται με έκδηλη ειρωνεία ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που ήταν τότε ο ισχυρότερος υπουργός του Eurogroup, και συνεχίζει: «Το να το λες αυτό σε ανθρώπους που προσπαθούν να σε βοηθήσουν, δεν θα τους εντυπωσιάσει».
«Μας εξήγησε τα πάντα με μελοδραματικό ύφος, από την αρχή της ιστορίας», λέει και ο Τόμας Βίζερ, τότε επικεφαλής του Euro-working Group, ενώ ακόμα και ο πιο φιλικός προς την Ελλάδα Γάλλος υπουργός Μισέλ Σαπέν θυμάται: «Η αντίδραση όλων ήταν: Γιάνη, θέλεις να σου δώσουμε λεφτά να αυξήσεις τις συντάξεις στη χώρα σου και να είναι μεγαλύτερες από τη δική μας;».
«Το μόνο που ήθελαν ήταν να με τραμπουκίσουν, ώστε να υπογράψω τους όρους που ήθελαν», λέει από την πλευρά του στο ίδιο ντοκιμαντέρ ο Γιάνης Βαρουφάκης. Τότε ο Γιάνης Βαρουφάκης, ενώ βρισκόταν στην αίθουσα και η συνεδρίαση είχε διαρκέσει ήδη 90 λεπτά, πήρε τηλέφωνο τον Αλέξη Τσίπρα, θυμάται ο Γερούν Ντάαισελμπλουμ: «Όλοι οι υπόλοιποι περιμέναμε. Τότε ήταν που ο Βόλγκανγκ Σόιμπλε είπε "οκ, αρκετά" και αποχώρησε από την αίθουσα». Η συνεδρίαση εκείνη έληξε χωρίς συμφωνία και αμέσως μετά ο Γερούν Ντάισελμπλουμ επισκέφθηκε με δική του πρωτοβουλία τον Αλέξη Τσίπρα, όπου διαπίστωσε ένα διαφορετικό ύφος, μια διάθεση συμφωνίας.
Το δημοψήφισμα και η απογοήτευση Τσίπρα
«Ήμουν στην εξοχική προεδρική κατοικία για να ξεκουραστώ λίγες ημέρες, όταν με ειδοποίησαν πως ο Αλέξης Τσίπρας θέλει να συνομιλήσουμε γιατί πρόκειται να κάνει δημοψήφισμα», θυμάται ο Φρανσουά Ολάντ για την αρχή της κορύφωσης της ελληνικής κρίσης, το καλοκαίρι του 2015.
Στην συνομιλία εκείνη μετείχαν εκτός του Γάλλου Προέδρου, η Άνγκελα Μέρκελ και ο Αλέξης Τσίπρας. «"Ποιο θα είναι το ερώτημα" ρώτησε η Άνγκελα Μέρκελ και αφού ενημερώθηκε πως θα είναι η πρόταση των Ευρωπαίων και πως ο Αλέξης Τσίπρας θα εισηγηθεί να το απορρίψει ο λαός, ακολούθησε αμήχανη σιωπή», θυμάται ο Ολάντ.
Συνέχισα τη συνομιλία με την Ανγκελα Μέρκελ, χωρίς τον Τσίπρα και τότε κατάλαβα πως υπήρχε μεγάλος κίνδυνος, καταλήγει ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας.
«Εμείς συζητάμε επί ώρες πώς να σε βοηθήσουμε κι εσύ συζητάς με τους δικούς σου πώς να μας εξαπατήσετε και μην ξεχνάς πως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι μπορούν να κάνουν δημοψηφίσματα για το αν οι λαοί τους θέλουν να πληρώσουν τον λογαριασμό. Του είπα ‘θα βρεθείς με τα δημοψηφίσματά σου στα βαθιά σκ…ά’», είπε τότε στον Έλληνα πρωθυπουργό και ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.
Την βραδιά του δημοψηφίσματος, που το «ΟΧΙ» κέρδισε, ο Γιάνης Βαρουφάκης θυμάται: «Ο Τσίπρας καθόταν σε μια καρέκλα και δεν τον έχω ξαναδεί ποτέ τόσο βυθισμένο σε μια καρέκλα, ήταν σαν να είχε υγροποιηθεί και μου είπε "τα κάναμε θάλασσα". Εγώ του είπα, "όχι, είναι μια υπέροχη νίκη και πρέπει να την τιμήσουμε».
Ο Αλέξης Τσίπρας όμως είχε μόλις μιλήσει με τον πιο στενό και ισχυρό του σύμμαχο, τον Φρανσουά Ολάντ. «Κερδίσατε, αλλά η Ελλάδα έχασε. Αυτοί που ποτέ δεν ήθελαν την Ελλάδα στην Ευρωζώνη στην επόμενη Σύνοδο, πιθανότατα υα αποφασίσουν να την αποβάλλουν. "Δεν το θέλω αυτό", μου είπε εκείνος», εξηγεί ο Φρανσουά Ολάντ στο ντοκιμαντέρ του BBC.
Το σχέδιο Σόιμπλε για «προσωρινή έξοδο»
Ο Αλέξης Τσίπρας επέστρεψε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και ο Γιάνης Βαρουφάκης παραιτήθηκε από υπουργός Οικονομικών.
Οι Ευρωπαίοι συγκαλούν έκτακτη σύνοδο, αλλά προηγουμένως ο Σόιμπλε διακινεί ένα σχέδιο «οικειοθελούς προσωρινής εξόδου» της Ελλάδας από το ευρώ. «Ήταν ξεκάθαρο για όλους μας, και για τον Τσίπρα πως το "προσωρινή" ήταν απλά μια ψευδαίσθηση», σχολιάζει για την εν λόγω επιστολή ο Ντόναλντ Τουσκ.
Τώρα, οι ίδιοι οι ηγέτες στους οποίους ο Τσίπρας είχε μόλις γυρίσει την πλάτη, έπρεπε να αποφασίσουν τους όρους με τους οποίους θα έδιναν στην Ελλάδα ένα νέο πακέτο διάσωσης, επισημαίνει το ντοκιμαντέρ.
«Έχουμε αρχές, ας βγει η Ελλάδα από το ευρώ»
Η σύνοδος του Ιουλίου του 2015 ήταν ταραχώδης, με πολλούς ηγέτες να ξεσπούν και να αποκαλούν «ψεύτη» τον Τσίπρα, λέει ο Γερούν Ντάισελμπλουμ. Μέρκελ, Ολάντ, Τσίπρας κλειδώθηκαν στο γραφείο του Τουσκ μέχρι να αποφασισθούν οι όροι της συμφωνίας.
Στις 4.30 τα ξημερώματα είχε διαφανεί πως είχε επιτευχθεί συμφωνία. Ο Αλέξης Τσίπρας, όμως τελικά δε συναίνεσε, όπως λέει ο κ. Ολάντ: «Ο Τσίπρας είπε ότι δεν μπορούσε να αποδεχθεί τους όρους που προσφέραμε. Το πρόβλημά του ήταν ότι τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις δε θα επενδύονταν στο μέλλον της Ελλάδας».
«Η Μέρκελ είπε ‘αποκλείεται’. Χρειαζόμαστε αυτά τα λεφτά για να μειώσουμε το χρέος σας. Πρέπει να μας αποπληρώσετε», συνεχίζει τη διήγηση ο τότε επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ.
«Είχα κλειδωθεί στο γραφείο της ιταλικής αντιπροσωπείας, είχα βγάλει τα παπούτσια μου και είχα αποκοιμηθεί στον καναπέ, όταν ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα με ξύπνησε», περιγράφει τα δραματικά γεγονότα εκείνης της νύχτας ο τότε πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι. «Ανοίγω την πόρτα και ήταν ο Φρανσουά Ολάντ. ‘Ματέο είναι ώρα να βρούμε έναν συμβιβασμό, διότι η Άνγκελα (Μέρκελ) διακινδυνεύει ξεκάθαρα να αποδεχθεί την έξοδο της Ελλάδας', μου είπε».
Ο ίδιος ο κ. Ολάντ εξηγεί: «Η κυρία Μέρκελ είπε ότι υπάρχουν κόκκινες γραμμές και αρχές που δεν μπορούν να σπάσουν. Και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να βγάλουμε την Ελλάδα εκτός, ας είναι».
«Νωρίς το πρωί βρήκα την Ανγκελα και της είπα: "αρκετά τώρα"», συνεχίζει ο Ρέντσι. «Μου είπε σε έντονο ύφος "δεν είμαι ανόητη" κι εγώ της είπα "αυτή η απόφαση είναι το πιο ανόητο πράγμα για την Ευρώπη"».
Συμφωνία μετά από 17 ώρες
«Τους έβαλα στο γραφείο μου και τους είπα ότι δεν επρόκειτο να φύγουν αν δεν κατέληγαν σε συμφωνία» είπε τότε ο Ντόναλντ Τουσκ και τελικά τέσσερις ώρες αργότερα η κυρία Μέρκελ υποχώρησε ελαφρώς, αποδεχόμενη ότι το ¼ των εσόδων του ταμείου ιδιωτικοποιήσεων θα μπορούσε να επενδυθεί στην ελληνική οικονομία.
Το BBC επέλεξε στο σημείο αυτό απόσπασμα από παλαιότερη συνέντευξη του Έλληνα πρωθυπουργού: «Να επιδιώκω κάθε φορά το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Είσαι αναγκασμένος να επιλέγεις πολλές φορές ανάμεσα σε δύο αρνητικές επιλογές και να κρίνεις ποια είναι η λιγότερο αρνητική. Να παίρνεις αποστάσεις από το επιθυμητό και να προσεγγίζεις το εφικτό».
«Εμφανιστήκαμε τότε στο τραπέζι της Συνόδου, όπου οι άλλοι ηγέτες περίμεναν όλο το βράδυ... Και ήταν καλό που περίμεναν γιατί μετά από μια ολόκληρη νύχτα όταν σου παρουσιάζουν μια συμφωνία, δεν την συζητάς, την αποδέχεσαι», καταλήγει κυνικά ο Φρανσουά Ολάντ.
pronews
