Οι πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Ερντογάν ότι η Άγκυρα δεν πρόκειται να επιτρέψει σε οιαδήποτε χώρα να οικειοποιηθεί τα συμφέροντα της στην ευρύτερη περιοχή και με ειδική αναφορά στην Κύπρο και το Αιγαίο, αποτελούν κρίκο στην αλυσίδα των πολιτικών και στρατιωτικών προκλήσεων στις οποίες επιδίδεται η γειτονική χώρα.Η από 4 Οκτωβρίου ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, με αφορμή την πρόσκληση ενδιαφέροντος από την Κυπριακή Δημοκρατία προς διεθνείς εταιρίες για το θαλάσσιο οικόπεδο 7, κάνει λόγο για δήθεν παραβίαση των τουρκικών δικαιωμάτων «που πηγάζουν από το διεθνές δίκαιο σχετικά με την υφαλοκρηπίδα της χώρας στην περιοχή».
Η αποστολή πολιτικών μηνυμάτων προς τις Αθήνα και Κύπρο σε συνδυασμό με τις συνεχείς τουρκικές προκλήσεις εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, είτε στην περιοχή των Οινουσσών είτε στο Καστελόριζο, στοχεύουν αφενός να ελέγξουν την όποια ελληνική αντίδραση και αφετέρου να εξαναγκάσουν την Ελλάδα να αποδεχτεί την ύπαρξη γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο.
Ως γνωστόν, η Τουρκία παγίως επιδιώκει την απόδοση σε αυτή της κυριαρχίας δεκάδων νησιών και βραχονησίδων που κυρίως δεν αναφέρονται ονομαστικά σε συνθήκες ως διάδοχης χώρας της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Για την Ελλάδα η μοναδική διαφορά προς διευθέτηση εστιάζει στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, δηλαδή στο δικαίωμα εκμετάλλευσης του βυθού και του υπεδάφους του Αιγαίου πέρα από τα ελληνικά χωρικά ύδατα και συγκεκριμένα των ορυκτών του εδάφους και του υπεδάφους του βυθού, των μη ζώντων οργανισμών καθώς και των ζώντων οργανισμών του βυθού.
Η ελληνική πλευρά παγίως υποστηρίζει την οριοθέτηση στην αρχή της μέσης γραμμής, ενώ η τουρκική πλευρά θεωρεί ότι τα νησιά του Αιγαίου αποστερούνται υφαλοκρηπίδας καθώς και ότι η εγγύτητα των ελληνικών νησιών στα τουρκικά παράλια αποτελεί ειδική περίπτωση που δικαιολογεί απόκλιση από την αρχή της μέσης γραμμής.
Προσχηματική ανακοίνωση
Σε αυτό το πλαίσιο λογικής, η Άγκυρα επιδιώκει την εξεύρεση πολιτικής λύσης εκτός των κανόνων του διεθνούς δικαίου. Ως εκ τούτου η επίκληση από την Τουρκία του διεθνούς δικαίου για την υφαλοκρηπίδα στην από 4 Οκτωβρίου ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών είναι καθαρά προσχηματική.
Και τούτο διότι εάν η Αθήνα υλοποιήσει τις προβλέψεις της συνθήκης του Montego Bay του 1982, την οποία σημειωτέον η Τουρκία δεν έχει υπογράψει σε αντιδιαστολή με την Ελλάδα που την επικύρωσε το 1985 και επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια, τότε αυτά θα καλύψουν το μεγαλύτερο τμήμα των διεθνών υδάτων με αποτέλεσμα την απουσία υφαλοκρηπίδας προς διευθέτηση.
Η διπλωματική ανάδειξη του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας από την Τουρκία ουσιαστικά εντάσσεται στο πλαίσιο αφενός ελέγχου των ελληνικών και κυπριακών αντιδράσεων. Αφετέρου επικεντρώνεται στη δρομολόγηση μακρόπνοης στρατηγικής με σκοπό την πρόσβαση της Τουρκίας σε ανοικτή θάλασσα που θα της επιτρέψεi τόσο την πρόσκτηση θαλάσσια ισχύος όσο και την κατάκτηση ηγετικής γεωπολιτικής θέσης.
Το σύνδρομο
Η τουρκική στρατηγική της έγερσης διεκδικήσεων στους θαλάσσιους χώρους της Ελλάδας και της Κύπρου, που παγίως συνοδεύεται από ανοικτές απειλές, περιγράφεται με σαφήνεια στο βιβλίο του πρώην Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Άχμεντ Νταβούτογλου “Στρατηγικό Βάθος: Η θέση της Τουρκίας στη Διεθνή Σκηνή” (Stratejik Derinlik: Türkiye’nin Uluslararası Konumu).
Στο βιβλίο καθίσταται ευκρινές ότι η ανάπτυξη τουρκικής θαλάσσιας ισχύος ως η δυνατότητα ελέγχου των θαλάσσιων οδών και κατοχής των θαλάσσιων πόρων όπως οι υδρογονάνθρακες εμποδίζεται από την αδυναμία πρόσβασης της Τουρκίας σε ανοικτή θάλασσα λόγω της παρουσίας της Ελλάδας στο Αιγαίο και της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στην πραγματικότητα, ο εγκλωβισμός της Τουρκίας στα χωρικά της ύδατα λόγω του θαλάσσιου αποκλεισμού των λιμανιών της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης και της Μερσίνας επιβάλλει στην ίδια το περίφημο σύνδρομο της Συνθήκης των Σεβρών από το οποίο επιχειρεί να απαλλαγεί αναπτύσσοντας επιθετικότητα σε πολλαπλά επίπεδα.
Η κλιμάκωση των παραβιάσεων στον ελληνικό εναέριο χώρο από τουρκικά μαχητικά και η σύγκρουση τουρκικού πολεμικού πλοίου με σκάφος του ελληνικού λιμενικού στις αρχές του 2018 στοχεύουν στην απόσπαση συναίνεσης εκ μέρους της Αθήνας ότι οι ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο δεν περιορίζονται μόνο στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
Επιθετική θαλάσσια στρατηγική
Όσον αφορά την Κύπρο, όπως περιγράφεται στο βιβλίο Νταβούτογλου, η τουρκική πολιτική εστιάζει στη διατήρηση του στρατηγικού πλεονεκτήματος που απέκτησε η Τουρκία την δεκαετία του 1970 με την κατάληψη της βόρειας Κύπρου όχι ως στοιχείο μίας αμυντικής Κυπριακής πολιτικής με στόχο την διαφύλαξη του status quo, αλλά ως ένα θεμελιώδες στήριγμα μίας επιθετικής θαλάσσιας στρατηγικής διπλωματικού χαρακτήρα.
Η προαναγγελία αποστολής του τουρκικού γεωτρύπανου Πορθητής (Fatih) στην κυπριακή αποκλειστική οικονομική ζώνη, η συντελεσθείσα παρεμπόδιση του πλωτού γεωτρύπανου «Saipem 12000» της ιταλικής ενεργειακής εταιρίας ΕΝΙ τον Φεβρουάριο 2018 που επρόκειτο να διεξάγει ενεργειακές έρευνες στο θαλάσσιο οικόπεδο 3, και η τελευταία ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών ότι η Άγκυρα προτίθεται να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις στις περιοχές αδειών που έχει απόκτήσει η Τουρκική Εταιρία Πετρελαίου (ΤΡΑ) στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο αποτελούν πτυχές της τουρκικής επιθετικής θαλάσσιας στρατηγικής.
Στόχος, η υποχώρηση της Κύπρου και η δημιουργία τετελεσμένων σε διπλωματικό επίπεδο που θα επιτρέψουν την πρόσβαση της Τουρκίας στα θερμά νερά της Μεσογείου και την συνακόλουθη εκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων. Υπό τα δεδομένα, η διπλωματική εγρήγορση της Ελλάδας και της Κύπρου καθώς και η ισχυροποίηση των συνεργασιών με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ιορδανία στον τομέα διεξαγωγής κοινών ναυτικών και αεροπορικών συνεκπαιδεύσεων είναι απαραίτητες για την εμπέδωση των ελληνικών και κυπριακών συμφερόντων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Με συνέργειες και ενίσχυση των διακρατικών δεσμών, Ελλάδα και Κύπρος είναι ικανές να θέσουν γερά θεμέλια για την περιφερειακή σταθερότητα και να αναδειχθούν σε πυλώνες του υπό διαμόρφωση νέου συστήματος ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
slpress
