ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ
Στην εβδομάδα που πέρασε οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις σε τρεις χώρες: τη Ρωσία, το Ιράν και την Τουρκία. Στην πρώτη περίπτωση επρόκειτο για νέες, πρόσθετες κυρώσεις, στη δεύτερη ενεργοποίηση παλαιότερων και στην τρίτη πρόκειται για μια κίνηση που είχε να γίνει πολλά χρόνια. Φυσικά, τίποτε δεν είναι τυχαίο. Η «ανίερη» συμμαχία της νατοϊκής Τουρκίας, με δύο κατεξοχήν εχθρικές χώρες για την Ουάσιγκτον φαίνεται να ενεργοποιεί στις ΗΠΑ αντανακλαστικά τα οποία ήταν εν υπνώσει.
Αν και το ερώτημα για το ποιος τελικά κυβερνά στην Ουάσιγκτον είναι εύλογο, φαίνεται ότι ορισμένες γεωστρατηγικές επιλογές συνιστούν μάλλον μονόδρομο. Ηδη πριν από δύο εβδομάδες, ο Τούρκος υπ. Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου είπε σε δημοσιογράφους ότι η Αγκυρα δεν θα συμμετάσχει στις κυρώσεις κατά του Ιράν. Οχι παραδόξως. Η Τουρκία εξαρτάται σοβαρότατα από το αργό πετρέλαιο που εισάγει από το Ιράν. Μόνο στο τετράμηνο Ιανουαρίου-Απριλίου, η Τουρκία εισήγαγε από το Ιράν περισσότερο από τρία εκατ. τόνους αργού πετρελαίου, ποσότητα που αναλογεί στο 55% των συνολικών εισαγωγών αυτού του καυσίμου.
Στο 13% καταγράφονται οι εισαγωγές φυσικού αερίου. Η προσπάθεια της Τουρκίας να παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις έχει καταγραφεί και στη γνωστή υπόθεση της κρατικής τράπεζας HalkBank. Η ενεργειακή «δίψα» της Τουρκίας φαίνεται και από τους όρους συνδιοίκησης του υπό ανέγερση πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου, όπου φαίνεται ότι οι Ρώσοι διατηρούν πραγματικά τον έλεγχο.
Η ενέργεια, ωστόσο, δεν είναι παρά μία λεπτομέρεια, ενός γενικότερου παιχνιδιού. Βαθύτερος στόχος είναι η απόσπαση της Τουρκίας από αυτή την ανίερη συμμαχία. Κατά μια –παλαιότερη– ανάλυση, τα συμφέροντα Μόσχας, Αγκυρας και Τεχεράνης θα έρθουν κάποια στιγμή σε σύγκρουση.
Σύμφωνα με μια νεότερη οπτική γωνία, η Ευρασία γίνεται αντιληπτή ως ένα πεδίο στο οποίο διευρύνεται η επιρροή τρίτων (κατά τη δυτικοκεντρική οπτική γωνία) παραγόντων, όπως η Κίνα. Εκ των πραγμάτων σχέδια όπως το «One Belt-One Road» του Πεκίνου «γονιμοποιούν» τον Δρόμο του Μεταξιού και αυξάνουν την εμπορική κίνηση στον άξονα Σινική Θάλασσα, Ινδικός Ωκεανός, Ερυθρά Θάλασσα, Μεσόγειος.
Αυτή η νέα πραγματικότητα δημιουργεί στους περιφερειακούς παίκτες, όπως η Τουρκία, την αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να αναδειχθούν σε τοπικούς κόμβους της διεθνούς οικονομίας, ανατρέποντας τις γεωπολιτικές ισορροπίες. Ευλόγως, η Ελλάδα ενδιαφέρεται για την τελική στρατηγική επιλογή που θα γίνει στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.
Το προβλέψιμο σενάριο είναι η επιστροφή της Τουρκίας στο «ποίμνιο». Σε αντίθετη περίπτωση, η Ελλάδα θα κληθεί εκ των πραγμάτων να παίξει τον ρόλο ενός συνοριακού κράτους της Δύσης (frontier state). Και είναι λίγοι όσοι πιστεύουν ότι σε αυτή τη φάση η Ελλάδα μπορεί να διεκπεραιώσει έναν τέτοιο ρόλο...
