Το ημερολόγιο θα έγραφε τριάντα μία του Ιουλίου 1920.
Μέσα στο καυτό εκείνο απομεσήμερο αν μπορούσε κάποιος εξ ημών να ήτο παρών, θα παρατηρούσε εκείνην δά την κουστωδία του θανάτου να προχωρεί ακαθέκτως προς τον τελικό της σκοπό.
Μία ομάδα στρατιωτών του παρακρατικού παντοδύναμου Παύλου Γύπαρη, πρωτοπαλλίκαρου του Βενιζέλου, θα περιστοιχίσει έναν λευκοντυμένο άνδρα που μόλις είχε περάσει τα σαράντα και θα τον οδηγήσει μετ ολίγον στην αιωνιότητα. δια τυφεκισμού.
Η εκτέλεσις του Ίωνος Δραγούμη καθώς και τα “Ιουλιανά” του 1920 στο σύνολο τους, θα συνταράξουν το ήδη ταραγμένο τοπίο της μεσοπολεμικής Ελλάδας. Θα προσθέσουν ένα ακόμη θύμα στην μακρά γραμμή των θυμάτων του εθνικού διχασμού και θα αλλάξουν σε πολλά το άμεσο πολιτικό μέλλον των τότε χρόνων.
Πολλοί θα υποστηρίξουν έπειτα, πως η Ελλάς με τον Ίωνα Δραγούμη παρόντα στο πολιτικό σκηνικό, θα είχε μιάν άλλη πορεία. Ίσως να ανήκουν αυτοί οι ισχυρισμοί είς την σφαίραν της εικοτολογίας, μα δεν παύουν να υφίστανται ακόμη και σήμερα.
Ο Δραγούμης δεν ήταν απλώς ένας πολιτικός του καιρού του. Δεν ήταν ο κατ επάγγελμα πολιτικός. Κι αυτό ενοχλούσε σφόδρα ορισμένους κύκλους. Ενοχλούσε επίσης σφόδρα άλλους πως ήταν ένας άνθρωπος σκεπτόμενος, γεννημένος αναζητητής, ένας άνθρωπος με πολύ μεγάλες γνώσεις και ποτέ θιασώτης του πολιτικαντισμού που απο εθνεγερσίας και εντεύθεν καταδιώκει την χώρα.
Ένας άνθρωπος του πνεύματος. Και ένας άνθρωπος του πνεύματος και της αμφισβήτησης είναι επικίνδυνος για τον κόσμο της πολιτικής. Έναν κόσμο ο οποίος διαπνέεται εκ των πλέον ποταπών ενστίκτων και πολλών σκοτεινών και ακαθόριστων γραμμών.
Ο Δραγούμης ήταν λογοτέχνης. Μα οχι λογοτέχνης των καιρών μας. Λογοτέχνης – μαχητής της ζωής. Έζησε και έγραψε. Για αυτό και ο λόγος των κειμένων του είναι άμεσος, ευθύς, είναι σαν να τον έχεις απέναντι σου σε ένα τραπέζι και να συζητά μαζί σου τους προβληματισμούς του. Είναι ο λογοτέχνης που μιλά απο την καρδία είς την καρδία. Δεν είναι φτιαχτός. Είναι εργάτης της τέχνης του που την υπηρετεί ως το τέλος. Και την υπογράφει την τέχνη του τούτη με το αίμα του. Δεν είναι ο θεωρητικός σερνικοθύληκος “άνθρωπος των γραμμάτων” της ταπεινωμένης Ελλάδας είς πάντα του 2018. Είναι ο πολεμιστής της γραφίδος, ο αγωνιστής και εμπνευστής του Μακεδονικού αγώνα.
Ο Δραγούμης δεν χαρίζεται σε κανέναν. Δεν είναι ο κλειστοφοβικός εθνικιστής ως του προσάπτουν οι αδαείς. Είναι ο ελληνολάτρης ο οποίος θα πιστεύσει ακραδάντως είς την οικουμενικότητα της δέσμης των αξιών και των ιδεών του αρχαίου Ελληνικού πνεύματος μα και του Ελληνισμού γενικότερα. Ο Δραγούμης, έχοντας νιώσει την δύναμη της φυλής, μας απαξιώνει επιδεικτικά, όπως απαξιώνει και τον θάνατο.
Η Κοτοπούλη μία απο τις γυναίκες που αγάπησε και μεγάλη μας ηθοποιός, θα σημειώσει χαρακτηριστικά της απαξίωσης που ένιωθε για τον θάνατο πως όταν έσπασε το μονόκλ του απο την κακοποίηση όπου υπέστει ως να μεταβεί στον τόπο της εκτέλεσης κι όταν κατάλαβε πως θα πεθάνει, δεν είπε λέξη. Απλώς έβγαλε το εφεδρικό του μονόκλ και το ετοποθέτησε στο μάτι του, αποδεικνείωντας πως ήθελε να πεθάνει ορθός, εν πλήρη αξιοπρεπεία και εν τάξει.
Νιώθω άβολα εφέτος. Νιώθω πως εγώ προσωπικά αλλά και οι σύγχρονοι μου δεν επιτελέσαμε το καθήκον προς την κοινή μας υπόθεσιν της πατρίδος. Πως σταθήκαμε μικροί. Πως σταθήκαμε ελεινοί. Πως η αγάπη μας για την πατρίδα εξαντλείται σε μερικά στεφάνια και ορισμένα λογίδρια για ακόμη μία φορά, ώσπου να σβήσουν και οι τελευταίες φωνές.
Το περισσότερο ο πλέον “μαχητής” εξ ημών, να γράψει δύο λόγια σε μιά εφημερίδα ως ο υποφαινόμενος. Νιώθω ντροπιασμένος για την κατάντια των καιρών μου. Την ανυποληψία, τον εξευτελισμό της φυλής που δίδαξε στον κόσμο τι πάει να πεί άνθρωπος.
Σήμερα, το Δραγουμικό πρότυπο του ανδρός, εξέλιπεν. Σήμερα ζούμε σκυφτοί. Ζούμε σκλάβοι δίχως πνοή λευτεριάς μέσα μας. Σήμερα ξεπουλήσαμε αμαχητί την υπόθεση της Μακεδονίας απλώς και μόνο για να “έχουμε ήσυχο το κεφάλι μας”.Μίαν υπόθεση είς την οποία πάρα πολλά χρωστούμε στο όραμα του Δραγούμη για τον Μακεδονικό αγώνα.
Ξεπουληθήκαμε απλώς για να έχουμε το κεφάλι μας επάνω στους ώμους. Προτιμούμε σκυμμένο το κεφάλι και στους ώμους βλέπετε. Μην ανησυχείτε, σκυμμένο κεφάλι δεν κόβεται....
“Η Ελληνική φυλή δεν πέθανε με τους Θεούς της. Οι Θεοί μένουν όσο για να σώσουν τους ανθρώπους. Άμα τους σώσουν πιά τότε γίνονται περιττοί, φεύγουν αυτοί και αν είναι ανάγκη, έρχονται άλλοι.
Οι Θεοί περνούν και χάνονται σαν τα είδωλα. Οι άνθρωποι όμως μνήσκουν. Και απο κάθε θρησκείας ρίζες, δυνατότερες, είναι οι ρίζες της φυλής.”
Σαμοθράκη, Ίων Δραγούμης
Του Πάνου Χατζηγεωργιάδη
Γραμματέα Πολιτισμού ΛΑ.Ο.Σ.
Μουσικοσυνθέτη, Λογοτέχνη
και Δημοσιογράφου
