Στην εμφάνιση τον παρομοιάζουν με τον Ρίτσαρντ Γκιρ και στις πολιτικές πεποιθήσεις με έναν «μη φιλελεύθερο εκσυγχρονιστή» (ο χαρακτηρισμός ανήκει στον πρώην αναλυτή των μυστικών υπηρεσιών της Κούβας και σήμερα λέκτορα στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, Αρτούρο – Λόπες Λέβι).
Ο λόγος για τον πρώτο πρόεδρο της κομμουνιστικής Κούβας που δεν θα ανήκει στην οικογένεια Κάστρο και ταυτόχρονα θα έχει γεννηθεί μετά την Επανάσταση του 1959. Ο Μιγκέλ Ντίαζ – Κανέλ αναμένεται να εκλεγεί πανηγυρικά πρόεδρος της Κούβας την Πέμπτη 19 Απριλίου από την Εθνοσυνέλευση (φυσικά χωρίς αντίπαλο…), μία μέρα προτού κλείσει τα 58. Ο πτυχιούχος μηχανολόγος-ηλεκτρολόγος και πρώην υπουργός Ανώτατης Εκπαίδευσης (2009-2012) γεννήθηκε στις 20 Απριλίου 1960 και ανήκει στη «νέα γενιά» της Επανάστασης, δεδομένου ότι η «παλιοσειρά» του απερχόμενου προέδρου Ραούλ Κάστρο κοντεύει να κλείσει τα 90 (ο ίδιος αδελφός του αείμνηστου Φιντέλ έχει «καβατζάρει» τα 86).
Στις ΗΠΑ και τη Δύση ελάχιστες ελπίδες τρέφουν, ωστόσο, για σημαντικές πολιτικές αλλαγές στο «κόκκινο» νησί της Καραϊβικής. Ακόμη και μετά την παράδοση της προεδρίας ο Ραούλ Κάστρο θα εξακολουθήσει να ασκεί την πραγματική εξουσία ως πρώτος γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος τουλάχιστον έως το… 2021, ενώ οι σκληροί πυλώνες εξουσίας στην Κούβα, ο στρατός, το κόμμα και οι μυστικές υπηρεσίες, θα παραμείνουν υπό την επιτήρηση της παλαιάς φρουράς των «καστρικών».
Ο γιος του Ραούλ, Αλεχάντρο Κάστρο, θα εξακολουθήσει να λύνει και να δένει στο υπουργείο Εσωτερικών, με τον πρώην γαμπρό του, στρατηγό Λουίς Αλμπέρτο Ροδρίγκες, να παραμένει επικεφαλής της εταιρίας holding του στρατού GAESA, που ελέγχει σημαντικό τμήμα της τουριστικής βιομηχανίας του νησιού.
«Νομίζω ότι ο Ραούλ θα συνεχίσει να κυβερνά παρασκηνιακά την Κούβα έως το τέλος της ζωής του, όπως ο Ντενγκ Χσιαοπίνγκ την Κίνα», εκτίμησε στους «Financial Times» ο Φρανκ Μόρα, πρώην αναπληρωτής βοηθός υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ και νυν καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο International University της Φλόριντα.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Κούβα δείχνουν ότι τα φιλελεύθερα ανοίγματα που επιχείρησε στην οικονομία από το 2011 ο Ραούλ Κάστρο έχουν ουσιαστικά κολλήσει, ενώ και η διμερής «άνοιξη ΗΠΑ-Κούβας» με την επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα κοντεύει να μαραθεί.
Επί Ντόναλντ Τραμπ οι ΗΠΑ μείωσαν το προσωπικό τους και τις διπλωματικές υπηρεσίες βίζας στην πρεσβεία της Αβάνας μετά το περίφημο σκάνδαλο «ηχητικής κατασκοπείας». Περίπου 24 στελέχη της πρεσβείας αρρώστησαν μυστηριωδώς από νευρολογικές παθήσεις στο διάστημα 2016-17, με την Ουάσιγκτον να υπαινίσσεται ότι αυτό οφειλόταν στην εγκατάσταση κεραιών σε γειτονικό υπαίθριο χώρο. Οι Κουβανέζοι φυσικά το αρνήθηκαν, αλλά η καχυποψία παραμένει.
Στο μεταξύ, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι επενδυτές παραπονιούνται ότι αντιμετωπίζουν σοβαρές γραφειοκρατικές δυσκολίες στην προσπάθειά τους να ανοιχτούν στην κουβανέζικη αγορά, ενώ οι 580.000 αυτοαπασχολούμενοι και μικροί επιχειρηματίες της Κούβας δεν βλέπουν προοπτική επέκτασης. Το καθεστώς της Αβάνας παραμένει εχθρικό στην ιδιωτική πρωτοβουλία και στον ατομικό πλουτισμό, καθώς οι «επιχειρηματίες-γραφειοκράτες» του Κ.Κ. φοβούνται ότι η πίτα θα μικρύνει εις βάρος τους. Υπό αυτή την έννοια το κουβανέζικο μοντέλο απέχει παρασάγγας από τα αντίστοιχα της Κίνας και του Βιετνάμ, που ανοίχθηκαν πλήρως στην ελεύθερη αγορά, διατηρώντας το μονοπώλιο εξουσίας του Κ.Κ.
Με αυτά τα δεδομένα, ο γοητευτικός Ντίαζ – Κανέλ δεν έχει και πολλά περιθώρια ελιγμών. Το κομματικό κατεστημένο τον προώθησε συστηματικά τα τελευταία χρόνια (είναι αντιπρόεδρος της Κούβας από το 2006 κι έχει ήδη συναντηθεί με τον Πούτιν στο Κρεμλίνο, τον Κιμ Γιονγκ Ουν στην Πιονγιάνγκ, ενώ εκπροσώπησε την Κούβα στη διάσκεψη για το κλίμα στο Παρίσι το 2015). Φρόντισε όμως να του κόψει τα φτερά το 2013, όταν υπερέβη τα εσκαμμένα κάνοντας άνοιγμα στους πολιτικούς διαφωνούντες και στο ελεύθερο Ιντερνετ. Πέρυσι τον Αύγουστο το καθεστώς φρόντισε να κυκλοφορήσει στο ΥοuΤube ένα βίντεο με τον μέλλοντα πρόεδρο να κατακεραυνώνει ενώπιον της κομμουνιστικής γραφειοκρατίας τους διαφωνούντες, τα ανεξάρτητα ΜΜΕ, τις ξένες πρεσβείες και άλλους εχθρούς «επανάστασης». Ετσι, το iPad που κουβαλάει μαζί του απέκτησε «κομματική φραγή».
Απλός, προσιτός στον κόσμο καθώς κυκλοφορεί με ποδήλατο στους δρόμους της Αβάνας, επαρκής τεχνοκρατικά, αλλά «όμηρος» της «παλαιοεπαναστατικής φρουράς», ο επόμενος πρόεδρος της Κούβας δείχνει προς το παρόν καταδικασμένος να ακροβατεί σε λεπτές ισορροπίες.
Οι προκλήσεις και η έλλειψη συμμάχων
Διεθνείς αναλυτές υποστηρίζουν ότι κάποια στιγμή θα κληθεί να πάρει σημαντικές αποφάσεις για τη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας και του πολιτικού συστήματος, καθώς το σημερινό καθεστώς στασιμότητας δείχνει να έχει φάει τα ψωμιά του… Η αγροτική παραγωγή έχει μειωθεί σε σχέση με το 2015, τα καλύτερα μυαλά της νεολαίας μεταναστεύουν σε ΗΠΑ, Καναδά, Ισπανία και Ουρουγουάη, οι εισαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 3 δισ. δολάρια την τριετία 2013-2016, ενώ ο διπλασιασμός της τουριστικής κίνησης την τελευταία δεκαετία δεν επαρκεί. Επίσης μπορεί το βιοτικό επίπεδο και οι κοινωνικές παροχές να παραμένουν σε ανεκτά επίπεδα, παρουσιάζουν όμως τάσεις μείωσης και οι διεθνής κατάσταση δεν εμπνέει αισιοδοξία. Η υπόσχεση της κυβέρνησης να καταργήσει το καθεστώς του «διπλού πέσο» (ένα με κλειδωμένη ισοτιμία κι ένα ελεύθερα διαπραγματεύσιμο) θα μπορούσε να δημιουργήσει τεράστια εσωτερικά προβλήματα, βγάζοντας στην επιφάνεια ελλείμματα και ανάγκες νέων περικοπών στο Δημόσιο, ακόμη και απολύσεων!
«Το πρόβλημα της Κούβας είναι πως δεν είναι σημαντική για κανέναν, πέρα από τους ίδιους τους Κουβανούς», υποστήριξε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Μεξικού, Χόρχε Καστανιέδα.
Τα ετήσια εμβάσματα 3 δισ. δολαρίων των ξενιτεμένων σώζουν την κατάσταση, πλην όμως η Αβάνα έχει εξαντλήσει όλες τις πιστωτικές γραμμές με την Κίνα, η Ρωσία δεν μπορεί να αναλάβει την οικονομική προστασία της όπως η ΕΣΣΔ και ο μεγαλύτερος σημερινός προστάτης, η Βενεζουέλα που την προμηθεύει φτηνό πετρέλαιο, βρίσκεται σε καθεστώς διεθνούς απομόνωσης και υπό την απειλή χρεοκοπίας. Ακόμη όμως κι έτσι, πολλοί λένε ότι ο Μιγκέλ Ντίαζ – Κανέλ θα προτιμούσε να… πεθάνει παρά να γίνει ένας νέος Γκορμπατσόφ για το «Νησί της Επανάστασης», του Κάστρο και του Τσε Γκεβάρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
jpapadatos@e-typos.com
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής
