05/06/1947… Αναγγέλλεται το σχέδιο Μάρσαλ…
Με τον όρο σχέδιο Μάρσαλ εννοείται η οικονομική ενίσχυση κρατών της ευρωπαϊκής ηπείρου, αποκύημα της εξωτερικής πολιτικής των Η.Π.Α. μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της αντίληψης ότι η επικράτηση του κομμουνισμού θα αποτελούσε κίνδυνο για τα συμφέροντα και των Ηνωμένων Πολιτειών.
«[…]το κύριο χαρακτηριστικό της αμερικανικής πολιτικής απέναντι στην Σοβιετική Ένωση θα πρέπει να είναι μία υπομονετική αλλά σταθερή και άγρυπνη ανάσχεση (containment) των επεκτατικών τάσεων της […]».-George Kennan, Αμερικανός διπλωμάτης
Ο όρος «Σχέδιο Μάρσαλ» εδραιώθηκε ως μεταφορική έννοια, οποιουδήποτε μεγάλης κλίμακας κρατικού προγράμματος, που έχει ως στόχο να λύσει ένα κοινωνικό πρόβλημα. Χρησιμοποιείται κυρίως από τους Αμερικανούς φιλελεύθερους όταν ζητούν ομοσπονδιακή οικονομική κάλυψη για να διορθωθεί κάποια «αποτυχία» στον ιδιωτικό τομέα
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Στις 21 Φεβρουαρίου του 1947 η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα διέκοπτε κάθε βοήθεια στην Ελλάδα στις 31 του Μάρτη μη μπορώντας πρακτικά να αντιμετωπίσει την κατάσταση που διαμορφωνόταν στη χώρα μας., αδυνατώντας να επωμιστεί το βάρος του αγώνα ενάντια στον ΔΣΕ.
Η αμερικανική κυβέρνηση αντέδρασε άμεσα, θεωρώντας ότι αν η Ελλάδα έπεφτε στα χέρια των κομμουνιστών, τότε όλη η Μέση Ανατολή και ένα μέρος της Βόρειας Αφρικής θα υπαγόταν στον έλεγχο της Μόσχας. Έτσι στις 12 Μάρτη 1947 ο αμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν εξήγγειλε στο Κογκρέσο το περιβόητο «δόγμα» του τονίζοντας πως η χώρα του θα παρείχε γενναία οικονομική ενίσχυση στα κράτη που θα επιθυμούσαν και θα «…αντιστέκονταν σε απόπειρες καθυπόταξης από οπλισμένες μειοψηφίες ή από ξένες πιέσεις…». Ειδικότερα για τη χώρα μας τόνισε : «…Η ελληνική κυβέρνησις δεν είναι σε θέσιν να αντιμετωπίσει την κατάστασιν. Ο ελληνικός στρατός είναι ολιγάριθμος και πενιχρά εξοπλισμένος…Η βρετανική κυβέρνησις η οποία μέχρι σήμερον ενίσχυσε την Ελλάδα εδήλωσε ότι ευρίσκεται εν αδυναμία όπως παράσχει περαιτέρω ενίσχυσιν μετά την 31 Μαρτίου…Εάν η Ελλάς ήθελε περιέλθει υπό τον έλεγχον ενόπλου τινός μειοψηφίας, σύγχυσις και ανωμαλία θα ηδύνατο να εξαπλωθούν ευχερώς εις ολόκληρον την Μέσην Ανατολήν. Ετσι μάλλον ο αφανισμός της Ελλάδος ως ανεξαρτήτου κράτους θα είχε βαθείαν επίδρασιν εφ’ όλων των ευρωπαϊκών χωρών, των οποίων οι λαοί αγωνίζονται…Αν παραλείψωμεν να βοηθήσωμεν την Ελλάδα κατά την κρίσιμον ταύτην στιγμήν, βαρύταται θα είναι αι συνέπειαι, τόσον δια την Δύσιν, όσο και δια την Ανατολήν. Οφείλομεν να αναλάβωμεν άμεσον και αποτελεσματικήν δράσιν».
Στις 21 Φεβρουαρίου του 1947 η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα διέκοπτε κάθε βοήθεια στην Ελλάδα στις 31 του Μάρτη μη μπορώντας πρακτικά να αντιμετωπίσει την κατάσταση που διαμορφωνόταν στη χώρα μας., αδυνατώντας να επωμιστεί το βάρος του αγώνα ενάντια στον ΔΣΕ.
Η αμερικανική κυβέρνηση αντέδρασε άμεσα, θεωρώντας ότι αν η Ελλάδα έπεφτε στα χέρια των κομμουνιστών, τότε όλη η Μέση Ανατολή και ένα μέρος της Βόρειας Αφρικής θα υπαγόταν στον έλεγχο της Μόσχας. Έτσι στις 12 Μάρτη 1947 ο αμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν εξήγγειλε στο Κογκρέσο το περιβόητο «δόγμα» του τονίζοντας πως η χώρα του θα παρείχε γενναία οικονομική ενίσχυση στα κράτη που θα επιθυμούσαν και θα «…αντιστέκονταν σε απόπειρες καθυπόταξης από οπλισμένες μειοψηφίες ή από ξένες πιέσεις…». Ειδικότερα για τη χώρα μας τόνισε : «…Η ελληνική κυβέρνησις δεν είναι σε θέσιν να αντιμετωπίσει την κατάστασιν. Ο ελληνικός στρατός είναι ολιγάριθμος και πενιχρά εξοπλισμένος…Η βρετανική κυβέρνησις η οποία μέχρι σήμερον ενίσχυσε την Ελλάδα εδήλωσε ότι ευρίσκεται εν αδυναμία όπως παράσχει περαιτέρω ενίσχυσιν μετά την 31 Μαρτίου…Εάν η Ελλάς ήθελε περιέλθει υπό τον έλεγχον ενόπλου τινός μειοψηφίας, σύγχυσις και ανωμαλία θα ηδύνατο να εξαπλωθούν ευχερώς εις ολόκληρον την Μέσην Ανατολήν. Ετσι μάλλον ο αφανισμός της Ελλάδος ως ανεξαρτήτου κράτους θα είχε βαθείαν επίδρασιν εφ’ όλων των ευρωπαϊκών χωρών, των οποίων οι λαοί αγωνίζονται…Αν παραλείψωμεν να βοηθήσωμεν την Ελλάδα κατά την κρίσιμον ταύτην στιγμήν, βαρύταται θα είναι αι συνέπειαι, τόσον δια την Δύσιν, όσο και δια την Ανατολήν. Οφείλομεν να αναλάβωμεν άμεσον και αποτελεσματικήν δράσιν».
Το σχετικό νομοσχέδιο – γνωστό ως «Δόγμα Τρούμαν» υπογράφτηκε στις 22 Μάρτη 1947 και προέβλεπε την «παροχήν βοηθείας εκ 400.000.000 δολαρίων προς την Ελλάδαν και την Τουρκίαν»
Οι θέσεις, αυτές, της αμερικανικής κυβέρνησης εκδηλώθηκαν στην Ευρώπη δια μέσου του «Σχεδίου Μάρσαλ» (από της 28 Μάη 1947 με ευθύνη του τότε υπουργού εξωτερικών. Επρόκειτο για οικονομική βοήθεια που χορηγήθηκε σε 16 συνολικά χώρες της Ευρώπης (Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Βρετανία, Δανία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Βέλγιο/Λουξεμβούργο, Δυτική Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα και Τουρκία).
Αποσκοπούσε αφενός στην «τόνωση των οικονομιών τους», (που με σημαντικά δάνεια χρηματοδότησαν έτσι τις κατεστραμμένες από τον πόλεμο αγορές τους) και αφετέρου, εξυπηρετούσε άμεσα την αμερικανική εξωτερική πολιτική, που επιθυμούσε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να περιέλθουν οι χώρες αυτές, στη «σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης». Η χορηγία της βοήθειας αυτής δεν έγινε με διμερείς διαδικασίες αλλά, με όρους που τέθηκαν από την Ουάσιγκτον. Αυτοί περιλάμβαναν την καταστολή των κομουνιστικών απειλών και την έμμεση περιστολή της ανεξαρτησίας των δικαιούχων κρατών, μιας και με όπλο το μπλοκάρισμα των πιστώσεων η αμερικανική ηγεσία μπορούσε να πιέσει τις κυβερνήσεις σε περίπτωση που αρνούνταν να ανταποκριθούν στις επιθυμίες της.
Τον Ιούλιο του 1947 ιδρύθηκε η «Επιτροπή για την Ευρωπαϊκή Οικονομική Συνεργασία» (OEEC), που αποσκοπούσε στη διαχείριση του Σχεδίου Μάρσαλ. Πρώτοι παραλήπτες της βοήθειας που παρείχε το σχέδιο Μάρσαλ, ήταν οι χώρες που κατά τη γνώμη της Αμερικανικής ηγεσίας κινδύνευαν άμεσα από την εξάπλωση του κομμουνισμού δηλαδή, της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Το σύνολο της αμερικανικής μη στρατιωτικής βοήθειας προς την Ελλάδα από το 1944 ως το 1952 ανέρχεται σε 1.350 εκατ. δολάρια. Αν υπολογισθεί και η στρατιωτική βοήθεια, το ποσό προσεγγίζει τα 2 δισ., ενώ το σύνολο της ξένης βοήθειας προς την Ελλάδα, τα ίδια χρόνια, είναι 2.287 εκατ. δολάρια . Πέρα από τα χρήματα ήλθε και σύγχρονο πολεμικό υλικό (οι βόμβες ΝΑΠΑΛΜ χρησιμοποιήθηκαν πρώτη φορά στ χώρα μας) που συνοδευόταν και από 5.500 συνολικά αξιωματικούς και «ειδικούς». Εδώ χαρακτηριστική του κλίματος των «ελληνικών κυβερνήσεων» ήταν και η φράση του Παναγιώτη Κανελόπουλου προς τον Βαν Φλιτ κατά τη διάρκεια του ερχομού του στη χώρα (ως πραγματικός αρχιστράτηγος των «ελληνικών δυνάμεων» στο αεροδρόμιο (24/2/48) : «Στρατηγέ, καλώς ήλθατε στο σπίτι σας…Ιδού ο στρατός σας»! Να σημειωθεί και κάτι ακόμη :Η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα όπου το σύνολο (94%) σχεδόν της βοήθειας που έλαβε σταδιακά από 1ης Ιουλίου 1947 ως το τέλος του 1952 και ανερχόταν σε 5 δισ. δολάρια (μαζί με την έκτακτη βοήθεια ως το 1960) δεν επεστράφη, όπως συνέβη με άλλες χώρες, αλλά εδόθη χαριστικά (granted aid).
Η ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ
Στις 20 Ιούνη 1947 υπογράφτηκε η συμφωνία για την εφαρμογή του «Δόγματος Τρούμαν» ανάμεσα στις κυβερνήσεις ΗΠΑ και Ελλάδας. Για την υλοποίηση της εκδόθηκαν συνολικά 26 νομοθετικά διατάγματα. Μέσω της συμφωνίας αυτής κατοχυρωνόταν ουσιαστική η οικονομική, πολιτική και στρατιωτική κυριαρχία των ΗΠΑ στη χώρα μας (κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα…). Αυτό αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα άρθρα της συμφωνίας αυτής.
«Αρθρον 50ον. Η Ελληνικής Κυβέρνησις θα προσφέρη πάσαν εφικτήν βοήθειαν εις την Αμερικανικήν Αποστολήν προς διευκόλυνσιν της εκπληρώσεως των καθηκόντων της, της κινήσεως του προσωπικού της Αποστολής προς την Ελλάδα, εντός της Ελλάδος και εξ Ελλάδος, της χρησιμοποιήσεως προσώπων Ελληνικής Εθνικότητος και κατοικίας, της αποκτήσεως ευκολιών και υπηρεσιών και της διεξαγωγής ετέρων ενεργειών της Αποστολής. Το προσωπικόν της Αμερικανικής Αποστολής και η περιουσία της Αποστολής και του προσωπικού της θα απολαύωσιν εν Ελλάδι των αυτών προνομίων και φορολογικών απαλλαγών ως αποαύει το προσωπικόν της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών εν Ελλάδι και η περιουσία της Πρεσβείας και του προσωπικού της»
«Αρθρον 8ον. Η Ελληνική Κυβέρνησις θέλη προβή εις πάσαν ενέργειαν την οποίαν ήθελε ζητήσει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δια την ασφάλειαν παντός αντικειμένου, υπηρεσίας ή πληροφορίας ληφθείσης εν συνεπεία της Συμφωνίας ταύτης…»
Ένα δε από τα νομοθετικά διατάγματα ( 694) εφαρμογής της ανέφερε χαρακτηριστικά : « Αι αμερικανικαί εταιρείαι αι έχουσαι εργολαβίας μετά της Αμερικανικής Κυβερνήσεως ή άλλαι ξέναι εταρείαι, αίτινες θα συμβληθώσι μετ’ αυτής προς εκτέλεσιν έργων εν Ελλάδι και οι αμερικανικαί ή ξέναι εταιρείαι αι μετ’ άλλων συνεργαζόμενοι έχουν αύται και το προσωπικόν των τα κάτωθι δικαιώματα:α. Απαλλάσονται από τας διατυπώσεις και την διαδικασίαν της υφισταμένης νομοθεσίας περί αλλοδπαών εταιρειών.β. Απαλλάσσονται από κάθε άμεσον ή έμμεσον φορολογίαν δια την περιουσίαν των τα εισαγόμενα υπ’ αυτών είδη. Γ. Το αλλοδαπόν προσωπικόν των δεν έχει ανάγκη αδείας εργασίας εις την Ελλλάδαν.δ. Το αλλοδαπόν προσωπικόν των απαλλάσσεται από κάθε φόρον εισοδήματος και από όλους τους άλλους φόρους…» Για του Έλληνες όμως εργαζόμενους των εταιρειών δεν προβλεπόταν κανένα δικαίωμα ούτε αυτό της κοινωνικής ασφάλισης!
Ένα δε από τα νομοθετικά διατάγματα ( 694) εφαρμογής της ανέφερε χαρακτηριστικά : « Αι αμερικανικαί εταιρείαι αι έχουσαι εργολαβίας μετά της Αμερικανικής Κυβερνήσεως ή άλλαι ξέναι εταρείαι, αίτινες θα συμβληθώσι μετ’ αυτής προς εκτέλεσιν έργων εν Ελλάδι και οι αμερικανικαί ή ξέναι εταιρείαι αι μετ’ άλλων συνεργαζόμενοι έχουν αύται και το προσωπικόν των τα κάτωθι δικαιώματα:α. Απαλλάσονται από τας διατυπώσεις και την διαδικασίαν της υφισταμένης νομοθεσίας περί αλλοδπαών εταιρειών.β. Απαλλάσσονται από κάθε άμεσον ή έμμεσον φορολογίαν δια την περιουσίαν των τα εισαγόμενα υπ’ αυτών είδη. Γ. Το αλλοδαπόν προσωπικόν των δεν έχει ανάγκη αδείας εργασίας εις την Ελλλάδαν.δ. Το αλλοδαπόν προσωπικόν των απαλλάσσεται από κάθε φόρον εισοδήματος και από όλους τους άλλους φόρους…» Για του Έλληνες όμως εργαζόμενους των εταιρειών δεν προβλεπόταν κανένα δικαίωμα ούτε αυτό της κοινωνικής ασφάλισης!
Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ
Με ανακοίνωση (8/6/47) του το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ τονίζει:
Με ανακοίνωση (8/6/47) του το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ τονίζει:
« Η ωμή και απροκάλυπτη βορειοαμερικάνικη επέμβαση στην Ελλάδα με το σύνθημα ότι κομμουνιστικές κυβερνήσεις αποτελούν απειλή για την ασφάλεια των ΕΠΑ -είναι γνωστό πως κομμουνιστική χαρακτηρίζεται κάθε κυβέρνηση που αντιστέκεται στα υποδουλωτικά σχέδια του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού-διέλυσε τις ελπίδες που ο ελληνικός λαός θέλησε να στηρίξει στο έργο Ερευνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ και σημείωσε επικίνδυνη επιδείνωση της εσωτερικής κατάστασης της Ελλάδας.
Ο μοναρχοφασισμός που κατέρρε πήρε κουράγιο και κάτω από τις ευλογίες του νέου σωτήρα πραγματοποιεί αχαλίνωτος καινούργια εξόρμηση κατά του ελληνικού λαού…Το λεγόμενο δημοκρατικό Κέντρο και ειδικότερα το κόμμα Φιλελευθέρων, που στην άνοδο του στην εξουσία εξακολουθεί, δυστυχώς να την περιμένει σαν εύνοια των ξένων κηδεμόνων της Ελλάδας, άδικα προσπάθησε να εξωραΐσει την αμερικάνικη επέμβαση….
Με τη φοβερή τυμπανοκρουσία για την πλημμύρα των αμερικάνικων δολαρίων ίσως σε ορισμένα μεσαία στρώματα να γεννήθηκαν ελπίδες για κάποια οικονομική αναζωογόνηση. Η σκληρή πραγματικότητα πολύ γρήγορα σκότωσε τις ελπίδες αυτές. Η αμερικάνικη «βοήθεια» δεν αποτελεί καμιά συμβολή στην οικονομική ανασυγκρότηση του τόπου, αλλά απεναντίας, σημαίνει τροφοδότηση του εμφυλίου πολέμου που μόνο ερείπια στοιβάζει πάνω στα παλιά ερείπια. Η ένταση του εμφυλίου πολέμου που εγκαινίασε το δόγμα Τρούμαν οδήγησε σε ολοκληρωτική παράλυση της οικονομικής ζωής του τόπου. Το φοβερό οικονομικό καρκίνωμα, η μαύρη αγορά, ογκώνεται απειλητικά. Τα τρόφιμα εξαφανίζονται. Η ακρίβεια μεγαλώνει. Τα μεροκάματα χάνουν διαρκώς από την αγοραστική του αξία. Η ανεργία ξαπλώνει απειλητική. Χιλιάδες τίμιοι υπάλληλοι ακόμη και δεξιοί πετιούνται στο δρόμο. Ο αγροτικός πληθυσμός στις περιοχές που ελέγχονται από τον ΔΣΕ αντιμετωπίζει τον οικονομικό αποκλεισμό του μοναρχοφασιστικού καθεστώτος. Όπου γίνονται διανομές κυριαρχούν ο κομματικός εκβιασμός και τα σκάνδαλα. Η μεγαλοπλλουτοκρατική ολιγαρχία που θησαύρισε συνεργαζόμενη με τους χιτλεροφασίστες κατακτητές έχει επιδοθεί σ’ ένα απεριόριστο ληστρικό κερδοσκοπικό όργιο Εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι η προσοχή του λαού απορροφά το δράμα του εμφυλίου. Η εξαχρείωση, η διαφθορά, τα σκάνδαλα, που ξεπέρασαν κάθε φαντασία μέσα στη γενική αγωνία για τη φοβερή αιμορραγία περνάν απαρατήρητα. Στα κρυφά και στα φανερά η οικονομία της Ελλάδας υποδουλώνεται ολοκληρωτικά στο ξένο κεφάλαιο και η πολυτιμότερη παραγωγική δύναμη του τόπου, ο εργαζόμενος λαός απειλείται με αφανισμό…
Εμείς επιμένουμε στην ανάγκη της συνεννόησης και της ομαλότητας…Ο σεβασμός της λαϊκής θέλησης θα επιβληθεί εφόσον επιμένουν στη βία οι αντίπαλοι μας παρά τη θέληση τους κι ενάντια στη θέλησή τους. Ο αγώνας για τη Δημοκρατία και την Ανεξαρτησία θα θριαμβεύσει…»
Ο μοναρχοφασισμός που κατέρρε πήρε κουράγιο και κάτω από τις ευλογίες του νέου σωτήρα πραγματοποιεί αχαλίνωτος καινούργια εξόρμηση κατά του ελληνικού λαού…Το λεγόμενο δημοκρατικό Κέντρο και ειδικότερα το κόμμα Φιλελευθέρων, που στην άνοδο του στην εξουσία εξακολουθεί, δυστυχώς να την περιμένει σαν εύνοια των ξένων κηδεμόνων της Ελλάδας, άδικα προσπάθησε να εξωραΐσει την αμερικάνικη επέμβαση….
Με τη φοβερή τυμπανοκρουσία για την πλημμύρα των αμερικάνικων δολαρίων ίσως σε ορισμένα μεσαία στρώματα να γεννήθηκαν ελπίδες για κάποια οικονομική αναζωογόνηση. Η σκληρή πραγματικότητα πολύ γρήγορα σκότωσε τις ελπίδες αυτές. Η αμερικάνικη «βοήθεια» δεν αποτελεί καμιά συμβολή στην οικονομική ανασυγκρότηση του τόπου, αλλά απεναντίας, σημαίνει τροφοδότηση του εμφυλίου πολέμου που μόνο ερείπια στοιβάζει πάνω στα παλιά ερείπια. Η ένταση του εμφυλίου πολέμου που εγκαινίασε το δόγμα Τρούμαν οδήγησε σε ολοκληρωτική παράλυση της οικονομικής ζωής του τόπου. Το φοβερό οικονομικό καρκίνωμα, η μαύρη αγορά, ογκώνεται απειλητικά. Τα τρόφιμα εξαφανίζονται. Η ακρίβεια μεγαλώνει. Τα μεροκάματα χάνουν διαρκώς από την αγοραστική του αξία. Η ανεργία ξαπλώνει απειλητική. Χιλιάδες τίμιοι υπάλληλοι ακόμη και δεξιοί πετιούνται στο δρόμο. Ο αγροτικός πληθυσμός στις περιοχές που ελέγχονται από τον ΔΣΕ αντιμετωπίζει τον οικονομικό αποκλεισμό του μοναρχοφασιστικού καθεστώτος. Όπου γίνονται διανομές κυριαρχούν ο κομματικός εκβιασμός και τα σκάνδαλα. Η μεγαλοπλλουτοκρατική ολιγαρχία που θησαύρισε συνεργαζόμενη με τους χιτλεροφασίστες κατακτητές έχει επιδοθεί σ’ ένα απεριόριστο ληστρικό κερδοσκοπικό όργιο Εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι η προσοχή του λαού απορροφά το δράμα του εμφυλίου. Η εξαχρείωση, η διαφθορά, τα σκάνδαλα, που ξεπέρασαν κάθε φαντασία μέσα στη γενική αγωνία για τη φοβερή αιμορραγία περνάν απαρατήρητα. Στα κρυφά και στα φανερά η οικονομία της Ελλάδας υποδουλώνεται ολοκληρωτικά στο ξένο κεφάλαιο και η πολυτιμότερη παραγωγική δύναμη του τόπου, ο εργαζόμενος λαός απειλείται με αφανισμό…
Εμείς επιμένουμε στην ανάγκη της συνεννόησης και της ομαλότητας…Ο σεβασμός της λαϊκής θέλησης θα επιβληθεί εφόσον επιμένουν στη βία οι αντίπαλοι μας παρά τη θέληση τους κι ενάντια στη θέλησή τους. Ο αγώνας για τη Δημοκρατία και την Ανεξαρτησία θα θριαμβεύσει…»
Σε άρθρο δε της ΚΟΜΕΠ (4/1947) τονιζόταν : «…Η λευτεριά και η ανεξαρτησία ενός Έθνους δεν παζαρεύεται με δολάρια. Ο ελληνικός λαός θέλει τη φιλία και τη βοήθεια όλων των λαών…Δεν δέχεται προπάντων να μεταβληθεί η χώρα του σε πεδίο νεοφασιστικής αντίδρασης…Η απομάκρυνση των ξένων από τη χώρα μας θα αφαιρέσει το κυριότερο έρεισμα του μοναρχοφασισμού και θα δημιουργήσεις τις προϋποθέσεις για μια ομαλή εσωτερική ζωή, με την κατάπαυση του Εμφυλίου πολέμου και την αποκατάσταση των ελευθεριών του…»
Επρόκειτο σαφώς για πολιτικά ορθές εκτιμήσεις που στη συνέχεια δικαιώθηκαν δραματικά από την ίδια την πολιτική-κοινωνική πραγματικότητα της χώρας μας.
xatzikostas
Επρόκειτο σαφώς για πολιτικά ορθές εκτιμήσεις που στη συνέχεια δικαιώθηκαν δραματικά από την ίδια την πολιτική-κοινωνική πραγματικότητα της χώρας μας.
xatzikostas
«Το Σχέδιο Μάρσαλ άλλαξε την Ελλάδα»
Το Σχέδιο Μάρσαλ έβγαλε την Ελλάδα από την εξαθλίωση και έθεσε τα θεμέλια για μια ταχεία οικονομική ανάπτυξη που επέτρεψε στη χώρα να ενσωματωθεί στην ενιαία Ευρώπη, δηλώνει με το πάθος του ανθρώπου που βίωσε από κοντά τα γεγονότα, ο 80χρονος σήμερα Τζέιμς Γουόρεν που στις αρχές της δεκαετίας του ’50 ήταν ηγετικό στέλεχος της αμερικανικής οικονομικής αποστολής που υλοποίησε το σχέδιο Μάρσαλ στην Ελλάδα. Ενα χρόνο μετά την άφιξή του στην Αθήνα, σε ηλικία μόλις 24 ετών, ο Γουόρεν τοποθετήθηκε υπεύθυνος όλων των εισαγωγών στην Ελλάδα. Μιλώντας στην «Κ» με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 60 ετών από την εξαγγελία του σχεδίου τον Ιούνιο του 1947 από τον τότε υπ. Εξωτερικών Τζορτζ Μάρσαλ, ο Τζέιμς Γουόρεν δηλώνει πικραμένος για την «παραποίηση της ιστορίας από τους περισσότερους Ελληνες ακαδημαϊκούς που γράφουν με βάση τα ιδεολογικά πιστεύω τους και όχι την αντικειμενική έρευνα και γνώση». Λάτρης της Ελλάδας, διατηρεί εδώ και δεκαετίες φιλίες με Ελληνες και ομογενείς, και μιλάει αρκετά καλά τα ελληνικά. Στη διάρκεια συζήτησης στο μικρό κήπο της κατοικίας του που βρίσκεται λίγα τετράγωνα από το Καπιτώλιο, δηλώνει ότι από το ’48 έως το ’55 «έγιναν πραγματικές επαναστάσεις» ενδεικτικότερη των οποίων ήταν ίσως «η δραχμή που εμπιστεύθηκε ο κόσμος και ξεπέρασε την ασθένεια της χρυσής λίρας». Τέλος, πλέκει το εγκώμιο του Γεωργίου Καρτάλη, υπογραμμίζοντας ότι «αυτός έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση του Σχεδίου Μάρσαλ από ελληνικής πλευράς, και όχι ο Μαρκεζίνης όπως πιστεύουν πολλοί».
Απίστευτη η διαφορά μέσα σε επτά χρόνια
- Τι σήμαινε το Σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα;
- Δυστυχώς, έχει επικρατήσει ένα μονοπώλιο από εκπροσώπους μιας ομάδας που ονομάζω «η επανάσταση που χάθηκε», οι οποίοι θεωρούν ότι έχουν το δικαίωμα να ξαναγράφουν την ιστορία όπως τη βλέπουν αυτοί. Αν είσαι ένας ανεξάρτητος νεαρός ακαδημαϊκός που θέλει να διοριστεί στο ελληνικό πανεπιστήμιο, είσαι αναγκασμένος να επαναλαμβάνεις τα ψέματά τους, αλλιώς είσαι καταδικασμένος. Δυστυχώς, στην Ελλάδα η πραγματική και σε βάθος ακαδημαϊκή έρευνα γύρω από την περίοδο εκείνη είναι πολύ φτωχή. Ο,τι έχει γραφτεί προέρχεται από τους ιδεολογικούς υποστηρικτές της «επανάστασης που χάθηκε». Είναι μια συνεχής και επίπονη προσπάθεια ανάδειξης των σφαλμάτων που έγιναν, και έγιναν μερικά, και πιεστικής υποβάθμισης της σημασίας του σχεδίου για το οποίο δεν χρειάζεται να απαντήσω εγώ, αρκεί όλοι να κοιτάξουν την Ελλάδα του 1947, και στη συνέχεια την Ελλάδα του 1954, και θα διαπιστώσουν μια απίστευτη διαφορά.
- Ποια ήταν η εικόνα της χώρας όταν φθάσατε στην Ελλάδα;
- Η Ελλάδα βγήκε από τον πόλεμο κατεστραμμένη. Το 1948 η Ελλάδα χρειαζόταν εισαγωγές αξίας 480 εκατομμυρίων δολαρίων για τροφή, καύσιμα και τις βασικές λειτουργίες της οικονομίας, αλλά είχε τη δυνατότητα απορρόφησης μόλις 150 εκατομυρίων. Τα τραπεζικά αποθέματα ήταν σχεδόν ανύπαρκτα. Οι άνθρωποι έδιναν μάχη να επιβιώσουν.
- Πώς αντιμετώπιζαν την κατάσταση οι Ελληνες πολιτικοί;
- Ηταν σαν να χορεύουν στο κατάστρωμα ενός βυθιζόμενου πλοίου. Εθελοτυφλούσαν και απέφευγαν τη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων. Εδειχναν να μην ξέρουν τι να κάνουν. Και φυσικά υπήρχε διαφθορά και εκμετάλλευση των απλών ανθρώπων.
- Πότε άλλαξε αυτή η στάση;
- Οταν ήρθε η αμερικανική αποστολή, που γνώριζε ότι για να σωθεί η χώρα χρειάζονταν σκληρά μέτρα. Κατέληξαν με την κυβέρνηση Τσαλδάρη σε μια πολύ αυστηρή συμφωνία, πολλές πτυχές της οποίας αποτελούσαν σαφή παρέμβαση στα εσωτερικά της Ελλάδας. Μπορεί κάλλιστα να πει κανείς ότι επρόκειτο όχι για απλή παρέμβαση, αλλά για επέμβαση στην εθνική κυριαρχία της χώρας. Προσωπικά πιστεύω ότι επρόκειτο για μια πολύ έξυπνη και επιτυχή κίνηση από την πλευρά των Ελλήνων ιθυνόντων. Ηταν μια μικρή ομάδα Ελλήνων πατριωτών -και δεν χρησιμοποιώ τη λέξη τυχαία- που τόλμησαν να κάνουν βήματα που θα απέτρεπαν την καταστροφή της χώρας τους, η οποία κινδύνευε να εξελιχθεί σε Αλβανία ή Βουλγαρία. Η επιτυχία ήταν ότι έφεραν τους Αμερικανούς, όχι απλά ως συμβούλους, αλλά ως ελεγκτές και υπεύθυνους των αποφάσεων. Για τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα έπρεπε να καταπιεί την περηφάνια της και να αποδεχθεί ευρείες παρεμβάσεις. Αυτό ήταν το πνεύμα της συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών.
Δραστικά μέτρα παντού
- Τι μέτρα εφαρμόσατε;
- Είχαμε να κάνουμε με μια ασθένεια. Και χρειάζονταν δραστικά μέτρα που θα χτυπούσαν το κακό στη ρίζα του. Αυτό σήμαινε αποκατάσταση τηλεπικοινωνιών, δημιουργία ενιαίου συστήματος παραγωγής και παροχής ηλεκτρικής ενέργειας που θα προερχόταν από ελληνικές πηγές, δίκτυο μεταφορών μέσω σιδηροδρόμων, οδικών αρτηριών, γεφυρών, λιμανιών.
Το δεύτερο κύμα επενδύσεων αφορούσε τη γεωργία. Στόχος ήταν η αλματώδης αύξηση της οικονομικής πίτας, όχι απλά η αναδιανομή της. Δεν υπήρχε ούτε ένας τομέας της ελληνικής οικονομίας που να μην επηρεάσθηκε από το Σχέδιο Μάρσαλ. Ακόμη και ο φορολογικός κώδικας έπρεπε να γίνει λιγότερο άδικος. Μεγάλη μάχη, που ήταν επιτυχής, δόθηκε στον τομέα της υγείας. Εξαλείφθηκε η ελονοσία, σημειώθηκε δραστική μείωση των περιστατικών φυματίωσης, πνευμονίας και τύφου.
- Γιατί ξαφνικά οι Αμερικανοί ήθελαν να λύσουν τα προβλήματα των Ελλήνων;
- Γιατί η Ελλάδα βρισκόταν σε ένα στρατηγικό σημείο. Και παρέμενε στρατηγικά σημαντική έως το 1989, όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ενωση.
- Υπήρχαν διαφωνίες στα κέντρα αποφάσεων της Ουάσιγκτον για τη σημασία που έπρεπε να δοθεί στην Ελλάδα;
- Φυσικά υπήρχαν. Οι Ρεπουμπλικανοί, όπως πάντα, ήταν υπέρ του απομονωτισμού και κατά της παροχής οικονομικής βοήθειας σε τρίτες χώρες. Αλλά επικράτησαν τα πολύ ισχυρά επιχειρήματα του Τρούμαν, του Ατσεσον, του Μάρσαλ, του Κέναν.
- Πώς έβλεπε η αμερικανική κοινή γνώμη το Σχέδιο Μάρσαλ;
- Η κοινή γνώμη είχε πολύ μεγάλη σημασία για την υλοποίηση του Σχεδίου Μάρσαλ που διήρκεσε τέσσερα χρόνια. Ηταν ένα τεράστιο πρόγραμμα. Εάν μεταφράσουμε τα ποσά στη σημερινή τους αξία, το σχέδιο Μάρσαλ για την Ευρώπη ήταν ύψους 130 δισ. δολαρίων, από τα οποία τα 20 δισ. αφορούσαν την Ελλάδα. Αν προσθέσουμε και τη στρατιωτική βοήθεια, που δεν περιλαμβανόταν στο σχέδιο Μάρσαλ, ήταν άλλα 10 δισ. Μιλάμε για συνολική βοήθεια 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σημερινές τιμές. Αν για την Ευρώπη ήταν ένα πολύ χρήσιμο πρόγραμμα, για την Ελλάδα ήταν καθοριστικό.
- Πώς λειτουργούσε στην πράξη η διανομή της βοήθειας;
- Υπήρχε ένας Αμερικανός και ένας Ελληνας ειδικός στον κάθε τομέα, όπως π.χ. στη γεωργία, την ύδρευση κ.ά. Ο Αμερικανός, που είχε και τα χρήματα, θεωρούσε ότι έπρεπε να υλοποιηθεί ένα έργο, αλλά μερικές φορές ο Ελληνας δεν μπορούσε να πάρει το «πράσινο φως» από το υπουργείο του λόγω της γραφειοκρατικής κωλυσιεργίας. Τελικά, η απόφαση υλοποιείτο μετά την παρέμβαση του Αμερικανού αξιωματούχου. Μερικές φορές γινόταν και το αντίθετο.
Ταύρος εν υαλοπωλείω
- Μήπως οι Αμερικανοί παρενέβησαν υπερβολικά στα εσωτερικά της Ελλάδας;
- Νομίζω ναι. Εμειναν περισσότερο και έκαναν επεμβάσεις, όχι απλά παρεμβάσεις. Θα έλεγα ότι αρκετές φορές λειτουργούσαν ως ταύρος εν υαλοπωλείω. Αλλά από την άλλη, αν είμαστε δίκαιοι θα πρέπει να δούμε τα αποτελέσματα. Μέσα σε επτά χρόνια άλλαξε ριζικά η δομή της ελληνικής οικονομίας. Από τη σχεδόν μηδενική παραγωγική δυνατότητα, φθάσαμε σε μια οικονομία που άρχισε να παράγει και να εξάγει. Η εισροή συναλλάγματος αυξήθηκε από 150 εκατ. δολάρια σε 300 εκατ.
- Υπήρξε διασπάθιση της οικονομικής βοήθειας;
- Είμαι βέβαιος ότι υπήρξε. Γνωρίζετε ότι η Ελλάδα ήταν προσηλωμένη στον κρατισμό. Αλλά η Ελλάδα είναι σήμερα μια τελείως διαφορετική χώρα και αυτή η διαφορά άρχισε με το Σχέδιο Μάρσαλ.
- Ποιος ακριβώς ήταν ο δικός σας ρόλος;
- Ενας από τους στόχους μου ήταν να πιέσω την Ελλάδα προς την ΕΟΚ. Εάν ήθελε κάποιος να εισάγει ένα προϊόν, έπρεπε να μου αποδείξει ότι αυτό δεν παράγεται στην Ελλάδα, αλλά ούτε και στην Ευρώπη. Μόνο τότε επέτρεπα την εισαγωγή από την Αμερική.
Στόχος ήταν η ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας και εν συνεχεία η ενσωμάτωσή της στην ενιαία δημοκρατική Ευρώπη, συχνά και εις βάρος των αμερικανικών εξαγωγών.
- Γιατί;
- Γιατί η στρατηγική μας ήταν να δημιουργήσουμε μια ενιαία Ευρώπη μέρος της οποίας θα ήταν και η Ελλάδα. Οταν πήγα στην Ελλάδα το ’50 στους δρόμους έβλεπες μόνο «Σεβρολέτ». Οταν έφυγα, το ’55, υπήρχαν παντού «Βόλβο» και «Σιτροέν».
- Πώς εξηγείτε την αμφιλεγόμενη στάση αρκετών Ελλήνων έναντι του Σχεδίου Μάρσαλ;
- Νομίζω ότι οφείλεται σε γεγονότα άσχετα προς το Σχέδιο Μάρσαλ, όπως την πολιτική των ίσων αποστάσεων που τήρησε η Αμερική στο πογκρόμ της Κωνσταντινούπολης το ’55 και στο Κυπριακό. Μέχρι τότε ήμαστε στη συνείδηση του κόσμου η χώρα που έσωσε την Ελλάδα και ξαφνικά στο μυαλό πολλών μετατραπήκαμε σε αντίπαλο.
Ζητούσαν… αποζημίωση από τις ΗΠΑ επειδή εξαφάνισαν τα αφροδίσια νοσήματα!
«Προς τον διευθυντή της αμερικανικής αποστολής στη Θεσσαλονίκη,
Η Ενωση Ιατρών Θεσσαλονίκης έχει την τιμή να σας γνωστοποιήσει τα κάτωθι: Στην Ελλάδα, όπως φανταζόμαστε και στην Αμερική, όποτε ανθρώπινες ανακαλύψεις και η βιομηχανική πρόοδος τείνουν να πλήττουν μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, η πολιτεία έχει την ηθική υποχρέωση να αποζημιώνει τους επαγγελματίες που πλήττονται από την πρόοδο.
Καθώς κατά τη μεταπολεμική περίοδο η πενικιλλίνη έχει εξαφανίσει τα αφροδίσια νοσήματα, προς όφελος της πολιτείας και της κοινωνίας, αλλά έχει προκαλέσει οικονομική ζημία στους ιατρούς που ασχολούνται με το θέμα, ζητήσαμε από το κράτος να χρεώνει κάθε χάπι αντιβιοτικού επιπλέον 200 δραχμές με τις οποίες να αποζημιώνει αυτούς που έχουν πληγεί. Το κράτος συμφωνεί επί της αρχής να ικανοποιήσει το αίτημά μας, αλλά υποστηρίζει ότι η Αμερικανική Αποστολή δεν το επιτρέπει. Γι” αυτό θα θέλαμε να σας παρακαλέσουμε να προβείτε στα απαραίτητα βήματα για τη θετική επίλυση του ζητήματος».
kathimerini
kathimerini
