Υδρογονάνθρακες: Η Αθήνα «κέντρο επιχειρήσεων» των Total, ExxonMobil, Repsol
Του Γιάννη Κανουπάκη
jkan@naftemporiki.gr
jkan@naftemporiki.gr
Έντονη κινητικότητα παρατηρείται γύρω από την υπόθεση της έρευνας, εξόρυξης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, η οποία, ασφαλώς, εντάσσεται στο πλαίσιο των ενεργειακών projects της ευρύτερης περιοχής της ΝΑ Μεσογείου (Κύπρος - Ισραήλ).
Ανεξαρτήτως του τελικού ποσοτικού και ποιοτικού αποτελέσματος, με δεδομένο, μάλιστα, ότι οι επενδύσεις αυτού του είδους απαιτούν πολλά χρόνια για να αποδώσουν καρπούς στους εμπλεκόμενους ιδιώτες, πολλώ δε μάλλον στα κράτη -συνυπολογιζομένου του μόνιμου ρίσκου, που συνδέεται με τη διαμόρφωση των διεθνών τιμών του «μαύρου χρυσού»-, «κάτι μεγάλο γίνεται», όπως θα λέγαμε στην καθομιλουμένη…
Από τις παλαιότερες, μάλλον υπερβολικές, προβλέψεις περί πλημμυρίδας δισεκατομμυρίων, που θα μας καθιστούσαν Σαουδάραβες, μέχρι τη θεμιτή πολιτική κεφαλαιοποίηση ενός success story, τη στιγμή που θα βγει στην επιφάνεια το πρώτο βαρέλι, η απόσταση είναι ούτως ή άλλως μεγάλη.
Ωστόσο, η ελπίδα της παραμικρής θετικής οικονομικής επίπτωσης στη χώρα της πολυετούς κρίσης και το ζητούμενο της ενεργειακής επάρκειας, της σταθερότητας και της ασφάλειας, από γεωπολιτική άποψη, αρκούν, ως ικανές συνθήκες επισταμένης παρατήρησης.
Στήνουν «στρατηγεία»
Η επίσημη διαδικασία διενέργειας του διεθνούς διαγωνισμού για την παραχώρηση δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές δυτικά της Κρήτης και νοτιοδυτικά της Κρήτης, που προκήρυξε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αναμένεται να ξεκινήσει στα μέσα του φθινοπώρου (στην καλύτερη περίπτωση).
Την ίδια ώρα, η Total και η ExxonMobil, που συμπράττουν με τα ΕΛΠΕ, επί του προκειμένου, έχοντας καταθέσει αίτηση στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ως ενδιαφερόμενη κοινοπραξία για τις εν λόγω περιοχές (έτσι ακολούθησε προκήρυξη με ταχείες διαδικασίες, όπως προβλέπεται) βρίσκονται σε αναζήτηση γραφείων όπου θα στηθεί το «στρατηγείο» τους.
Στο ΦΕΚ της 11ης Αυγούστου 2017 δημοσιεύθηκε η προκήρυξη του διεθνούς διαγωνισμού. Η σύμβαση βασίζεται στο μοντέλο της μίσθωσης, όπως, άλλωστε, αναμενόταν. Παράλληλα, η φορολογία ανέρχεται σε 20% φόρο εισοδήματος συν 5% περιφερειακό φόρο και το σχέδιο ερευνών της κοινοπραξίας θα αποτελείται από τρεις φάσεις.
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, η αξιολόγηση θα διαρκέσει 60 ημέρες και η σύναψη της σύμβασης θα ακολουθήσει 60 ημέρες έπειτα από αυτή την ημερομηνία. Συνεπώς, η ολοκλήρωση της διαδικασίας αναμένεται να γίνει στα τέλη του έτους-αρχές του 2018, εφόσον δεν σημειωθούν καθυστερήσεις.
Απαραίτητη είναι η δημοσίευση της προκήρυξης και στην επίσημη εφημερίδα της Ε.Ε. Μόνον από εκείνη τη στιγμή και μετά οι τρεις ενδιαφερόμενοι και τρίτες εταιρείες θα πρέπει εντός 90 ημερών να καταθέσουν τις τελικές προσφορές τους. Σημειώνεται πως, στην παρούσα περίοδο, οι υπηρεσίες της Κομισιόν είναι κλειστές λόγω των θερινών διακοπών, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει η απαραίτητη μετάφραση της προκήρυξης σε όλες τις επίσημες ευρωπαϊκές γλώσσες, προκειμένου να συντελεσθεί και η δημοσίευση.
Όλα τα παραπάνω ισχύουν και για την περιοχή του Ιονίου, για την οποία ενδιαφέρεται η Energean Oil and Gas, το πιθανότερο σε συνεργασία με την ισπανική Repsol. H τελευταία έχει, ήδη, βρει γραφεία στην Αθήνα, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, προσανατολίζεται στην αγορά του 60% των παραχωρήσεων της Energean στα χερσαία οικόπεδα της Δ. Ελλάδας.
«Σπουδή» για τη διαδικασία
Υπενθυμίζεται ότι το τελευταίο ΚΥΣΟΙΠ, που συνεδρίασε προ ημερών, ενέκρινε τη διενέργεια των διαγωνισμών για τις έρευνες νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης, καθώς και στο Ιόνιο με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, δίχως αλλαγές στους όρους των συμβάσεων παραχώρησης, και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης είχε ανακοινώσει τότε ότι θα προκηρυσσόταν άμεσα η παραχώρηση και θα δημοσιευόταν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως - αυτό και έγινε λίγες, μόλις, ημέρες μετά.
Κρίσιμο στοιχείο, εδώ, η σπουδή του υπουργείου -παρά τη λογική καθυστέρηση που θα υπάρξει από τις Βρυξέλλες-, καθώς αποκαλύπτει πως η νυν πολιτική ηγεσία θέλει να εκμεταλλευτεί το θετικό timing για τις έρευνες υδρογονανθράκων στην Ελλάδα -απόρροια των σημαντικών ανακαλύψεων σε γειτονικές θαλάσσιες περιοχές-, αλλά και να καθησυχάσει τη διεθνή πετρελαϊκή αγορά, διαψεύδοντας τα προηγηθέντα σενάρια περί ανατροπών στο καθεστώς που διέπει τις παραχωρήσεις υδρογονανθράκων.
Σύμφωνα, μάλιστα, με πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η προκήρυξη είχε αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση για μετάφραση και δημοσίευση, πριν καν δημοσιευθεί στο ΦΕΚ.
Σύμφωνα, μάλιστα, με πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η προκήρυξη είχε αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση για μετάφραση και δημοσίευση, πριν καν δημοσιευθεί στο ΦΕΚ.
Ενδιαφέρον για τις ζώνες
Τα όρια των θαλασσίων ζωνών που προκηρύσσονται περιλαμβάνουν σε ό,τι αφορά την περιοχή νοτιοδυτικά της Κρήτης 19.863,37 τ.χλμ. και δυτικά της νήσου 20.058,4 τ.χλμ., με προσδιορισμένα στοιχειώδη ορθογώνια βάσει συγκεκριμένων γεωγραφικών συντεταγμένων. Στους ενδιαφερομένους παρέχονται και όλα τα έως τώρα διαθέσιμα δεδομένα για τα μπλοκ (υπάρχει συνάφεια με τα νέα προς παραχώρηση) που είχαν τεθεί προς παραχώρηση νοτίως της Κρήτης στον διαγωνισμό του 2014. Ήτοι, εκτεταμένη δισδιάστατη σεισμική έρευνα 12.347 χλμ. νέων γραμμών που καλύπτουν το βόρειο και κεντρικό Ιόνιο πέλαγος και τη θαλάσσια περιοχή νοτίως της Κρήτης, που πραγματοποιήθηκε από την PGS, όπως και 9.727 χλμ. ιστορικών σεισμικών γραμμών τα οποία έχουν υποστεί επανεπεξεργασία και επιπλέον δεδομένων τα οποία έχουν προσαρμοσθεί με τις διαθέσιμες θαλάσσιες γεωτρήσεις. Είναι διαθέσιμες, ειδικότερα, όλες οι πληροφορίες από γεωτρήσεις εκτός των περιοχών που έχουν, ήδη, παραχωρηθεί. Οι θαλάσσιες γεωτρήσεις Πάτρα 1, Δυτ. Κατάκολο 1, 1Α και 2, οι χερσαίες γεωτρήσεις Κατάκολο 101-105, εντός των περιοχών που έχουν παραχωρηθεί δεν είναι εμπορικά διαθέσιμες, αλλά είναι δυνατό να ανασκοπηθούν στην αίθουσα δεδομένων της ΕΔΕΥ Α.Ε.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η διοίκηση της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρίας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) βρίσκεται σε επαφές με τουλάχιστον 10 πετρελαϊκές εταιρείες, προκειμένου να κινητοποιήσει και άλλους υποψήφιους στον διαγωνισμό (με προαγορά των δεδομένων). Έχει δημοσιευθεί σε διεθνή εξειδικευμένα περιοδικά ο σχεδιασμός για την πραγματοποίηση νέων σεισμικών ερευνών, κυρίως νότια και δυτικά της Κρήτης, καθώς και νότια της Πελοποννήσου, ενώ ανανεώθηκε η σύμβαση με την νορβηγική PGS για τη διενέργεια των νέων σεισμικών ερευνών, που με το πιο αισιόδοξο σενάριο θα μπορούσαν να αρχίσουν τον Ιανουάριο 2018, λόγω της καταλληλότητας των συνθηκών στις ελληνικές θάλασσες, της απουσίας θηλαστικών το χειμώνα και της διαθεσιμότητας ερευνητικών σκαφών. Πιο συγκεκριμένα, από τον Ιούλιο η εταιρεία έχει ξεκινήσει να επεξεργάζεται ξανά τα σεισμικά δεδομένα έκτασης 26.000 τ.χλμ., στο Ιόνιο με διαφορετικό αλγόριθμο (σύμφωνα με την τεχνική ορολογία). Σκοπός είναι να εντοπιστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια πετρελαιοπιθανές περιοχές. Οι νέες σεισμικές έρευνες θα γίνουν νότια της Κρήτης με σκοπό να ληφθούν καινούργια δεδομένα στα ήδη των 46.000 τ.χλμ., με αλλαγή διεύθυνσης των γραμμών. Οι προηγούμενες ήταν διαγώνιες και τώρα θα είναι από κάθετες (Βορράς - Νότος). Με τον τρόπο αυτό η ΕΔΕΥ θέλει να έχει πληρέστερη εικόνα του υπεδάφους του Λιβυκού πελάγους. Πυκνότερες γραμμές 11.000 τ.χλμ. θα χαραχθούν, επίσης, και ανάμεσα στη δυτική Πελοπόννησο και τη δυτική Κρήτη. Οι προηγούμενες ήταν αραιές και δεν έδιναν καλή εικόνα. Στην πρόσκτηση σεισμικών δεδομένων που έλαβε χώρα από τον Νοέμβριο του 2012 έως τον Φεβρουάριο του 2013, εφαρμόσθηκε η τεχνολογία GeoStreamer GS.
Προάγγελος «σταθερότητας» για Ελλάδα και Κύπρο
Η γεωπολιτική παράμετρος του ενδιαφέροντος των υπερατλαντικών παικτών του πετρελαϊκού κλάδου για τα ελληνικά και τα άλλα γειτονικά κοιτάσματα δεν πρέπει να μας διαφεύγει. Μόλις προ λίγων μηνών η Αμερικανίδα αναπληρώτρια υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα Ενέργειας (Ενεργειακή Διπλωματία του Γραφείου Ενεργειακών Πηγών του State Depatment), Robin Dunnigan, μας είχε δηλώσει ότι η Ελλάδα έχει ρόλο - κλειδί στους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Ν.Α Ευρώπης και της λεκάνης της Ν.Α Μεσογείου. Eπαναβεβαίωσε, δε, από την Αθήνα την ισχυρή δέσμευση των ΗΠΑ υπέρ της προώθησης του Νοτίου Διαδρόμου και την πιστοποίηση της διάθεσης συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, με «προμετωπίδα» την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης και τη διαφοροποίηση της ενεργειακής τροφοδοσίας της περιοχής.
H κα Dunnigan και κατ’ επέκταση η Ουάσιγκτον θεωρεί «στρατηγική προτεραιότητα» τον Νότιο Διάδρομο, που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω Τουρκίας και Ελλάδας, στην Ε.Ε.
Ο αμερικανικός παράγων αισιοδοξεί ότι όλα τα ενεργειακά project, όπως ο Διαδριατικός Αγωγός (ΤΑΡ) και ο διασυνδετήριος ελληνοβουλγαρικός (IGB) θα εξελιχθούν εντός των χρονοδιαγραμμάτων.
Κατέγραψε, μάλιστα, τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης στην ολοκλήρωση του έργου του ΤΑΡ, το οποίο προβλέπεται να λειτουργήσει το 2020 - οπότε και θα περάσει το αέριο στην Ιταλία.
Σημειώνεται πως η ίδια είχε συναντηθεί και με τον υπουργό ΠΕΝ, Γιώργο Σταθάκη, με αξιωματούχους του ελληνικού ΥΠΕΞ και του Γραφείου του Πρωθυπουργού, τον επιχειρηματία Δημήτρη Κοπελούζο (για το πλωτό τερματικό υγροποιημένου φυσικού αερίου, που σχεδιάζεται στην Αλεξανδρούπολη, καθώς και πιθανές αμερικανικές επενδύσεις, γενικότερα, στα ενεργειακά), ενώ, τόσο η ίδια όσο και ο οικονομικός σύμβουλος της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα, Steve Bitner, επέμειναν στο διαρκές ενδιαφέρον μεγάλων ομίλων, φέρνοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την οικονομική συμμετοχή του fund Third Point στην Energean Oil & Gas. Στο ίδιο πλαίσιο, η κα Dunnigan επισκέφθηκε στη συνέχεια την Κύπρο για να παραστεί στην υπογραφή των συμβολαίων μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Exxon Mobil για τη διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης για υδρογονάνθρακες.
Η Λευκωσία είχε χαρακτηρίσει ψήφο εμπιστοσύνης και απάντηση σε όσους αμφισβητούν την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας την παρουσία της, καθόσον η νέα αμερικανική κυβέρνηση προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και στον ρόλο που η Κυπριακή Δημοκρατία, ως πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας, μπορεί να διαδραματίσει.
Τα «καυτά» μπλοκ της κυπριακής ΑΟΖ
Σε ό,τι αφορά, ειδικότερα, την κυπριακή ΑΟΖ, αξίζει να αναφερθεί πως σε πρόσφατη ανάλυσή τους ο Η. Κονοφάγος, ομότιμος καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, η Τ. Φωκιανού, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της FLOW Energy S.A. και ο Α. Φώσκολος, μέλος της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών και αντιπρόεδρος της FLOW Energy S.A. υπογράμμισαν πως κατά κανόνα και σε παγκόσμιο επίπεδο οι εταιρείες πετρελαίου αποφεύγουν να δίνουν προσφορές για ερευνητικά μπλοκ, όπου υπάρχουν διενέξεις γειτονικών κρατών. Παρ’ όλα αυτά, οι ευρωπαϊκές εταιρείες ΤOTAL και ENI ζήτησαν από την κυπριακή κυβέρνηση να τους παραχωρηθεί το Μπλοκ 6, γνωρίζοντας τις τουρκικές αξιώσεις ερευνητικών δικαιωμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ του Μπλοκ αυτού.
Με βάση το παραπάνω, εξέφρασαν τη θέση ότι στο πλαίσιο της ασφάλειας εφοδιασμού της Ευρώπης σε φυσικό αέριο από το Μπλοκ 6 αποτελεί μοναδική ευκαιρία για την Κύπρο αλλά και για την Ελλάδα σε συνεργασία με τη Γαλλία και την Ιταλία -με βάση το διεθνές αλλά και το ευρωπαϊκό δίκαιο- να προστατέψουν τα δικαιώματά τους στην περιοχή αυτή και να αναδείξουν το συντομότερο δυνατό τον πιθανό, αλλά τεράστιο πλούτο φυσικού αερίου που θα μπορούσε να περιέχει το Μπλοκ 6. Οι ίδιοι σημείωσαν, μάλιστα, πως με βάση τις εικόνες που παρουσίασε η εταιρεία PGS δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να καταλάβει τη σπουδαιότητα του Μπλοκ 6, όπου σύμφωνα με τις καταγραφές πετρελαιοπιθανών ιζημάτων, «4 γλώσσες τουρβιδιτών μεγάλου μεγέθους του παλαιο-Νείλου ποταμού καταλήγουν ή διέρχονται μέσω αυτού, οι οποίοι από παλαιογεωγραφική άποψη έχουν βάσιμες πιθανότητες να έχουν δημιουργήσει γιγαντιαίους ταμιευτήρες στόχων κοιτασμάτων φυσικού αερίου ψαμμιτικού τύπου».
Τέλος, υπενθυμίζεται πως δεν έχει συμπληρωθεί ένας μήνας από την εκκίνηση της ερευνητικής γεώτρησης στο οικόπεδο 11 στην κυπριακή ΑΟΖ του πλοίου-γεωτρύπανου «West Capella» για λογαριασμό της Total. Το γεγονός επέφερε έντονη κινητικότητα τόσο σε διπλωματικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο, στο φόντο σημαντικών επενδυτικών κινήσεων. Οι γεωλογικές πιθανότητες για κοίτασμα φυσικού αερίου και συμπυκνωμάτων φυσικού αερίου είναι της τάξης του 21%, ποσοστό που θεωρείται ως αρκετά υψηλό και αισιόδοξο. Τα πρώτα αποτελέσματα των γεωτρήσεων θα γίνουν γνωστά αρχές με μέσα Σεπτεμβρίου.
