Γράφει ο Πολυδεύκης
Η Συρία βρίσκεται στο κατώφλι δραµατικών αλλαγών, οι οποίες αναµένεται να επηρεάσουν άμεσα τη στρατηγική και στρατιωτική κατάσταση κατά μήκος των συριακών συνόρων, όπερ μεταφράζεται σε γεωπολιτική αλλαγή για τη Μ. Ανατολή.
Η περιβόητη συμφωνία που εξετάζεται µεταξύ του νέου Αμερικανού Προέδρου και του Ρώσου ομολόγου του για τη δημιουργία ζωνών ασφαλείας στη Συρία, αποτελεί ένα τεράστιο βήµα για την περιοχή. Ο TRUMP ήδη βιάστηκε να το ανακοινώσει προς τα ΜΜΕ, θέλοντας να επιδείξει την πολιτική ισχύ του, σε εσωτερικό επίπεδο, για την εδραίωση της εξουσίας του, εν μέσω αµφισβητήσεων από τους νεοσυντηρητικούς.
Το εν λόγω σχέδιο πρόκειται να μεταφέρει τον στρατιωτικό έλεγχο της Συρίας σε ΗΠΑ και Ρωσία και ενδεχομένως και στην Τουρκία, καθώς η κάθε µία από αυτές τις χώρες θα είναι υπεύθυνη για μια συγκεκριμένη ζώνη, της οποίας τα όρια θα διαμορφώνονται από την Washington και τη Μόσχα.
Η Συµφωνία αυτή δείχνει πως οι υπόλοιπες Δυνάμεις του ιρανικού Στρατού, οι φιλο-ιρανικές σιιτικές οµάδες, καθώς και η «ΗΕΖΒΟLLΑΗ», θα χρειασθεί να εγκαταλείψουν τη Συρία, περιορίζοντας έτσι την Τεχεράνη, που ο πρώην Πρόεδρος OBAMA είχε προωθήσει διπλωµατικά. Αυτό θα δείξει επίσης τη διαφορά στην εξωτερική πολιτική μεταξύ των δύο αμερικανών Προέδρων, µε τον νέο να προτάσσει μία πιο παραδοσιακή αμερικανική πολιτική εναντίον του ακραίου ισλαµισμού.
Οι ΗΠΑ θα ελέγχουν δύο ζώνες ασφαλείας, η μία θα καλύπτει ολόκληρη την περιοχή ανατολικά του ποταµού Ευφράτη, μέχρι τα ιρακινά σύνορα, συμπεριλαμβανομένων και των κουρδικών περιοχών. Πρόκειται για μια, εν µέρει, «αναβίωση» της Συμφωνίας που είχε επιτευχθεί στα τέλη του 2015 ανάµεσα στον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ, Β. ΟΒΑΜΑ, και στον Ρώσο Πρόεδρο, η οποία προέβλεπε διαχωρισμό της Συρίας σε περιοχές-ζώνες επιρροής. Ολόκληρη η επικράτεια ανατολικά του Ευφράτη παραχωρούνταν στις ΗΠΑ, ενώ η Ρωσία Θα είχε την ευθύνη για τις περιοχές δυτικά του ποταµού έως και τις ακτές της Μεσογείου.
Θα πρέπει να τονιστεί πως τα κοιτάσµατα πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Συρία, αυτή τη στιγμή, εντοπίζονται στην ανατολική επικράτειά της. Ωστόσο, γεωλογικές έρευνες έχουν δείξει πως η Συρία διαθέτει σημαντικά κοιτάσµατα και στην ΑΟΖ η οποία ελέγχεται από τα δυτικά παράλια, γεγονός που ίσως αποτέλεσε αιτία, ώστε οι ΗΠΑ να υπαναχωρήσουν, τότε, από τη συµφωνία με τη Ρωσία για τις σφαίρες επιρροής στη Συρία.
Με τους όρους της νέας Συνθήκης, η τουρκική περιοχή ευθύνης, εάν και εφόσον αυτή παραχωρηθεί, εκτείνεται περίπου 650 χλμ. κατά μήκος των συνόρων Τουρκίας-Συρίας και 35 έως 50 χλμ. εντός του συριακού εδάφους, µέχρι την κωµόπολη ΑΙ Bab. H πρώτη σηµαντική αλλαγή που θα επέλθει, συγκριτικά µε το πρώτο σχέδιο ΡUΤΙΝ-ΟΒΑΜΑ Θα είναι η δηµιουργία μιας δεύτερης –υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ- ζώνης ασφαλείας παρακείμενης στα συριακά σύνορα µε την Ιορδανία και το Ισραήλ.
Εκτιμάται ότι οι περίπου 7.500 Αµερικανοί στρατιώτες που βρίσκονται στην Ιορδανία θα λάβουν εντολή να μετακινηθούν βόρεια προς τη Συρία. Η Ρωσία, αρχικά, είχε σχεδιάσει να αναπτύξει συριακό Στρατό, φιλο-ιρανικές σιιτικές ομάδες και Δυνάμεις της «HEZBOLLAH», προκειμένου να καταλάβουν τα εδάφη πέριξ των πόλεων Derra και Quneitra στη συριακή πλευρά του Golan. Εκείνο το σχέδιο εντούτοις εγκαταλείφθηκε µιας και ο αποκλεισµός των ιρανικών δυνάμεων δείχνει πως η ρωσο-συριακή πλευρά δε θα διαθέτει ικανές αριθµητικές δυνάµεις για τον έλεγχο της νότιας επικράτειας. Έτσι το μέρος αυτό του τότε σχεδίου αντικαθίσταται από την ανάπτυξη αμερικανικών στρατευμάτων στη νότια Συρία καθώς και Ειδικών Μονάδων Δυνάµεων της Ιορδανίας, αλλά και Σύριων αντικαθεστωτικών εκπαιδευμένων από τις ΗΠΑ σε στρατόπεδα της Ιορδανίας.
Αυτό αποτελεί την ικανοποίηση ενός πάγιου αιτήματος Ιορδανίας και Ισραήλ για την αποµάκρυνση των δυνάμεων της ΗΕΖΒΟLLΑΗ, από το GOLLΑΝ, στο οποίο η Ρωσία δε δείχνει να αντιτίθεται. Την ίδια στιγμή και ο AHMED AL RUMAIHI, επικεφαλής του τοµέα πληροφόρησης του ΥΠΕΞ του Εµιράτου του Κατάρ, χαιρέτησε τη δέσμευση του νέου Αμερικανού Προέδρου να επιβάλλει τη δημιουργία ζωνών ασφαλείας στη Συρία, δείχνοντας πως ο σουνιτικός άξονας επανέρχεται δυναμικά, αφού καταφέρνει μέσω της ενδεχόμενης συµφωνίας ΗΠΑ και Ρωσίας να περιορίσει τον αντίπαλο σιιτικό ενεργειακό αγωγό. Οι δύο αυτοί αγωγοί δείχνουν πλέον ότι αποκτούν μικρότερη σημασία, αφού ήδη έχει υπογραφεί συμφωνία για την ανάπτυξη ενός νέου ενεργειακού αγωγού μεταξύ Ιράκ και Ιορδανίας.
Παρόλα ταύτα θα πρέπει να τονιστεί πως όλα τα ανωτέρω αποτελούν ακόμα αντικείμενο διαπραγµάτευσης και όχι µία συμφωνία που έχει υπογραφεί, όπως κάποιοι ίσως να επικαλούνται. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεµλίνου, DMITRY PESKOV, o Λευκός Οίκος δεν ήλθε σε προηγούμενη συνεννόηση µε τη Μόσχα, προτού ο D. TRUMP προαναγγείλει τη δημιουργία ζωνών ασφαλείας στη Συρία. Ο ίδιος παραδέχτηκε ουσιαστικά ότι η Μόσχα συμφωνεί µε το αμερικανικό σχέδιο ανακούφισης του προσφυγικού, γεγονός που δείχνει πως υπάρχει μία σύµπνοια απόψεων, αλλά πρόσθεσε ότι δεν υπήρξε ουσιαστική επαφή µεταξύ ΗΠΑ και Μόσχας από τη στιγμή που ορκίσθηκε Πρόεδρος ο D. TRUMP, παρά µόνο διπλωµατικές επαφές ρουτίνας.
Άλλωστε ο αμερικανός Πρόεδρος έχει διατάξει το Πεντάγωνο και το αμερικανικό ΥΠΕΞ, εντός 90 ημερών, να του παρουσιάσουν ένα σχέδιο για τη δηµιουργία «ζωνών ασφαλείας» που θα μπορούν να εγκατασταθούν οι πρόσφυγες, σε συριακό έδαφος, ή σε περιοχή κοντά στη Συρία, όπου έχουν εκτοπιστεί Σύροι, δίχως να υπάρχουν περεταίρω εξηγήσεις για τις ακριβείς θέσεις αυτών των ζωνών. Αυτό δείχνει πως δεν υπάρχει ένα σαφές σχέδιο που να έχει παρουσιαστεί προς τη Μόσχα, προκειμένου να υπάρχει συµφωνία και υπογραφές.
Από την πλευρά της Ουάσινγκτον, πάντως, βλέπουµε πως σημειώνονται κάποιες σημαντικές διπλωµατικές κινήσεις που σηµατοδοτούν την επόμενη ημέρα για τη Συρία. Η Βουλευτής του αµερικανικού Δημοκρατικού κόμματος στη Βουλή των Αντιπρόσωπων, TULSI GABBARD, επισκέφτηκε πρόσφατα τη χώρα και μάλιστα επικρίθηκε εντόνως από μέλη του Αμερικανικού Κογκρέσου και των δύο κοµµάτων για την επίσκεψή της αυτή, με ορισµένους Βουλευτές να αποκηρύσσουν τη µετάβασή της στη Συρία και τις συνομιλίες της για την ειρήνευση.
Η επταήμερη επίσκεψη της GABBARD, στο πλαίσιο αντιπροσωπίας η οποία περιλάμβανε επίσης τον πρώην Ρεπουμπλικάνο Βουλευτή, DENNIS KUCINICH, πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του εδρεύοντος στο Ohio των ΗΠΑ «ARAB AMERICAN COMMUNITY CENTER FOR ECONOMIC AND SOCIAL SERVICES».
Αξιωματούχοι του αμερικανικού Κογκρέσου έσπευσαν να επισημάνουν ότι η Βουλευτής δεν απεστάλη στο πλαίσιο κάποιας επίσημης αντιπροσωπίας του αμερικανικού Κογκρέσου, αν και είναι σύνηθες για µέλη του αμερικανικού Κογκρέσου να ταξιδεύουν στο εξωτερικό µε χρηματοδότηση ιδιωτικών οργανώσεων. Πάντως, σε αυτή την αντιπροσωπεία φαίνεται πως επιλέχτηκε η ανάδειξη της καθολικής αμερικανικής εκπροσώπησης, μέσω µίας βουλευτού του Δηµοκρατικού Κόµματος και ενός ομολόγου της του αντίστοιχου Ρεπουμπλικανικού.
Η επιλογή της GABBARD, ωστόσο, δεν ήταν τυχαία. Πρόκειται για μία βουλευτή των Δημοκρατικών που ουδέποτε συμφώνησε με την πολιτική ΟΒΑΜΑ στο συριακό. Επί µακρόν έχει ασκήσει κριτική στην επιχείρηση λαθραίας διακίνησης όπλων των ΗΠΑ προς υποστήριξη συριακών αντικαθεστωτικών παρατάξεων, επισημαίνοντας ότι πολλά από τα όπλα καταλήγουν σε τρομοκράτες, ενώ η ίδια έχει προσπαθήσει να σταµατήσει αυτή την πρακτική. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, D. TRUMP, φέρεται να αντιτίθεται επίσης στο συγκεκριµένο πρόγραμµα της CIA λαθραίας διακίνησης όπλων- και συναντήθηκε µε την GABBARD λίγο μετά την εκλογή του. Καθώς, τόσο η GABBARD όσο και ο D. TRUMP, έχουν παρόμοιες απόψεις, υφίστανται κάποιες εικασίες ότι η υπόψη επίσκεψη της GABBARD ήταν μία ανεπίσημη επίσκεψη από την Κυβέρνηση TRUMP προς ανίχνευση του εδάφους, η οποία ωστόσο διέθετε την εικόνα της καθολικής εκπροσώπησης της αµερικανικής πολιτικής σκηνής.
Η GABBARD συναντήθηκε με καθημερινούς ανθρώπους, αλλά και με τον Πρόεδρο της Συρίας, Β. ΑL ASAD. H ίδια ανέφερε πως στην Aleppo και στη Δαμασκό οι πολίτες εξέφρασαν τη χαρά τους βλέποντας µία Αμερικανίδα να περπατά στους δρόμους, ωστόσο, επέκριναν τις ΗΠΑ για την παροχή υποστήριξης και όπλων σε τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η “AL-NUSRA”, ή αλλιώς “AL-QAEDA” ή “ΑL-SΗΑΜ” και η “ΙS”, που βιάζουν, απάγουν, βασανίζουν και σκοτώνουν τον συριακό λαό. Δεν είναι τυχαίο πως ανέφερε στην ίδια πρόταση την υποστήριξη των ΗΠΑ προς την “AL QAEDA” και την επίθεση της τελευταίας προς τις ΗΠΑ, την 11η Σεπτεμβρίου 2001.
Σύµφωνα με την GABBARD δεν υπάρχουν μετριοπαθείς αντικαθεστωτικοί. Η “AL NUSRA”, ή αλλιώς “AL QAEDA”, και η “ΙS” είναι οι ισχυρότερες µάχιμες μονάδες που η Συρία έχει να αντιμετωπίσει. Η ίδια παραδέχτηκε πως αν ο Πρόεδρος ASAD ανατραπεί, τότε η “AL QAEDA” ή μία οργάνωση σαν την “AL QAEDA” θα αναλάβει τον έλεγχο όλης της Συρίας. Αν και όπως διέτεινε δεν σχεδίαζε να συναντηθεί µε τον Σύριο Πρόεδρο ΑSAD, το έπραξε γιατί θεωρεί πως διπλωματικά οφείλει μία πλευρά να πραγµατοποιεί συναντήσεις µε οποιονδήποτε χρειάζεται, αν υπάρχει πιθανότητα επίτευξης ειρήνης.
Αν και καταδίκασε τις πρακτικές του Σύρου Προέδρου πρόσθεσε πως ασχέτως του τι πιστεύεται για αυτόν, το γεγονός είναι πως είναι Πρόεδρος της Συρίας. Το ότι μία αµερικανίδα βουλευτής, η οποία φαίνεται πως έχει συναντηθεί µε τον αµερικανό Πρόεδρο πριν την επίσκεψή της στη Συρία, δηλώνει πως για να υπάρξει οποιαδήποτε συµφωνία ειρήνης και δυνατότητα επίτευξης βιώσιμης λύσης, πρέπει να υπάρξει διάλογος µε τον ASAD, αποτελεί ένα σημαντικό ενδείκτη της αμερικανικής πολιτικής για τη Συρία. Σύµφωνα με την ίδια ο συριακός λαός θα διαµορφώσει το αποτέλεσμα και το τι θα συμβεί με την Κυβέρνησή του και το μέλλον του, καταδικάζοντας επί της ουσίας την αµερικανική παρεµβατική πρακτική του πρώην Προέδρου, OBAMA.
H συνέντευξη του D.TRUMP, στο Τ/Δ «ABC News», με την οποία προέκυψε το θέµα των ζωνών ασφαλείας στη Συρία για την προστασία των ατόµων που τρέπονται σε φυγή από τη βία, προκειμένου να αποτρέψει και το κύμα προσφύγων προς τις χώρες της Ευρώπης, δεν αντιμετωπίστηκε το ίδιο από όλες τις πλευρές. Η δήλωσή του προκάλεσε ερωτηματικά και επιφυλάξεις στην Άγκυρα καθώς δεν υπάρχουν πληροφορίες για τον ακριβή γεωγραφικό χώρο που θα δηµιουργηθούν οι εν λόγω «ζώνες ασφαλείας», και υπάρχει κίνδυνος να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός «Κουρδικού διαδρόµου» στα σύνορα της Τουρκίας.
Η Άγκυρα διατηρεί επιφυλάξεις για τα σχέδια του TRUMP, καθώς το σχέδιο που θα του υποβάλλουν για τη δηµιουργία «ζωνών ασφαλείας», ενδέχεται να είναι παρόμοιο µε το σχέδιο ασφαλούς περιοχής που είχαν συντάξει οι ΗΠΑ μετά τη λήξη του Πολέμου του Κόλπου, με στόχο να προστατεύσουν τους Κούρδους του Β. Ιράκ, από τις επιθέσεις του SADAM, γνωστό ως επιχείρηση «NOTRHERN WATCH», η οποία συνέβαλε στη δημιουργία ανεξάρτητης Κουρδικής Περιφέρειας στο Β. Ιράκ, και στην ενίσχυση του «ΡΚΚ», κάτι το οποίο αποτελεί σημαντική απειλή για την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας. Σε περίπτωση που η νέα Αμερικανική ηγεσία κηρύξει το Kobani και το Afrin, που ελέγχονται από το «ΡΥD/ΥPG», «ασφαλείς ζώνες», η Τουρκία δεν θα μπορεί να διεξάγει επιχειρήσεις στις εν λόγω περιοχές, και θα έχει γίνει το πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός «Κουρδικού Διαδρόμου».
Σε δηλώσεις του ο ΥΦΥΠΕΞ, Η. MUFTUOGLU, δείχνει ξεκάθαρα τις επιφυλάξεις της Άγκυρας, καθώς επισηµαίνει ότι όλα θα εξαρτηΘούν από το ποια ακριβώς θα είναι τα σχέδια των ΗΠΑ για τις ζώνες, υπενθυμίζοντας ότι η Τουρκία εξ’ αρχής ήταν υπέρμαχη της δημιουργίας «ζώνης ασφαλείας». Ο MUFTUOGLU επισήµανε μάλιστα ότι το καλύτερο παράδειγμα αποτελεί η ζώνη ασφαλείας που δηµιούργησαν οι Τούρκοι κοντά στην πόλη Jarablus, γεγονός το οποίο συνέβαλε στις επιστροφή δεκάδων χιλιάδων Σύριων στην εν λόγω πόλη, μετά την επιχείρηση εκκαθάρισης της από τους τζιχαντιστές, θέλοντας να προβάλει το ρόλο της Τουρκίας και να εκβιάσει εµμέσως τη συμπερίληψη της Άγκυρας στα αµερικανικά σχέδια.
Ενώ οι δηλώσεις TRUMP περί δημιουργίας «ζωνών ασφαλείας» έπρεπε να είχαν επιφέρει στην Άγκυρα ένα «εορταστικό κλίµα», καθώς η Τουρκία εξαρχής υποστήριζε τη δηµιουργία τους, αντιθέτως επικρατεί ένα «παγωμένο» κλίμα και μια επιφυλακτικότητα. Το τρέχον χρονικό διάστημα, υπό φυσιολογικές συνθήκες και τηρουμένων των αναλογιών από την πεπατημένη της τουρκικής πολιτικής προπαγάνδας, θα έπρεπε να προβάλλεται ένα εορταστικό κλίμα για την επιτυχία της εξωτερικής πολιτικής του τούρκου Προέδρου, ωστόσο αυτό δε φαίνεται να υπάρχει. Η µεγαλύτερη ανησυχία της Άγκυρας είναι, μήπως ο TRUMP συνεργασθεί στη Συρία με το «PYD», το οποίο αποτελεί παρακλάδι του «ΡΚΚ», έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι εν λόγω «ζώνες ασφαλείας» με το μικρότερο δυνατό κόστος, ήτοι τη χρήση των αξιόπιστων εναντίον του ΙS, όπως έχουν αποδείξει, κουρδικών χερσαίων τμηµάτων.
Επίσης σημαντικές θεωρούνται οι επισκέψεις της βρετανίδας Π/Θ σε ΗΠΑ και ακολούθως σε Άγκυρα. Προκειµένου να τις μεταφράσουμε θα πρέπει να λάβουµε υπόψιν τις δηλώσεις του βρετανού ΥΠΕΞ, Β. JOHNSON, στην Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων της Βουλής των Λόρδων. Σύμφωνα με αυτές η Βρετανία δεν αποκλείει ένα χρονοδιάγραμµα παραχώρησης από την εξουσία του Προέδρου ASAD και παράλληλα τη σύνταξη µε τη Ρωσία σε στρατιωτική δράση κατά της «ΙS». Ουσιαστικά επανέλαβε τις δηλώσεις TRUMP για κοινή στρατιωτική δράση µε τη Μόσχα εναντίον του ισλαμικού εξτρεμισµού. Ειδικότερα ανέφερε: «Αν υπάρχει η δυνατότητα συμφωνίας με τους Ρώσους που θα επιτρέπει ταυτόχρονα να οδηγηθεί ο ASAD στην έξοδο, θα µειώνει την επιρροή του Ιράν στην περιοχή με την αποχώρησή του και θα μας επιτρέψει να συνταχθούμε µε τους Ρώσους σε δράση κατά της «ΙS» για να την εξαλείψουμε, αυτός θα µπορούσε να είναι ένας τρόπος να προχωρήσουμε».
Αν και η αποχώρηση ASAD δεν αποτελεί ακόμα αντικείμενο διαπραγμάτευσης για τη Μόσχα, φαίνεται πως τα σχέδια των ΗΠΑ για περιορισμό της Τεχεράνης και η σύμφωνη γνώμη της Μόσχας προς αυτά θα επιτρέψουν τη συµμετοχή και της Μ. Βρετανίας στην επικύρωση τους. Ουσιαστικά λοιπόν η επίσκεψη της Τ. ΜΑΥ στην Άγκυρα αποτελεί μία παρουσίαση των πρώτων σκέψεων των ΗΠΑ και η διερεύνηση της συμµετοχής της Τουρκίας στον αμερικανικό σχεδιασμό. Επί της ουσίας, λοιπόν, δεν είναι σίγουρο αν η Τουρκία συμµετάσχει σε αυτές τις ζώνες ασφαλείας. Όπως και αν έχει όμως, η υπαγωγή των κουρδικών καντονιών υπό αµερικανικό έλεγχο δείχνει πως η επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη µετατρέπεται από θησαυρό σε άνθρακα.
