Γράφει ο Καθηγητής Γιώργος Πιπερόπουλος
Πετάει ή δεν
πετάει ο...γάιδαρος όπως εύστοχα αλλά και σκωπτικά το ρωτά ο λαός μας στο
σχετικό παροιμιακό του δίλημμα;
Όσο και να ακουστεί αυτό παράξενο και
ίσως κριθεί από μερικούς και επιστημονικά αντιδεοντολογικό στο μέτρο που όλοι
γνωρίζουμε ή θ άπρεπε να γνωρίζουμε και το Νόμο της βαρύτητας και την ανατομική
μορφή των συμπαθών τετράποδων η απάντηση, στην Ελλάδα του 2017 δεν
είναι…εύκολη!..
Αναμφίβολα οι γάιδαροι ΔΕΝ πετούν εφόσον
τα πράγματα στη Φύση παραμένουν όπως ακριβώς ήταν ανέκαθεν.
Όπως απέδειξαν
τα 7 χρόνια που πέρασαν, από το πρώτο «Μνημόνιο» του 2010 μέχρι και σήμερα, ο
παροιμιακός «γάιδαρος» στην Ελλάδα προφανώς κατόρθωσε να “πετάει!”
Πόσο εύπιστοι είμαστε αλήθεια και πόσο
εύκολα κάποιοι μας αλλάξαν τα μυαλά, με υποβολή σε «πλύση εγκεφάλου»,
ακολουθώντας την προτροπή των Κινέζων που λένε:
«δείξε με το δάκτυλό σου το ελάφι και φώναξε να
ένα…άλογο»
«δες τον γάιδαρο και πες...πετάει!»
Απάντηση με εντυπωσιακά αποτελέσματα μας
δίνουν δύο «κλασικά» πειράματα κοινωνικής ψυχολογίας των σημαντικών Αμερικανών
συναδέλφων Solomon Asch και Stanley
Milgram. Στα δύο αυτά πειράματα οι
ερευνητές και οι συνεργάτες τους δημιουργούν για το άτομο συνθήκες
αμφιβολίας φέρνοντάς το αντιμέτωπο με ερεθίσματα αμφίβολης ευκρίνειας.
Το «άτομο-θύμα» οδηγείται από τις
απαιτήσεις και τεχνικές συνθήκες του πειράματος έντεχνα σε συναισθηματική
σύγκρουση καθώς από τη μία μεριά αισθάνεται την έντονη υποκειμενική τάση να
κάνει τη σωστή επιλογή, όπως ακριβώς έχει μάθει μέχρι αυτήν την στιγμή στη ζωή
του ( πχ ο γάιδαρος ΔΕΝ...πετάει, και η ΑΝΑΛΓΗΣΙΑ η αφαίμαξη πόρων από τις
κοινωνικό-οικονομικά ασθενέστερες τάξεις, η δραματική μείωση συντάξεων με
παράλληλη αύξηση απαιτούμενων ετών εργασίας, ΔΕΝ μπορεί να είναι συμπεριφορές
μιας «αριστερής Κυβέρνησης») και από την άλλη μεριά αισθάνεται έντονη την πίεση
από τα άλλα μέλη της ομάδας στην οποία το έχουμε εντάξει για την ολοκλήρωση της
πειραματικής διαδικασίας και τα οποία το προτρέπουν να κάνει μία επιλογή που
εμφανώς είναι λαθεμένη.
Για να γίνει κατανοητή η διαδικασία
άσκησης πίεσης από την ΟΜΑΔΑ στο άτομο και για να μας διδάξει και κάτι νομίζω
χρήσιμο στην εποχή μας, την εποχή της αμφισβήτησης των πάντων από τους πάντες
και της αμφιβολίας για όλα και για όλους - ας δούμε τι ακριβώς συμβαίνει στα
πειράματα αυτά.
Ας δούμε πρώτα το πείραμα του Asch (στο
οποίο ΟΛΑ τα άτομα εκτός ενός που το βαφτίζουμε «θύμα» είναι συνεργάτες του
ερευνητή) ο ερευνητής δείχνει δύο κάρτες όπου στην πρώτη κάρτα υπάρχει μια
ευθεία γραμμή ενός συγκεκριμένου μήκους και στην δεύτερη κάρτα υπάρχουν τρείς
ευθείες γραμμές διαφορετικού μήκους η μία από τις οποίες είναι εμφανέστατα και
χωρίς αμφιβολία ακριβώς ίσου μήκους με τη γραμμή της πρώτης κάρτας.
Ο εξεταστής ρωτά ένα-ένα τα άτομα της
ομάδας να κάνουν την σύγκριση των γραμμών αφήνοντας τελευταίο το
"θύμα" της παρέας.
Στο επίδειξη των καρτών ΟΛΟΙ συμφωνούν σε
κάτι που είναι ΕΜΦΑΝΕΣΤΑΤΑ λάθος (αυτοί είναι οι συνεργάτες του ερευνητή που
οδηγούν το «θύμα» όπως καταγράφεται από την βιντεοκάμερα να ξαφνιάζεται, να
γέρνει μπροστά, να κοιτάζει τις γραμμές, να κοιτάζει ένα- ένα τα μέλη της
ομάδας και να έχει χαραγμένα στο πρόσωπό του τα αισθήματα του ξαφνιάσματος και
της δυσπιστίας...)
Όταν έρχεται η σειρά του
"θύματος" να συγκρίνει τις γραμμές στις δύο κάρτες, υποθέτω ότι δεν
θα σας εκπλήξει η διαπίστωση ότι ένας μεγάλος αριθμός ατόμων απαντά δίνοντας
την ίδια απάντηση που έδωσαν και τα προηγούμενα μέλη της ομάδας!...
Εκπληκτικό, όχι ακριβώς.
Το " θύμα " στο συγκεκριμένο
πείραμα έχει ουσιαστικά δυο επιλογές κάθε μια από τις οποίες συνεπάγεται και
ένα σχετικό ψυχό-συναισθηματικό και ψυχοκοινωνικό κόστος.
Συγκεκριμένα, εφόσον θελήσει να σταθεί
πιστό στις προσωπικές του απόψεις και να πει τι ακριβώς είναι σωστό και τι
λάθος τότε θα βρίσκεται σε ευθύγραμμη ισορροπία με τις υποκειμενικές του
πεποιθήσεις και τα αντικειμενικά δεδομένα αλλά θα έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση
με τα άλλα μέλη της ομάδας που δηλώνουν, γιατί έτσι συμφωνήθηκε, το ακριβώς
αντίθετο.
Εάν το «θύμα» του πειράματος ταυτισθεί με
τα μέλη της ομάδας θα έλθει σε σύγκρουση με τις υποκειμενικές του πεποιθήσεις
και την ορθή αντίληψη πραγματικότητας αλλά θα αποφύγει το ρίσκο της
αντιπαράθεσής του με την ομάδα..
Οι δικαιολογίες που έδωσαν «τα θύματα»
στο πείραμα με τις γραμμές του Asch εστιάσθηκαν γύρω από τη δική τους κακή
εκτίμηση του μήκους των γραμμών και σε προβλήματα…όρασης!
Στα πειράματα του καθηγητή Stanley
Milgram «το θύμα» προκαλεί πόνο σε κάποιο άγνωστο άτομο επειδή έτσι το
παροτρύνει και το πείθει το άτομο που κατέχει θέση εξουσίας. Τα «θύματα» τελικά
υποκύπτουν στις έντονες πιέσεις που τους ασκούν οι συνεργάτες του ερευνητή και
ξεπερνούν τον έλεγχο της συνείδησής τους που τους υπαγορεύει να αποφύγουν να
προξενήσουν πόνο σε άγνωστα άτομα.
Αν γυρίσουμε και κοιτάξουμε λίγο γύρω μας,
εσείς και εγώ, αλήθεια σε καθημερινή βάση πόσες φορές είμαστε ΣΥΝΕΠΕΙΣ σε
πεποιθήσεις και αξίες που είναι ΟΡΘΕΣ και πόσες φορές αρνούμεθα την
πραγματικότητα, σαν τον Άγιο Πέτρο πριν αλέκτωρ λαλήσει τρείς, υποκύπτοντας σε
Κομματικά προστάγματα για να συμβιβασθούμε με την «παρέα» όπου ανήκουμε για να
μη χάσουμε κεκτημένα;
Αναμένεται σύντομα στη Βουλή Νομοσχέδιο με προστάγματα
υποταγής μας στις ακόμη πιο ΑΝΑΛΓΗΤΕΣ απαιτήσεις των «δανειστών» μας και των
«θεσμών» (πρώην Τρόικας).
Φοβάμαι ότι θα
παραχωρήσουμε στους «δανειστές» και τα «σώβρακά» μας αποδεικνύοντας ότι στην
Ελλάδα, τα τελευταία 7 χρόνια ο γάιδαρος «πετάει» εφόσον η ΕΝΤΟΛΕΣ «δανειστών»
και «αφεντικών» το... επιτάσσουν!..
Όσοι τιμώντας
τις ΑΡΧΕΣ τους ΦΩΝΑΞΑΝ στο παρελθόν και όσοι τολμήσουν τώρα να φωνάξουν ΟΧΙ ΔΕΝ
ΠΕΤΑΕΙ ο γάιδαρος θα «αποχαιρετούν» τη … Βουλή!...
