Με τα κατασχετήρια να πέφτουν “βροχή”, τους φόρους να μην έχουν τελειωμό και τα ακίνητα να βρίσκονται συνεχώς στο στόχαστρο έχει δημιουργηθεί μια άνευ προηγουμένου κατάσταση. Οι πολίτες τρέχουν να κάνουν αποποίηση κληρονομίας, καθώς φοβούνται πώς τα φορολογικά βάρη και τα χρέη προς τις τράπεζες καθιστούν ασύμφορες τις μεταβιβάσεις, σπιτιών ή κάθε άλλων ακινήτων.
Οι συμβολαιογράφοι, ειδικά στην επαρχία μιλούν για χιλιάδες ακίνητα που παραμένουν στα αζήτητα, καθώς οι κάτοχοι τους δεν μπορούν λόγω χρεών να τα μεταβιβάσουν και οι υποψήφιοι κληρονόμοι δεν τα θέλουν, αποποιούμενοι μάλιστα κάθε δικαίωμα.
Η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση της ακίνητης περιουσίας -ειδικότερα μετά την επιβολή του ΕΝΦΙΑ- σε συνδυασμό με την καθίζηση της αξίας και την αδυναμία πώλησής τους, αποτρέπουν πολλούς από το να αποδεχθούν κάποιο ακίνητο συγγενών τους.
Περισσότερες από 12.000 υπολογίζονται οι αιτήσεις αποποίησης κληρονομιάς στο Ειρηνοδικείο Αθηνών ενώ πριν από τρία χρόνια ήταν μόλις 6.000. Στο μεγαλύτερο Ειρηνοδικείο της χώρας διαπιστώθηκε ότι κάθε ώρα οι αιτήσεις αποποίησης κυμαίνονται σε διψήφια νούμερα πάνω από τις 10. Αυτό σε επίπεδα εβδομάδας μεταφράζεται σε 250 αιτήσεις. Ανάλογη είναι η εικόνα σε ολόκληρη τη χώρα.
Δύο στις τρεις κληρονομιές είναι με παθητικό γεγονός που οδηγεί όλο και περισσότερους στη διέξοδο της αποποίησης. Ωστόσο όπως επισημαίνεται υπάρχει και η λύση της αποδοχής της κληρονομιάς με το ευεργέτημα της απογραφής.
Σύμφωνα με αυτή ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα εντός τεσσάρων μηνών από τότε που έλαβε γνώση ότι κατέστη κληρονόμος και την αιτία της κληρονομιάς να προβεί σε αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, περιορίζοντας την ευθύνη του για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς μέχρι το ενεργητικό της, δηλαδή μέχρι τη συνολική αξία της κληρονομιάς.
Η κατάσταση αυτή ενδέχεται να πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις, εάν περάσουν ορισμένες διατάξεις στο νέο σχέδιο νόμου για τη ρύθμιση των αυθαίρετων.
Στη Θεσσαλονίκη οι αιτήσεις για αποποίηση κληρονομιάς αναμένεται να ξεπεράσουν φέτος τις 5.000, όταν πριν από την κρίση το αντίστοιχο νούμερο ήταν στα επίπεδα των 2.000 αιτήσεων. Στην Πάτρα, στο ξεκίνημα της κρίσης, δηλαδή το 2010, οι αιτήσεις αποποίησης κληρονομιάς έφταναν τις 500-600 τον χρόνο, ενώ οι εκτιμήσεις για το 2016 κάνουν λόγο ακόμη και για τριπλασιασμό, καθώς αναμένεται να πλησιάσουν τις 1.600.
Στο Νομό Λάρισας οι αιτήσεις εκτιμάται ότι φέτος μπορεί να «σπάσουν» το... φράγμα των 1.000 αιτήσεων, όταν στα χρόνια πριν εισέλθει η οικονομία σε ύφεση, ανέρχονταν περίπου στις μισές. Ανάλογη είναι η εικόνα και στο Ειρηνοδικείο της Καλαμάτας, καθώς από 131 αιτήσεις που ήταν καταγεγραμμένες το 2011, πέρυσι η χρονιά έκλεισε με 356 αιτήσεις, ενώ και φέτος αναμένεται αύξηση. Τέλος, στο Ειρηνοδικείο Βόλου έγιναν πέρυσι πάνω από 600 αποποιήσεις κληρονομιάς, όταν το 2013 είχαν καταγραφεί 357 δηλώσεις.
Σε άλλες περιπτώσεις η έκρηξη των αποποιήσεων κληρονομιάς ξεπέρασε σε ποσοστό και το 300%.
Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, ο κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών που αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή (ότι δηλαδή κατέστη προσωρινός κληρονόμος) και τον λόγο της κληρονομιάς, διαφορετικά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή.
Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων Στράτος Παραδιάς είχε επισημάνει σχετικά ότι η αποδοχή κληρονομιάς είναι μια δύσκολη υπόθεση, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «στην περίπτωση που ένα ακίνητο κληρονομείται από θείους, η φορολόγηση μπορεί να φθάσει μέχρι και στο 40% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, αγγίζοντας ουσιαστικά, λόγω της πτώσης των αξιών, την εμπορική του αξία. Με λίγα λόγια, ο ενδιαφερόμενος καλείται να αγοράσει ξανά το ακίνητο που κληρονομεί».
Όσον αφορά στην αποποίηση κληρονομίας είναι σημαντικό να γνωρίζουν όλοι ότι, αφού υποβληθεί δήλωση αποποίησης από τον πρώτο κληρονόμο, η κληρονομιά επάγεται στους κληρονόμους του αποποιήσαντος. Σειρά παίρνουν δηλαδή οι λοιποί συγγενείς καθώς μπορεί η κληρονομιά ή τα χρέη να φτάσουν μέχρι και τον πρώτο ξάδελφο του θανόντος και αφού έχουν περάσει αδέλφια, ανίψια, παιδιά, εγγόνια κ.ά.».
Εάν πάντως κάνουν αποποίηση κληρονομιάς όλοι οι συγγενείς, τότε το ακίνητο περνάει στην κατοχή του ελληνικού Δημοσίου. Ωστόσο, ο κληρονόμος, όπως σημειώθηκε και παραπάνω, έχει το δικαίωμα, εντός τεσσάρων μηνών από τότε που έλαβε γνώση ότι κατέστη κληρονόμος και την αιτία της κληρονομιάς, να προβεί σε αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, περιορίζοντας την ευθύνη του για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς μέχρι το ενεργητικό της, δηλαδή μέχρι την αξία της κληρονομιάς.
Το συμπέρασμα είναι πώς από ευχή, η μεταβίβαση ακινήτου έγινε πλέον... κατάρα. Κανείς δεν θέλει να φορτωθεί όχι μόνο τα ακίνητα που είναι χρεωμένα, αλλά και αυτά που δεν είναι γιατί ο ίδιος θα καλείται να πληρώσει φόρους που δεν μπορεί.
