Γράφει η Αλ. Λεώνη
Η συμφωνία TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership) δηλαδή η ‘Διατλαντική Συμφωνία
Εμπορίου και Επενδύσεων’, είναι μια υπο σχηματισμό συμφωνία. Οι συζητήσεις για
τον σχηματισμό της αυτή την στιγμή διεξάγονται μεταξύ της ΕΕ (Commission) και
ΗΠΑ. Η συζητήσεις αυτές διεξάγονται στο
μεγάλο μέρος της πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας.
Ο σκοπός της συμφωνίας
αυτής είναι να περιοριστούν οι φραγμοί που υπάρχουν σήμερα στο Εμπόριο και που
αφορούν κυρίως τις μεγάλες επιχειρήσεις. Τέτοια παραδείγματα φραγμών έχουμε για
παράδειγμα στο δίκαιο ασφάλειας των τροφίμων, στην περιβαλλοντική νομοθεσία, στις
τραπεζικές ρυθμίσεις κοκ. Οι περιορισμοί αυτοί τίθενται κυρίως από τα κράτη
προκειμένου να προστατευτούν.
Η διαδικασία – έναρξη διαπραγματεύσεων σχετικά με το ΤΤΙΡ
ξεκίνησε τον περασμένο Φεβρουάριο και συνεχίζεται. Σχεδόν όλες οι σχετικές πληροφορίες
που γνωρίζουμε προέρχονται από διαρροές. Το τελικό κείμενο που θα προκύψει θα
είναι –ως συνήθως- τεχνικό και δύσκολο και θα υποκρύπτει διάφορες παγίδες μη
ορατές σε πρώτη ανάγνωση. Παρ’ όλα αυτά
υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να φοβόμαστε αυτήν την
επικείμενη συμφωνία ΤΤΙΡ. Ας δούμε μερικά από τα θέματα που προετοιμάζονται με
αυτή την συμφωνία:
1. Δημόσιες Υπηρεσίες στους Ιδιώτες.
Οι Δημόσιες
υπηρεσίες, ιδιαίτερα τα Εθνικά συστήματα υγείας βρίσκονται στο στόχαστρο. Ένας
από τους κύριους στόχους της ΤΤΙΡ είναι να ‘ανοίξουν’ τις υπηρεσίες δημόσιας της
υγείας, της εκπαίδευσης και της διανομής υδάτων της Ευρώπης στις εταιρείες των
ΗΠΑ. Αυτό θα μπορούσε να σημάνει ουσιαστικά την ιδιωτικοποίηση του ΕΣΥ, της
Παιδείας και των Εταιρειών Παροχής Νερού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επίσημα έχει υποστηρίξει ότι οι
δημόσιες υπηρεσίες θα μείνουν εκτός της συμφωνίας ΤΤΙΡ. Ωστόσο, ποιος
εμπιστεύεται αυτή την κατάσταση. Σε πολύ μικρό χρόνο μπορεί να βρεθούμε με
συμφωνία.
2 Η Ασφάλεια των τροφίμων και του
περιβάλλοντος
Μέσα στα θέματα της
συμφωνίας ΤΤΙΡ για την «κανονιστική σύγκλιση» των διαφόρων προτύπων
μεταξύ ΕΕ – ΗΠΑ, είναι και η ασφάλεια των τροφίμων και του περιβάλλοντος. Όπως
είναι γνωστό οι κανονισμοί στις ΗΠΑ είναι πολύ λιγότερο αυστηροί.
Για παράδειγμα το 70% του συνόλου των μεταποιημένων τροφίμων που
πωλούνται στα super-markets των ΗΠΑ σήμερα περιέχουν
γενετικά τροποποιημένα συστατικά. Αντίθετα, η ΕΕ δεν επιτρέπει σχεδόν
καθόλου τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα. Οι ΗΠΑ έχουν επίσης
πολύ περισσότερο χαλαρούς κανονισμούς σχετικά με τη χρήση των φυτοφαρμάκων
και χρησιμοποιούν επίσης ευρέως τις ορμόνες ανάπτυξης στον τομέα της
κτηνοτροφίας. Αντίθετα αυτά στην Ευρώπη περιορίζονται αρκετά. Οι πολυεθνικές
εταιρείες που εμπλέκονται με αυτά τα αντικείμενα έχουν προσπαθήσει πολλές φορές
στο παρελθόν ώστε να ακυρώσουν τους περιορισμούς της Ευρώπης -κυρίως μέσω του
Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου- χωρίς
επιτυχία μέχρι σήμερα. Τώρα θα προσπαθήσουν και πάλι μέσω της συμφωνίας ΤΤΙΡ.
Αυτό που επιδιώκουν είναι να γίνονται έλεγχοι μόνο στην μία πλευρά της
μεταφοράς προϊόντων (πχ ΗΠΑ λόγω χαλαρότητας) και να αποφεύγονται οι
αντίστοιχοι έλεγχοι στην Ευρώπη.
Το ίδιο ισχύει και
για το περιβάλλον, όπου οι κανονισμοί EU’s REACH της ΕΕ είναι πολύ πιο αυστηροί
κυρίως για διάφορες δυνητικά τοξικές ουσίες. Στην Ευρώπη μια εταιρεία θα πρέπει
να αποδείξει ότι μια ουσία είναι ασφαλής πριν την χρησιμοποιήσει. Αντίθετα, στις ΗΠΑ: κάθε ουσία που μπορεί να
χρησιμοποιηθεί μέχρι να αποδειχθεί ότι δεν είναι ασφαλής. Ως συνέπεια αυτού
σήμερα για παράδειγμα, η ΕΕ απαγορεύει την χρήση σε 1.200 περίπου ουσίες σε
καλλυντικά ενώ αντίστοιχα οι ΗΠΑ απαγορεύουν μόνον σε 12 ουσίες.
3 Κανονισμοί Τραπεζών
Εδώ έχουμε αντίστροφή
πίεση. Σήμερα οι δημοσιονομικοί κανόνες της Αμερικής είναι πολύ πιο αυστηροί
από τους αντίστοιχους της Ε.Ε. Οι κανονισμοί αυτοί τέθηκαν σε εφαρμογή στις ΗΠΑ
κυρίως μετά την τελευταία οικονομική κρίση, ώστε να περιορισθούν κάπως οι
εξουσίες των τραπεζιτών και να αποφευχθεί μια παρόμοια κρίση στο μέλλον. Εξ
αιτίας αυτού, η Ε.Ε. (και κυρίως το Ηνωμένο Βασίλειο, υπό την επήρεια του
παντοδύναμου City του Λονδίνου), επιδιώκει μια χαλάρωση των ΗΠΑ σε ότι αφορά
τους τραπεζικούς κανονισμούς που εφαρμόζει. Με την κυοφορούμενη συμφωνία ΤΤΙΡ υπάρχει
βάσιμος κίνδυνος οι περιορισμοί αυτοί να αρθούν, επιστρέφοντας όλες αυτές τις
εξουσίες και πάλι στους τραπεζίτες.
4 Προστασία Προσωπικών Δεδομένων
Ας θυμηθούμε την
συμφωνία ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement) δηλαδή την συμφωνία για την
καταπολέμηση της παραποίησης Εμπορίου, η οποία μας ταλαιπώρησε πριν από λίγα
χρόνια. Ευτυχώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2012, απέρριψε ισχυρή με πλειοψηφία
αυτήν την συμφωνία κυρίως λόγω της πολύ μεγάλης και δημόσιας αντίδρασης των πολιτών.
Δίκαια η συμφωνία ACTA θεωρήθηκε ως μια επίθεση στην ιδιωτική ζωή του ατόμου, αφού
οι Πάροχοι των διαδικτυακών υπηρεσιών θα έπρεπε να παρακολουθούν online την δραστηριότητα
των πελατών τους. Τώρα, με την συζητούμενη συμφωνία TTIP υπάρχει κίνδυνος τα
βασικά σημεία της ACTA – που δεν πέρασε – να επανέλθουν ξανά. Η χαλάρωση της νομοθεσίας
για την προστασία των προσωπικών δεδομένων καθώς και ο περιορισμός της
πρόσβασης του κοινού σε Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, πιστεύεται ότι μπορεί να
υλοποιηθούν τεχνικά κυρίως με την βοήθεια των ηλεκτρονικών καρτών, που καθημερινά
μας διαφημίζουν.
5 Απασχόληση
Η ΕΕ έχει παραδεχθεί
ότι η συμφωνία ΤΤΙΡ θα προκαλέσει κατά πάσα πιθανότητα έξαρση της ανεργίας και
ότι πολλοί Ευρωπαίοι μπορεί να στραφούν προς τις ΗΠΑ, όπου τα standard εργασίας
και τα συνδικαλιστικά δικαιώματα είναι πολύ χαμηλότερα.
Παραδείγματα από
άλλες παρόμοιες διμερείς εμπορικές συμφωνίες σε όλο τον κόσμο μας δείχνουν
καθαρά απώλεια θέσεων εργασίας. Για παράδειγμα η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου
της Βόρειας Αμερικής (NAFTA) μεταξύ των ΗΠΑ, τον Καναδά και Μεξικού προκάλεσε
σε διάστημα 12 χρόνων την απώλεια 1 εκατομμυρίου θέσεων εργασίας, αντί των
εκατοντάδων χιλιάδων επιπλέον θέσεων που είχαν υποσχεθεί.
6 Επίθεση στη Δημοκρατία και την
Δικαιοσύνη.
Ωστόσο η μεγαλύτερη
απειλή της συμφωνίας ΤΤΙΡ στην κοινωνία είναι εγγενής επίθεσή που κάνει στη
δημοκρατία. Ένας από τους κύριους στόχους της ΤΤΙΡ είναι η εισαγωγή του θεσμού ISDS (Investor-State Dispute Settlements) δηλαδή του θεσμού της ‘Επίλυσης
διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους’. Πρόκειται περί ενός νέου τρόπου επίλυσης
διαφορών. Σύμφωνα με αυτόν οι εταιρείες θα μπορούν μηνύουν τις κυβερνήσεις, αν διαπιστώσουν
ότι οι πολιτικές αυτών των κυβερνήσεων προκάλεσαν απώλεια κερδών. Η δικαιοσύνη
της εμπλεκόμενης χώρας παρακάμπτεται, ως χρονοβόρα διαδικασία και
αναποτελεσματική. Οι υποθέσεις επιλύονται με δικηγορικά σχήματα των εκατέρωθεν
μερών που διορίζονται ad hoc και αποφασίζουν τάχιστα, θεωρώντας ως υπέρτατο
αγαθό το "έννομο συμφέρον των επιχειρήσεων." Στην πραγματικότητα αυτό
σημαίνει ότι οι διάφορες πολυεθνικές εταιρείες μπορούν να επιβάλουν διάφορες πολιτικές
στις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις.
Ο εξωδικαστικός
θεσμός ISDSs εφαρμόζεται ήδη σε πολλές διμερείς εμπορικές συναλλαγές ή συμφωνίες
σε όλο τον κόσμο. Η εφαρμογή του ISDS έχει ήδη οδηγήσει σε αρκετές αδικίες. Για
παράδειγμα η Σουηδική εταιρεία ενέργειας
Vattenfall έχει μηνύσει την γερμανική κυβέρνηση για δισεκατομμύρια δολάρια για
την απόφασή της να καταργήσει σταδιακά τους πυρηνικούς σταθμούς
ηλεκτροπαραγωγής που έχει στο έδαφός της (αυτό η Γερμανική κυβέρνηση το
αποφάσισε μετά τον απόηχο της καταστροφής της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία). Στο
συγκεκριμένο παράδειγμα βλέπουμε μια απόφαση (για λόγους κοινού συμφέροντος) της
δημοκρατικά εκλεγμένης Γερμανικής κυβέρνησης να απειλείται από έναν ενεργειακό
κολοσσό λόγω της απώλειας κέρδους. Αυτό δεν είναι αντιδημοκρατικό και κυνικό; Υπάρχουν
και άλλες περίπου 500 παρόμοιες υποθέσεις επιχειρήσεων έναντι των εθνών-κρατών οι
οποίες ‘τρέχουν’ ήδη σε όλο τον κόσμο και οι υποθέσεις αυτές επιλύονται έξω από
τα «διαιτητικά δικαστήρια».
Εν κατακλείδι ..
Η κυοφορούμενη
συμφωνία TTIP - αυτή η τόσο σιωπηρή και μοχθηρή- είναι επίθεση στα θεμέλια της δημοκρατίας.
Είναι μηχανισμός ληστείας των εθνών. Αν περάσει τελικά αυτή η νεοφιλελεύθερη συμφωνία
– θα επιταχύνει την εξαθλίωση ολόκληρης της Ευρώπης. Και αυτό θα είναι απόρροια
μιας ιδεολογίας από μια άπληστη Παγκόσμια Χρηματιστηριακή ολιγαρχία. Το αποτέλεσμα θα είναι ένας νέος μεσαίωνας της Ευρώπης και
μια νέα οπισθοδρόμηση.
