Δεκάδες αυτοκίνητα, ταξί και λεωφορεία, εκατοντάδες περαστικοί περνούν καθημερινά ίσως από το πιο κομβικό σημείο της πόλης. Η τεράστιας ιστορικής σημασίας πλατεία έχει "χαθεί" μέσα στην βοή της σύγχρονης Θεσσαλονίκης.
Ρεπορτάζ: Χριστίνα Φωτεινάκη
Δεν είναι άλλη από την πλατεία Ελευθερίας που από την περίοδο της τουρκοκρατίας, στην απελευθέρωση, την μικρασιατική καταστροφή, το ολοκαύτωμα των Εβραίων, σε όλα αυτά τα ιστορικά γεγονότα που συγκλόνισαν ολόκληρο τον κόσμο, η πλατεία Ελευθερίας έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Στην καρδιά της Θεσσαλονίκης εδώ και αιώνες, έζησε μεγάλες αλλά και τραγικές στιγμές της πόλης, οι οποίες φαίνεται να έχουν χαθεί πίσω από τη ρουτίνα της καθημερινότητας.
Από τη δεκαετία του 1950 λειτουργεί σαν πάρκινγκ, ενώ ελάχιστοι είναι αυτοί που όταν παρκάρουν το αυτοκίνητό τους ή απλά περνούν από εκεί, θα αναρωτηθούν για το παρελθόν αυτού του ιστορικού σημείου της πόλης.
Από πλατεία Ολύμπου σε πλατεία Ελευθερίας
Στον χώρο που βρίσκεται η σημερινή πλατεία Ελευθερίας δημιουργήθηκε η πρώτη πλατεία της Θεσσαλονίκης. Διαμορφώθηκε το 1870 μετά την κατεδάφιση του θαλάσσιου τείχους και τη διάνοιξη της οδού Σαμπρί πασά, η σημερινή Βενιζέλου, έως και τη θάλασσα. Αρχικά ονομάστηκε πλατεία Αποβάθρας και στη συνέχεια πλατεία Ολύμπου.
Υπήρξε το πιο κοσμικό σημείο της πόλης με την οδό Σαμπρί πασά να μετατρέπεται στον πιο μοντέρνο εμπορικό δρόμο. Στην Πλατεία Ολύμπου υπήρχε και η Λέσχη της Θεσσαλονίκης (Cercle de Salonique) και ήταν η πρώτη περιοχή όπου κηρύχτηκε το κίνημα των Νεότουρκων. Από τα μπαλκόνια του ξενοδοχείου «Ολυμπος» και της Λέσχης Θεσσαλονίκης τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής των Νεότουρκων ανήγγειλαν το κίνημά τους. Στη συνέχεια το κέντρο του κινήματος μεταφέρθηκε στην περιοχή του Διοικητηρίου. Με αφορμή τα γεγονότα αυτά και προς τιμήν του νεοτουρκικού κινήματος η Πλατεία Ολύμπου μετονομάστηκε σε Πλατεία Ελευθερίας.
Τόπος Μαρτυρίου για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης
Οι Γερμανοί μπαίνουν στη Θεσσαλονίκη στις 9 Απριλίου 1941. Το καλοκαίρι του 1942 άρχισαν οι διωγμοί των Εβραίων. Πιο συγκεκριμένα, το λεγόμενο "μαύρο Σάββατο", όπως έχει χαρακτηριστεί, όλοι οι άντρες Εβραίοι ηλικίας από 18 έως 45 διατάχθηκαν να παρουσιαστούν στην πλατεία Ελευθερίας για να επιστρατευτούν για καταναγκαστική εργασία. Εκείνη τη μέρα, 7.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν κάτω από τον καυτό ήλιο, όπου στρατιώτες τους βασάνιζαν και τους εξευτέλιζαν.
Οι περισσότεροι από αυτούς, λίγο αργότερα στάλθηκαν σε περιοχές που τις μάστιζε η ελονοσία, όπου δούλευαν δέκα ώρες την ημέρα με ελάχιστο φαγητό. Μέσα σε δέκα εβδομάδες το 12% από αυτούς που οδηγήθηκαν εκεί, είχε πεθάνει. Οι ναζιστικές εκκαθαρίσεις στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κόστισαν τη ζωή σε 50.000 περίπου Θεσσαλονικείς Εβραίους.
Η σημερινή μορφή και η μελλοντική ανάπλαση
Στη σημερινή της μορφή η πλατεία Ελευθερίας βρίσκεται από το 1963, όταν περιήλθε στην ιδιοκτησία του δήμου Θεσσαλονίκης κατόπιν συμβολαίου αγοράς από το Ταχυδρομείο. Από τότε η περιοχή λειτουργεί σαν πάρκινγκ, το οποίο μισθώνει ο δήμος σε ιδιώτες.
Από το 1993 η πλατεία έχει χαρακτηριστεί ως χώρος πρασίνου, ωστόσο τα δέντρα που την περιτριγυρίζουν, είναι ελάχιστα σε σχέση με τα δεκάδες παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Στο πάνω μέρος της πλατείας υπάρχει και πιάτσα για ταξί, καθώς και στάση λεωφορείων του ΟΑΣΘ. Πριν από ένα χρόνο περίπου, το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να προχωρήσουν οι διαδικασίες για την ανάπλαση της πλατείας με στόχο να αναδειχθεί το βαρύ ιστορικό της φορτίο. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί ένας ανοιχτός χώρος περιπάτου και αναψυχής για τους δημότες, ενώ σχεδιάζεται διώροφο υπόγειο πάρκιγκ.
Το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να ανατεθεί η μελέτη ανάπλασης της Πλατείας Ελευθερίας στο γραφείο που τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στον σχετικό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Το έργο περιλαμβάνει την εκπόνηση ειδικής αρχιτεκτονικής, ηλεκτρο-μηχανολογικής και φυτοτεχνικής πλήρους μελέτης για το σύνολο της έκτασης της Πλατείας Ελευθερίας. Σε κεντρικό σημείο προβλέπεται ότι θα στηθεί το Μνημείο του Ολοκαυτώματος. Ο ενδεικτικός προϋπολογισμός του έργου, με βάση την πρόταση του 1ου Βραβείου, ανέρχεται σε 2.350.000 € χωρίς ΦΠΑ για το σύνολο της περιοχής μελέτης.
Ένας χρόνος μετά, το πάρκινγκ λειτουργεί κανονικά και οι καταστηματάρχες δηλώνουν απαισιόδοξοι
Φαίνεται πως ένα έργο τόσο μεγάλο, όσο η ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας απαιτεί πολύ χρόνο και πολύ χρήμα, γεγονός που σημαίνει πως μάλλον θα αργήσουμε πολύ να την δούμε να αλλάζει. Ο Βασίλης, που διατηρεί κατάστημα τα τελευταία 9 χρόνια στην περιοχή δήλωσε στο seleo: "Δεν έχω δει να γίνεται κάτι, μόνο δηλώσεις ακούω. Τουριστικοί πράκτορες φέρνουν Εβραίους από την Αμερική και το θεωρούν πολύ προσβλητικί που ο δήμος έχει κάνει την πλατεία παρκινγκ.
Θεωρώ, ότι αν γίνει η ανάπλαση θα υπάρξει ανάπτυξη στην περιοχή, γιατί τώρα είναι εντελώς παραμελημένη. Όσο για το πάρκινγκ ακούγεται από πέρσι τον Ιανουάριο ότι θα φύγει, αλλά δεν βλέπω να γίνεται τίποτα".
Λίγο παραπέρα, ο Χρήστος που εργάζεται 7 χρόνια στην περιοχή μας λέει:"Η πόλη χρειάζεται πάρκα, αλλά αν είναι να το κάνουν και να το παρατήσουν στη μοίρα του τότε κάλύτερα να μη γίνει. Αν δεν υπάρξει κάποιος να το προσέξει τότε είναι χαμένη υπόθεση". Όσο για το πάρκινγκ, λειτουργεί κανονικά, ενώ δεν φαίνεται κανένας να το "κουνάει" από τη θέση του.
Για τη συγκεκριμένη υπόθεση ο αντιδήμαρχος τεχνικών έργων, περιβάλλοντος και καθαριότητας, Θανάσης Παππάς δήλωσε στο seleo πως ο δήμος έχει στη διάθεσή του την προκαταρκτική μελέτη η οποία έχει ολοκληρωθεί όσο για τη συνέχεια του έργου λέει πως "οι μελέτες θέλουν χρόνο για να γίνουν, για την οριστική μελέτη δε πρέπει να βρούμε χρηματοδότηση, την οποία και ψάχνουμε. Μέχρι να κατασκευαστεί το έργο, το πάρκινγκ θα λειτουργεί στην πλατεία κανονικά".
Πληροφορίες και παλιές φωτογραφίες από parallaximag.gr και enet.gr
seleo.gr
