Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου ανεγέρθη στα μέσα του 5ου αι. από τον έπαρχο του Ιλλυρικού, Λεόντιο, πάνω στον τάφο του Αγίου, ο οποίος μαρτύρησε ως χριστιανός με το στρατιωτικό αξίωμα του ανθυπάτου επί αυτοκράτορος Μαξιμιανού (292-311).
Μεγάλη πυρκαγιά μεταξύ των ετών 629 και 639 κατέστρεψε σημαντικό τμήμα αυτού του κτηρίου. Η ευσέβεια του λαού της Θεσσαλονίκης με επικεφαλής τον Επίσκοπο Ιωάννη τον χτίζει εκ νέου, διευρύνοντάς τον. Το 904 ο ναός λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς και αρπάχτηκε σε κομμάτια το ιερό «Κιβώριο». Άλλη διαρπαγή νέου «Κιβωρίου» σημειώνεται από τους Νορμανδούς, 281 χρόνια αργότερα, όταν καταλήφθηκε η πόλη το 1181.
Το 1493 ο ναός μετατρέπεται σε τζαμί από τους Τούρκους. Στο βορειοδυτικό τμήμα του μεταφέρεται το κενοτάφιο του Αγίου και απομονώνεται από το τζαμί. Με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912, ο ναός επαναλειτουργεί ως χώρος λατρείας - τιμής του Αγίου Δημητρίου. Η πυρκαγιά της 5ης και 6ης Αυγούστου του 1917, η οποία κατέστρεψε τα 2/3 της συμπρωτεύουσας, μετέτρεψε σε ερείπια και τον ιστορικό ναό. Εργασίες αναστήλωσης τού έδωσαν και πάλι την αρχική του μορφή.
Ο συγκεκριμένος ναός αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα χριστιανικής αρχιτεκτονικής, καθώς θεωρείται πολύ σημαντική «βασιλική». Πρόκειται για τον γνησιότερο τύπο της ελληνιστικής βασιλικής, με ξύλινη αμφικλινή στέγη. Η σημερινή της μορφή είναι του 7ου αι. μ.Χ. Χωροταξικά τοποθετείται στο κέντρο της παλαιάς πόλεως, βορειοανατολικά της αρχαίας αγοράς. Έχει διαστάσεις κάτοψης 43,58 μ. (μήκος) και 33 μ. (πλάτος).
defencenet.gr
