Βραχνάς, και με τη... «βούλα», είναι για την υγεία των Θεσσαλονικέων η αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση. Τα αιωρούμενα σωματίδια χτυπάνε κόκκινο και απειλούν την υγεία με κάθε τρόπο, ειδικά από το φθινόπωρο ως την άνοιξη και κυρίως τα απογεύματα, ακόμα και μέσα στα σπίτι όπου καίνε τζάκια και ξυλόσομπες. Ειδικά πέρσι, η θνητότητα ανέβηκε κατά... 50% σε σχέση με πρόπερσι.
Αυτά προκύπτουν από τα στοιχεία που ανακοίνωσαν σήμερα σε συνέντευξη Τύπου οι επικεφαλής του Μεσογειακού Δικτύου CROME. Οι μετρήσεις έγιναν από το εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ, σε εκστρατεία δειγματοληψίας αιωρούμενων σωματιδίων (αεροδυναμικής διαμέτρου 10, 2.5 και 1 μm), από τις αρχές Οκτωβρίου του 2012 μέχρι τα μέσα Απριλίου του 2013, σε στην οδό Εγνατία και στο Επταπύργιο.
Μάλιστα, ο κίνδυνος θνητότητας και νοσηρότητας (χρόνια βρογχίτιδα, καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα) που μπορεί να αποδοθεί σε ατμοσφαιρική ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια τον περσινό χειμώνα ήταν περίπου 50% μεγαλύτερος από την αντίστοιχη περίοδο του 2011-2012.
Η έρευνα
Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσαν οι ειδικοί, με την πτώση της θερμοκρασίας που ξεκίνησε στο δεύτερο δεκαήμερο του Νοέμβρη, πέρσι, παρατηρήθηκε άνοδος της συγκέντρωσης σωματιδίων στον κυκλοφοριακό σταθμό δειγματοληψίας, στην Εγνατία, και ακόμη μεγαλύτερη άνοδος στον σταθμό υποβάθρου, στο Επταπύργιο, ιδιαίτερα όσον αφορά τα πιο λεπτόκοκκα σωματίδια (ΡΜ2.5).
Δεδομένου ότι οι δειγματολήπτες στο Επταπύργιο δεν εκτίθενται σε απευθείας εκπομπές οχημάτων όπως οι αντίστοιχοι στην Εγνατίας, η ραγδαία αυτή αύξηση σωματιδίων αποδίδεται στις οικιακές καύσεις με σκοπό την θέρμανση. Οι αυξημένες αυτές συγκεντρώσεις και πιο συγκεκριμένα η μεγαλύτερη σχετικά αύξηση των ΡΜ2.5 οφείλονται σε σημαντικό βαθμό στη χρήση βιομάζας (τζάκια, ξυλόσομπες κτλ).
Τι παρατήρησαν οι ειδικοί
Παρατηρώντας τις μετρημένες τιμές συγκέντρωσης σωματιδίων στο Επταπύργιο, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι: Στη διάρκεια του Οκτωβρίου οι τιμές κυμάνθηκαν σε επίπεδα κάτω από τα όρια ασφαλείας που έχουν τεθεί από την Κοινοτική νομοθεσία για την ποιότητα του αέρα (40 μg/m3 για τα ΡΜ10 και 20 μg/m3 για τα ΡΜ2.5). Από τις 10-12 Νοεμβρίου και μετά όμως οι συγκεντρώσεις αερολυμάτων αυξήθηκαν αλματωδώς για να φτάσουν οι μέσες τιμές τους τα περίπου 60 μg/m3 για τα ΡΜ10 και τα 50 μg/m3 για τα ΡΜ2.5, ενώ έχουν σημειωθεί και μέγιστες τιμές της τάξης άνω των 180 μg/m3 για τα ΡΜ10 και των 130 μg/m3 για τα ΡΜ2.5.
Οι μέσες συγκεντρώσεις από τα μέσα Νοεμβρίου μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου ήταν δηλαδή 50% μεγαλύτερες από το όριο ασφαλείας για τα ΡΜ10 και πάνω από 100% μεγαλύτερες από το όριο για τα ΡΜ2.5.
Η εικόνα συνεχίστηκε και τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2013, ενώ προοδευτικά άρχισε να αντιστρέφεται με την αύξηση της θερμοκρασίας.
Με βάση τις συγκεντρώσεις του πολυσακχαρίτη λεβογλυκοζάνη, που αποτελεί τον πλέον κατάλληλο δείκτη καύσης βιομάζας, προσδιορίστηκε η συμβολή της καύσης βιομάζας στις μετρούμενες συγκεντρώσεις. Βρέθηκε ότι στο σταθμό αστικού υποβάθρου, η μέση συμβολή τη βιομάζας στα μετρούμενα σωματίδια ανέρχεται σε ποσοστό 36%, ενώ αντίστοιχα στον κυκλοφοριακό σταθμό, η μέση συμβολή ανέρχεται στο 16%.
Καρκινογόνοι υδρογονάνθρακες
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, σύμφωνα με τους ειδικούς, τα αποτελέσματα που σχετίζονται με τον προσδιορισμό καρκινογόνων πολυαρωματικών υδρογονανθράκων.
Όπως εξήγησαν, λόγω των διαφορών στη φυσιολογία και την ένταση της φυσικής δραστηριότητας μεταξύ παιδιών και ενηλίκων η εσωτερική δόση των πολυαρωματικών υδρογονανθράκων είναι αρκετά υψηλότερη στα παιδιά.
Κατά συνέπεια, ο εκτιμώμενος κίνδυνος καρκινογένεσης ανέρχεται για τα παιδιά σε πέντε στο εκατομμύριο ενώ για τους ενήλικες σε ένα στο εκατομμύριο. Περισσότερα αποτελέσματα, ωστόσο, είπαν ότι θα ανακοινωθούν με την πρόοδο των χημικών αναλύσεων μεγαλύτερου αριθμού δειγμάτων, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη.
Επικίνδυνα σωματίδια στο σπίτι
Ανησυχητική είναι η αύξηση που παρατηρείται στον αριθμό των πιο λεπτόκοκκων σωματιδίων που εκπέμπονται κατά τη διάρκεια της καύσης ξύλων στο εσωτερικό των σπιτιών. Στην περίπτωση αυτή τα σωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο κάτω από 1 μm (ΡΜ1), παρατηρείται μια αύξηση κατά 4 με 5 φορές σε ένα σπίτι με τζάκι σε σύγκριση με ένα σπίτι χωρίς τζάκι.
Οι επιστήμονες σημείωσαν ότι τα υπέρλεπτα αιωρούμενα σωματίδια είναι και τα πιο επικίνδυνα για την υγεία. Λόγω της μικρής τους διαμέτρου, μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες και να φτάσουν στα βρογχιόλια, τις περιοχές δηλαδή των πνευμόνων όπου γίνεται η ανταλλαγή αερίων (οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα). Τα πιο λεπτά μπορούν από το βρογχιόλια να περάσουν στο αίμα και στη συστημική κυκλοφορία επιβαρύνοντας σημαντικά την ανθρώπινη υγεία τόσο σε ό,τι αφορά σε νόσους του αναπνευστικού, όσο και σε καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο του πνεύμονα.
Ρύπανση κυρίως το απόγευμα
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η ημερήσια διακύμανση των συγκεντρώσεων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, σε εσωτερικούς χώρους, αλλά και προσωπικής έκθεσης.
Η ρύπανση παρουσιάζει αύξηση κατά τις απογευματινές ώρες (17:00), όταν οι κάτοικοι επιστρέφουν στα σπίτια τους από την εργασία, η θερμοκρασία πέφτει και οι ανάγκες για οικιακή θέρμανση αυξάνονται, γεγονός που οδηγεί στο άναμμα τζακιών και άλλων μονάδων θέρμανσης που χρησιμοποιούν βιομάζα.
Αυτό συντελεί, όπως διευκρίνισαν οι ερευνητές, στη αύξηση των επιπέδων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα και στους εσωτερικούς χώρους και κατά συνέπεια στην προσωπική έκθεση.
Κατά τις βραδινές ώρες, παρόλο που οι συγκεντρώσεις συνεχίζουν να ανεβαίνουν, η πραγματική εισπνεύσιμη δόση σωματιδίων από τον πληθυσμό μειώνεται, λόγω του χαμηλού ρυθμού αναπνοής που χαρακτηρίζει τη δραστηριότητα του ύπνου.
Το τελευταίο εύρημα θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό από την πλευρά των συσχετίσεων περιβαλλοντικών πιέσεων και επιπτώσεων στην υγεία, δείχνοντας ότι τα μέγιστα επίπεδα ρύπανσης δε συνάδουν πάντα με τις μέγιστες τιμές της πραγματικής έκθεσης του πληθυσμού σε τοξικούς ρύπους.
http://www.agelioforos.gr
