Δεν είχα σκοπό να γράψω κάποια ανάρτηση για το "πολεμικό" κλίμα στην Κορεά (βόρεια και νότια) διότι πίστευα (και ακόμα πιστεύω) ότι η κατάσταση δεν θα έχει τις δραματικές συνέπειες που υποστηρίζουν οι εμπλεκόμενες πλευρές. Τελικά άλλαξα γνώμη και σε αυτό συνέβαλλε ότι πολύ φίλοι μου στέλνουν μηνύματα και ρωτάνε την γνώμη μου για τις εξελίξεις και αφου τελικά απαντώ σε όλους τα ίδια, είπα να τα γράψω εδώ να υπάρχουν συγκεντρωμένα.
Επειδή όμως καμία διαμάχη δεν μπορεί να ερμηνευθεί έξω το ιστορικό της πλάισιο, μια όσο γίνεται πιο σύντομη αναδρομή στην ιστορία της περιοχής και κυρίως στον πόλεμο της Κορέας, επιβάλλεται.
Στα τέλη του περασμένου αιώνα η χερσόνησος της Κορέας ανήκε στην Ιαπωνία, η οποία το 1905 την ανακηρύσσει σε προτεκτοράτο της και το 1910 επισήμως την ενώνει με την Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας. Φυσικά όλα αυτά δεν έγιναν με τις ευλογίες των ντόπιων, οι οποίοι συνέχισαν να μάχονται τους Ιάπωνες κατακτητές μέσα στο κορεάτικο έδαφος αλλά και απο την Κίνα όπου αρκετοί κατέφυγαν σχηματίζοντας παράνομη κυβέρνηση (την οποία η διεθνής κοινότητα αρνήθηκε να αναγνωρίσει).
Η Ιαπωνία φερθηκε στην Κορέα όπως κάθε κατακτητής που σέβεται τον εαυτό του: κυνήγησε και διέλυσε κάθε μορφής αντίστασης, απαγόρευε την κορεάτικη γλώσσα, υποχρέωσε τους ντόπιους να παίρνουν ιαπωνικά ονόματα, τους εξανάγκασε σε υποχρεωτική εργασία ενώ χιλιάδες γυναίκες απήχθησαν και υποχρεώθηκαν να γίνουν πόρνες των Ιαπώνων.
Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν, οι Κορεάτες δεν τρέφουν και τα καλύτερα αισθήματα για τους Ιάπωνες. Όταν ξέσπασε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, οι Ιάπωνες λήστεψαν στην κυριολεξία την Κορέα, στέλνοντας όλη την παραγωγή στην Ιαπωνία ενω παράλληλα κορεάτες εργάτες αποτελούσαν το 32% του εργατικού δυναμικού στην χώρα του "ανατέλλοντος ηλίου" (και μάλλον δεν επρόκειτο για εθελοντική εργασία).
Σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζεται και ο Κιμ Ιλ Σουνγκ (ο αιώνιος ηγέτης αλλά και ο "αρχιτέκτονας" της σημερινής Βόρειας Κορέας) ο οποίος οργανώνει την αντίσταση εναντίον των Ιαπώνων και εξελίσσεται σε ήρωα της επανάστασης (η συμβολή του, αν και πολλές φορές φτάνει στα όρια του μύθου, ήταν καθοριστική στον αγώνα για την απελευθέρωση της Κορέας από τους Ιάπωνες κάτι που εν μέρει εξηγεί και την μετέπειτα λατρεία στο προσωπο του αλλά και την ευρύτερη αποδοχή της δυναστείας των Κιμ).
Στο ήδη μπερδεμένο σκηνικό, προσθέστε και τον πόλεμο στην Κίνα μεταξύ κομμουνιστών και εθνικιστών και την συμβολή των κορεατών του Κιμ Ιλ Σουνγκ σε αυτό. Ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος λοιπόν τελειώνει, οι Ιάπωνες παραδίδονται (αφού έφαγαν την ατομική βόμβα στο κεφάλι) και οι ΗΠΑ με τη Σοβιετική Ένωση έρχονται τώρα στο προσκήνιο.
Οι Σοβιετικοί κατέχουν τον Βορρά και οι ΗΠΑ το Νότο. Οι ΗΠΑ χωρίς να ρωτήσουν τους Σοβιετικούς, αποφασίζουν ότι η χώρα θα μοιραστεί στα δύο στον 38ο παράλληλο και στη δική τους επιρροή θα περάσει η πρωτεύουσα Σεούλ και τα εύφορα εδάφη του Νότου. Οι Σοβιετικοί αν και δεν χάρηκαν ιδιαίτερα, το κατάπιαν καθώς έτσι θα ζητούσαν ως αντάλλαγμα περισσότερες περιοχές στην Ανατολική Ευρώπη.
Οι αντιδράσεις και στις δύο Κορέες ξεκίνησαν αμέσως μόλις οι δύο λαοί συνειδητοποίησαν ότι απλά άλλαζαν αφέντη και ότι η χώρα διαχωρίστηκε για πάντα. Η κατάσταση εκτονώθηκε όταν οι Αμερικάνοι το 1948 εγκατέστησαν στο Νότο μετά από "εκλογές" ένα διδακτορικό καθεστώς της αρεσκείας τους και οι Σοβιετικοί στο Βορρά μια κομμουνιστική κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ήρωα της επανάστασης Κιμ Ιλ Σουνγκ. Οι Σοβιετικοί αποσύρονται από τον Βορρά το 1948 και οι Αμερικάνοι από το Νότο το 1949.
Οι ηγέτες της Κορέας ονειρεύονταν την ένωση αλλά με τους δικούς του όρους ο καθένας. Αρχές του 1950, ξεκινάει ένας διπλωματικός μαραθώνιος μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης, Κίνας και (Β και Ν)Κορέας. Η επιθυμία για ένωση είναι γνωστή και όλοι απλά περιμένουν ποιος θα κάνει το πρώτο βήμα. Τελικά το κάνει η Βόρεια Κορέα και τον Ιούνιο του 1950 θα εισβάλλει στη Νότια Κορέα με σκοπό την ένωση των δύο χωρών (κάποιοι ιστορικοί αναφέρουν ότι οι ΗΠΑ ενθάρρυναν κατά κάποιο τρόπο το βορρά να επιτεθεί ώστε να ενισχύσουν την δική τους στρατιωτική επιρροή στην περιοχή ως αντίβαρο στην κομμουνιστική Κίνα και την Σοβιετική Ένωση).
Η Βόρεια Κορέα παρελαύνει στη Σεούλ. Ο ΟΗΕ ως συνήθως καταδικάζει την επίθεση και ο Τρούμαν με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στέλνει τον στρατηγό Μακ Άρθουρ να αναλάβει δράση. Με τις ΗΠΑ να βομβαρδίζουν ανελέητα τον βορρά και με τους σρατιώτες του ΟΗΕ στο πλευρό της, η Νότια Κορέα επανακτά την Σεούλ και στέλνει τον Κιμ και τον στρατό του σπίτι του. Όμως η νίκη μεθάει, και παρά τις προειδοποιησεις της Κίνας, οι στρατιώτες περνάνε το σύνορο του 38ο παράλληλου και φτάνουν μέχρι την Πιονγκ Γιανγκ. Οι Κινέζοι δεν εκτιμούν την κίνηση αυτή, εμπλέκονται στον πόλεμο και στέλνουν Αμερικάνους και ΟΗΕ στη θάλασσα. Ο στρατός των Βορείων επανακτά τη Σεούλ. Αυτό το μπρος πίσω συνεχίστηκε μέχρι που όλοι κουράστηκαν από τον πόλεμο τον οποίο όμως κανείς δεν ήξερε πως να τελειώσει. Τελικά το 1953 υπεγράφη ανακωχή και οι δύο Κορέες χωρίστηκαν για πάντα.
Τι άφησε όμως πίσω ο πόλεμος; Σχεδόν 4 εκατομμύρια θύματα, χιλιάδες αγνοούμενους και ένα μίσος που δεν λέει να σβήσει σχεδόν 70 χρόνια μετά.. Αν και φρικαλεότητες έγιναν απο όλες τις μεριές, οι ΗΠΑ διέπραξαν εγκλήματα πολέμου στην περιοχή χωρίς όμως ποτέ να λογοδοτήσουν.
Το 1999 έρευνα του Associated Press αποκάλυψε ότι οι Αμερικανοί στρατιώτες είχαν οδηγίες να σκοτώνουν αμάχους και πρόσφυγες ενώ πυροβολούσαν αδιακρίτως οποιονδήποτε προσπαθούσε να περάσει τις γέφυρες ώστε να ξεφύγει από τον πόλεμο. Το Πεντάγωνο παραδέχτηκε ύστερα από πίεση την εγκυρότητα της έρευνας, λέγοντας όμως πως οι στρατιώτες ήταν αναγκασμένοι να πράξουν έτσι καθώς συχνά βορειοκορεάτες μαχητές παρίσταναν τους πρόσφυγες.
Οι βομβαρδισμοί εναντίον της Βόρειας Κορέας συνεχίζονταν ακατάπαυστα ακόμα και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την ειρήνη με αποτέλεσμα η χώρα να χάσει το ένα τρίτο του άμαχου πληθυσμού της. Μια ακόμα κληρονομιά του πολέμου ήταν τα περίπου 100.000 ορφανά, τα περισσότερα από τα οποία προωθήθηκαν στις ΗΠΑ και δόθηκαν για υιοθεσία σε αμερικάνικες οικογένειες.
Αυτά για την ιστορία, πάμε τώρα στο σήμερα.
Τα μίση στην περιοχή λοιπόν είναι βαθιά. Δεν είναι μόνο ιδεολογικά αλλά κυρίως (θα έλεγα) εθνικά και ιστορικά.
Η Βόρεια Κορέα στα χρόνια που ακολούθησαν, απομονώθηκε τόσο διπλωματικά όσο και οικονομικά από τον υπόλοιπο πλανήτη. Η επιμονή των ηγετών της στην ιδέα της αυτάρκειας, οι καταστροφικές γεωργικές επιλογές σε μια χώρα όπου μόνο το 20% του εδάφους της είναι καλλιεργήσιμο, η έλλειψη επενδύσεων και οικονομικών μεταρρυθμίσεων που θα επέτρεπαν στην χώρα να αποκτήσει συνάλλαγμα (αντίθετα σε όλη τη δεκαετία του 70 το καθεστώς προτίμησε δάνεια τα οποία ποτέ δεν αποπλήρωσε) είναι μερικές από τις βασικές αιτίες της σημερινής οικονομικής κατάστασης. Η επίσημη θέση της χώρας "πρώτα ο στρατός" σίγουρα δεν βοηθάει ιδιαίτερα την ανάπτυξη της οικονομίας και του εμπορίου.
Όταν η Σοβιετική ¨Ενωση κατέρρευσε η Βόρεια Κορέα έχασε έναν σημαντικό "επενδυτή", κάτι που επιτάχυνε την οικονομική της κατάρρευση. Η χώρα είχε υιοθετήσει ένα μοντέλο "ανάπτυξης" βάση του οποίου σπαταλούσε τεράστια ποσά σε δημόσια έργα, κτήρια, φράγματα (τα οποία συχνά δεν ολοκληρώνονταν ποτέ) αλλά και σε στρατιωτική βιομηχανία, αφήνοντας όμως τους κατοίκους χωρίς κάποιο δίκτυο ασφαλείας. Έτσι ο φοβερός λιμός του 1994-1998 με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα ήταν θέμα χρόνου (τα δυτικά μέσα έχουν συχνά κατηγορήσει τον τότε ηγέτη της χώρας Κιμ Γιονγκ Ιλ ότι προκάλεσε εσκεμμένα τον λιμό για να εκβιάσει χρήματα από τη Δύση. Μια πιο ψύχραιμη ματιά δείχνει πως ο λιμός ήταν αποτέλεσμα όλων των παραπάνω παρά τακτική της ηγεσίας).
Μια χώρα λοιπόν με αυτά τα τεράστια προβλήματα και διεθνώς απομονωμένη, γιατί εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για τον πλανήτη. Η απάντηση είναι ανάλογη του πως ορίζουν τα εκάστοτε γεωπολιτκά συμφέροντα τον κινδυνο.
Η Βόρεια Κορέα μοιάζει να παίζει ένα περίεργο παιχνίδι. Αποζητάει η διεθνή αναγνώριση και το δικαίωμα να διαθέτει πυρηνικά με το επιχείρημα ότι και οι ΗΠΑ αλλά και πολλά άλλα κράτη διαθέτουν πυρηνικά (κάτι το οποίο είναι αλήθεια). Απαιτεί την αποχώρηση των περίπου 30.000 αμερικανών στρατιωτών από την κορεατική χερσόνησο και την υπογραφή ειρήνης κάτι που όμως δεν θα συμβεί ποτέ (με δεδομένο κιόλας ότι η ΒΚ είναι ένα θεόσταλτο δώρο για τις ΗΠΑ που έτσι διατηρούν στρατό στην πίσω αυλή της Κίνας). Συμμετέχει σε διαπραγματεύσεις και την τελευταία στιγμή αποχωρεί.
Το 1991 υπογράφει μαζί με την Νότια Κορέα σύμφωνο απαγόρευσης των πυρηνικών και το 1993 αποχωρεί από το Σύμφωνο μη χρήσης πυρηνικών. Ένα χρόνο μετά επιτρέπει στους διεθνείς επιθεωρητές να ελέγχουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις για να προχωρήσει αμέσως μετά σε εκτόξευση πυραύλων.
Η άνοδος του Τζορτζ Μπους, ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας, η ένταξη της χώρας στον άξονα του κακού και οι δημόσιες "ευχές" του Αμερικανού προέδρου για το θάνατο του Κιμ Γιονγκ Ιλ, μάλλον δεν βοηθούν να χτιστεί κλίμα εμπιστοσύνης.
Η ηγεσία της ΒΚ συνειδητοποιεί ότι η τύχη της μάλλον θα ακολουθήσει εκείνη του Σανταμ Χουσειν (αν και η Κίνα την προστατεύει) και προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά ως μέσο διαπραγμάτευσης. Το 2006 η χώρα πραγματοποιεί την πρώτη της πυρηνική δοκιμή και τα πρώτα μέτρα εναντίον της από τον ΟΗΕ/ΕΕ ψηφίζονται. Ακολουθούν οι συνομιλίες των Έξι για να καταρρεύσουν 2 χρόνια μετά.
Αυτό που αναρωτιέται κάποιος είναι τι ακριβώς ζητάει η ΒΚ. Θα έλεγα ότι πρώτα από όλα ζητάει ισότιμη αναγνώριση και εκβιάζει για να την πετύχει. Ομως όλη αυτή η παραφιλολογία και η γελοιοποίηση της ηγεσίας της χώρας στα δυτικά μέσα σίγουρα δεν βοηθάει στην εξομάλυνση της κατάστασης.
Η χώρα ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζει έντονο επισιτιστικό πρόβλημα με 16 εκ. ανθρώπους να εξαρτώνται από τη διανομή τροφίμων να επιβιώσουν. Καμία όμως ανθρωπιστική βοηθεια δεν έρχεται χωρίς πολιτικό τίμημα και οι δυτικοί το παιχνίδι αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά. Το γνωρίζει και η Βόρεια Κορέα.
Η άνοδος του νεαρού ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν έφερε και την ελπίδα της αλλαγή, η οποία όμως γρήγορα διαψεύστηκε όταν μετά την τρίτη πυρηνική δοκιμή του Φεβρουαρίου και τα μέτρα που αποφάσισε ο ΟΗΕ και η ΕΕ, η κατάσταση στην χερσόνησο της Κορέας κλιμακώθηκε επικίνδυνα.
Η Δύση είναι ξεκάθαρο πως θέλει να εξουδετερώσει τον "κίνδυνο". Αυτό όμως που δεν είναι ξεκάθαρο είναι πόσο πραγματικός είναι τελικά αυτός ο κίνδυνος. Οι υποθέσεις είναι πολλές, όλοι όμως οι αναλυτές συμφωνούν ότι ο κίνδυνος είναι μάλλον ανύπαρκτος (ισως οι μόνες χώρες που πρέπει να ανησυχούν είναι η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία όμως η ηγεσία της Βόρειας Κορέας γνωρίζει πολύ καλά πως ενας ενδεχόμενος πόλεμος θα σημάνει και το τέλος τόσο της δυναστείας των Κιμ όσο και της ίδιας της χώρας).
Γιατί λοιπόν η ρητορική πολέμου συνεχίζεται; Μια απάντηση είναι η προσπάθεια εδραίωσης του νεαρού ηγέτη στην εξουσία, η ανάγκη ύπαρξης ενός εχθρού προς εσωτερική κατανάλωση αλλά και μια λανθασμένη ίσως ιδέα ότι η χώρα θα μπορεί να θέτει την ατζέντα των διαπραγματεύσεων όταν πλέον θα είναι ισχυρή πυρηνική δύναμη. Τα μέτρα κατά της ΒΚ, όσο δικαιολογημένα και αν είναι απο τη στάση της, δεν έχουν μόνο σκοπό να εξουδετερώσουν τον πυρηνικό κίνδυνο. Η επισιτιστική βοήθεια που τόση ανάγκη έχει η ΒΚ, είναι και ένα μέσο εκβιασμού και ελέγχου ώστε είτε να πέσει το καθεστώς είτε να αποδυναμωθεί τόσο ώστε να μην ενοχλεί κανένα. Και θα είχε ίσως κάποια λογική εάν το δόγμα αυτό δεν εφαρμόζατν επιλεκτικά ανά τον πλανήτη.
Τι θα γίνει τώρα λοιπόν; Ο νεαρός Κιμ προχώρησε σε δηλώσεις τις οποίες δύσκολα μπορεί πλέον να πάρει πίσω και οι ΗΠΑ μοιάζουν να προκαλούν τις αντιδράσεις. Η Νότια Κορέα είναι αποφασισμένη να απαντήσει και όλοι περιμένουν να δουν τι θα γίνει. Η διεθνής κοινότητα γνωρίζει πως δεν είναι η πρώτη φορά που τέτοιες απειλές εκτοξέυονται και το κλίμα μέσα στη Βόρεια Κορέα παραμένει ήσυχο (παρόλες τις υπερβολές των δυτικών μέσων και τις μεγαλόστομες δηλώσεις των βορειοκορεατών για κατάσταση πολέμου). Η χώρα απο τη μια εκτοξέυει πυρηνικές απειλές και απο την άλλη ανακοινώνει ότι περιμένει εντυπωσιακή άνοδο του τουρισμού το 2013.
Προσωπικά δεν θα ανησυχούσα για όσα βροντοφωνάζει η ηγεσία της ΒΚ (άλλωστε ποιος θα σχεδίαζε επίθεση και θα δημοσίευε τα σχέδια του στο διαδίκτυο) αλλά για όσα δεν λέγονται. Και αυτό μπορεί να είναι ένα θερμό επεισόδιο παρόμιο με εκείνο του 2010 ή ένας διαδικτυακός πόλεμος ή κάτι που εγώ αυτή τη στιγμή αδυνατώ να φαντασθώ.
Το σίγουρο είναι πως και σε αυτή την ιστορία δεν υπάρχει μόνο ένας κακός και ένας καλός. Υπάρχει μια σειρά από πολιτικούς σχεδιασμούς όλων των πλευρών και όπου ο καθένας για τους δικούς τους λόγους προσπαθεί να τεντώσει ένα ήδη τεντωμένο σχοινί. Το ερώτημα είναι πότε θα σπάσει και ποιούς θα παρασύρει...
