 |
Το Leopard 2HEL |
Οι δοκιμές του νέου, εγχώριας σχεδίασης και κατασκευής, τουρκικού άρματος ALTAY συνεχίζονται και μάλιστα η κατασκευάστρια Otokar αποδέσμευσε σχετικό βίντεο, το οποίο οι φίλοι του «defence-point.gr», μπορούν να το δουν στο τέλος του κειμένου που ακολουθεί και είναι η λεπτομερής συγκριτική ανάλυση που είχε κάνει το περιοδικό «Στρατιωτική Ισορροπία & Γεωπολιτική» για το θέμα.
Με βάση λοιπόν όλες τις ενδείξεις φαίνεται ότι το πρόγραμμα ανάπτυξης του άρματος συνεχίζεται κανονικά, ολοκληρώνοντας μία φιλόδοξη εθνική προσπάθεια που η Τουρκία άρχισε πριν 15 χρόνια.
Η επιχειρησιακή απαίτηση τέθηκε για πρώτη φορά το 1996 και αρχικά σχεδιαζόταν να καλυφθεί με τη συμπαραγωγή ενός άρματος μάχης τρίτης γενιάς που θα επιλεγόταν από τη διεθνή αγορά. Το πρόγραμμα δεν ευοδώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, κυρίως λόγω δημοσιονομικών προβλημάτων, αν και αυτό ποτέ δεν ομολογήθηκε επίσημα. Όμως το 2004, το ζήτημα επανήλθε στο προσκήνιο. Η SSM προχώρησε σε διερεύνηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης και παραγωγής άρματος μάχης, των τριών μεγάλων τουρκικών βιομηχανιών με σχετική εμπειρία: της Otokar, της BMC και της FNSS.
Η Otokar είναι ο κύριος παραγωγός τουρκικών στρατιωτικών οχημάτων την τελευταία 25ετία. Η BMC αποτελεί τη μόνη τουρκική εταιρεία κατασκευής φορτηγών αυτοκινήτων πολιτικού τύπου και καλύπτει σημαντικό μέρος της τουρκικής αγοράς επί 50 χρόνια περίπου. Τέλος, η FNSS είναι η εταιρεία που τα 20 τελευταία χρόνια συμπαράγει τα νέα TOMA (Τεθωρακισμένα Οχήματα Μάχης) και ΤΟΜΠ (Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού) του Τουρκικού στρατού, που βασίζονται στο αμερικανικής σχεδίασης ερπυστριοφόρο YPR-765 της πρώην United Defense (νυν BAE Systems).
Το 2005, οι τρεις εταιρείες κατέθεσαν επίσημα τις προτάσεις τους για την ανάπτυξη-παραγωγή νέου άρματος, οι οποίες, σύμφωνα με την πρόσκληση ενδιαφέροντος της SSM, προέβλεπαν μόνο τεχνολογική υποστήριξη (και όχι συμπαραγωγή) από ξένους κατασκευαστικούς οίκους. Το Μάρτιο του 2007, ύστερα από μελέτη των σχετικών προτάσεων, η SSM επέλεξε την πρόταση της Otokar και ξεκίνησαν οι τελικές διαπραγματεύσεις υπογραφής σχετικής σύμβασης. Η εταιρεία ανήκει στον όμιλο του επιχειρηματία Κοτς, που στηρίζεται από το στρατιωτικό κατεστημένο. Η πρότασή της περιλάμβανε μεταφορά τεχνογνωσίας από τη Νότια Κορέα, όπως στο αντίστοιχο πρόγραμμα του νέου αυτοκινούμενου τουρκικού πυροβόλου FIRTINA, καθώς και συνεργασία με τις επίσης τουρκικές εταιρείες ASELSAN, STM, MKEK και ROKETSAN. Συγκεκριμένα, η ASELSAN συνέστησε κοινοπραξία με την κρατική STM, προκειμένου η μεν πρώτη να αναπτύξει-κατασκευάσει το σύστημα ελέγχου πυρός και τα μέσα επικοινωνιών του νέου άρματος, η δε δεύτερη το σύστημα διοίκησης και ελέγχου (ΣΔΕ). Η επίσης κρατική ΜΚΕΚ συμμετέχει στο εταιρικό σχήμα με τη κατασκευή μέσω κορεάτικης τεχνογνωσίας, του πυροβόλου 120 χλστ. του άρματος.
Η υπογραφή της σχετικής σύμβασης ανάπτυξης μεταξύ SSM και OTOKAR πραγματοποιήθηκε στις 29 Ιουλίου του 2008, στις εγκαταστάσεις της Otokar στη Sakarya. Στη τελετή παρέστησαν ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρ.Τ. Ερντογάν και ο υπουργός Άμυνας της Νότιας Κορέας. Το ύψος της σύμβασης ανήλθε σε 500 εκατ. δολάρια ΗΠΑ, από τα οποία τα 400 εκατ. καλύπτουν το κόστος μεταφοράς τεχνολογίας. Στη Νότια Κορέα τα δικαιώματα κατέχει ο Κρατικός Οργανισμός Αμυντικής Ανάπτυξης, ο οποίος και χρηματοδοτεί την ανάπτυξη του νέου κορεατικού άρματος XK2. Μετά την ανάπτυξη του τουρκικού άρματος, η Otokar αποκτά το δικαίωμα πώλησής του ανά τον κόσμο, πλην των χωρών της Βόρειας Κορέας, της Κίνας και της Ιαπωνίας.
Η αναπτυξιακή σύμβαση περιλαμβάνει τη σχεδίαση, ανάπτυξη, ενσωμάτωση συγκεκριμένων συστημάτων, την παραγωγή πρωτοτύπων, τη διεξαγωγή δοκιμών αποδοχής και την πιστοποίηση του τελικού προϊόντος. Το νέο άρμα αναπτύσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος υπό την επωνυμία MITUP (Milli Tank Uretimi Projesi: πρόγραμμα παραγωγής εθνικού άρματος). Η πρώτη φάση ανάπτυξης, διάρκειας 15 μηνών, ξεκίνησε επίσημα το Φεβρουάριο του 2009 και περιλάμβανε την οριστικοποίηση των επιχειρησιακών και τεχνικών απαιτήσεων και τη σχεδίαση του πρωτοτύπου. Η δεύτερη φάση, διάρκειας τριών ετών, περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της σχεδίασης του πρωτοτύπου καθώς και την ανάπτυξη και πιστοποίηση της καλής λειτουργίας των επιμέρους συστημάτων του άρματος. Τέλος, θα ακολουθήσει η τρίτη φάση κατά την οποία προβλέπεται να κατασκευαστούν πέντε πρωτότυπα άρματα για τη διεξαγωγή δοκιμών αποδοχής. Ο συνολικός χρόνος ανάπτυξης προσδιορίστηκε σε 78,5 μήνες. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η παραγωγή της πρώτης μερίδας παραγωγής σειράς 250 αρμάτων, ενώ ο συνολικός σχεδιασμός περιλαμβάνει πρόβλεψη για τρεις επιπλέον παρτίδες παραγωγής σειράς που θα αποδώσουν τον συνολικό αριθμό των 1.000 αρμάτων μάχης ALTAY!
Υπενθυμίζεται ότι οι Τούρκοι έδωσαν στο άρμα το όνομα του Τούρκου στρατηγού Fahrettina Altay, που ως επικεφαλής του 5ου Σώματος Στρατού Ιππικού «απελευθέρωσε» τη Σμύρνη από τους Έλληνες τον Αύγουστο του 1922! Αν μη τι άλλο ο συμβολισμός είναι παραπάνω από εμφανής.
Το πρόπλασμα του νέου άρματος σε φυσικό μέγεθος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη διεθνή έκθεση αμυντικής βιομηχανίας IDEF 2011 που έλαβε χώρα στη Κωνσταντινούπολη (10 έως 13 Μαΐου του 2011). Αυτό επέτρεψε τη δημιουργία μιας πιο σαφούς εικόνας, για το μέγεθος, τις δυνατότητες αλλά και την τελική μορφή του άρματος. Υπενθυμίζεται ότι στην ίδια έκθεση παρουσιάστηκε επίσης και το πρωτότυπο αναβαθμισμένου τουρκικού άρματος Leopard 2NG (New Generation: Νέας Γενιάς). Το Leopard 2NG, που αποτελεί αναβάθμιση του Leopard 2A4, ξάφνιασε τη διεθνή κοινή γνώμη τόσο για το προχωρημένο της στάδιο της ανάπτυξης όσο κυρίως και την πολύ μεγάλη αναβάθμιση που υπόκειται το άρμα.
Η Τουρκία το 2005 απέκτησε 298 Leopard 2A4 (και στη συνέχεια επιπλέον 41) για να αντισταθμίσει την απόκτηση των ελληνικών 170 Leopard 2HEL (πρόγραμμα νέου άρματος μάχης) και των 183 Leopard 2A4 (πρόγραμμα ενδιάμεσης λύσης). Πάντως το άρμα κατά τη διάρκεια της έκθεσης IDEF 2011 δεν ήταν επισκέψιμο εσωτερικά, και συνεπώς δεν μπορούσε να διαπιστωθεί ο βαθμός αναβάθμισης. Αυτό που κυρίως εντυπωσίασε είναι ότι τα αναβαθμιζόμενα συγκροτήματα του πύργου ήταν κοινά με αυτά του υπό ανάπτυξη ALTAY. Συνεπώς, τα δύο άρματα θα αποκτήσουν μεγάλο βαθμό ομοιοτυπίας. Στη συνέχεια, θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε την ομοιοτυπία μεταξύ ALTAY και Leopard 2NG και θα συγκρίνουμε τις δυνατότητες των δύο τουρκικών σχεδιάσεων με το Ελληνικό Leopard 2HEL.
Σύγκριση ALTAY – Leopard 2NG – Leopard 2HEL
Για λόγους συντομίας, αλλά και έλλειψης πληροφοριών υψηλής ακρίβειας για τα Leopard 2NG και ALTAY, θα περιορίσουμε τη σύγκριση στους βασικούς τομείς που καθορίζουν αποκλειστικά την επιχειρησιακή ικανότητα και αποτελεσματικότητα του άρματος μάχης, ως ολοκληρωμένου οπλικού συστήματος στο πεδίο της μάχης. Αυτοί οι τομείς είναι η φονικότητα (lethality), η κινητικότητα (mobility) και το επίπεδο προστασίας (protection). Διαχρονικά ο επιτυχημένος συγκερασμός τους, ανάλογα φυσικά με τις εκάστοτε τεχνολογικές δυνατότητες και τις επιχειρησιακές απαιτήσεις έκρινε την επιτυχία ή μη των διαφόρων σχεδιάσεων.
-Σύστημα Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ): Σύμφωνα με τις δοθείσες (κατά τη διάρκεια της IDEF) τεχνικές πληροφορίες, τόσο το ALTAY όσο και το Leopard 2NG θα φέρουν δύο ανεξάρτητα συγκροτήματα περισκοπίων: αρχηγού και πυροβολητή. Και τα δύο περισκόπια θα φέρουν τρία κανάλια παρατήρησης: οπτική διάταξη ημέρας, θερμικό κανάλι και κάμερα ημέρας CCD (Charge Coupled Device). Και τα τρία κανάλια θα παρέχουν μεγέθυνση x3 σε ευρύ πεδίο και x12 σε στενό πεδίο. Το ανεξάρτητο περισκόπιο του αρχηγού θα είναι καλωδιακά διασυνδεδεμένο με το υπόλοιπο ΣΕΠ (Σύστημα Ελέγχου Πυρός). Αντίθετα, στο Leopard 2 HEL η διασύνδεση του περισκοπίου του αρχηγού είναι ηλεκτρομηχανική και αυτό εν πολλοίς καθόρισε τη θέση εγκατάστασής του δίπλα και πίσω από τη θυρίδα του αρχηγού πληρώματος. Η τουρκική σχεδίαση προβλέπει δύο μετρητές αποστάσεων λέιζερ, από έναν σε κάθε περισκόπιο. Στο Leopard 2 HEL, μετρητή αποστάσεων διαθέτει μόνο τα περισκόπιο του πυροβολητή. Η ύπαρξη των δύο ανεξαρτήτων τηλεμέτρων λέιζερ στα τουρκικά άρματα, έναντι του ενός διπλής χρήσης, από αρχηγό και πυροβολητή, στα ελληνικά Leopard 2HEL, αποτελεί μικρό πλεονέκτημα το οποίο σε κάποιες περιπτώσεις στο πεδίο της μάχης μπορεί να αποβεί κρίσιμο με την ταχύτερη εκπομπή πυρών από τον αρχηγό του άρματος.
Η ύπαρξη τριών καναλιών παρατήρησης σε κάθε περισκόπιο: οπτική διάταξη ημέρας, θερμικό κανάλι και κάμερα ημέρας CCD (Charge Coupled Device), έναντι των δύο στα ελληνικά Leopard 2HEL (διάταξη ημέρας και θερμικό κανάλι), αποτελεί επίσης πλεονέκτημα.
Παρέχει τρεις διαφορετικές επιλογές παρατήρησης-σκόπευσης κατά την ημέρα, αλλά εκτιμάται ότι το παρεχόμενο πλεονέκτημα είναι μικρό. Άλλωστε, αυτό που πραγματικά ζητούν οι αρματιστές δεν είναι περισσότερα κανάλια παρατήρησης, αλλά ένα υψηλής τεχνολογίας θερμικό περισκόπιο με μεγάλη μεγέθυνση για να κάνουν εύκολα τη «δουλειά» τους. Επίσημα στοιχεία για τα θερμικά περισκόπια που επιλέχθηκαν δεν έχουν ανακοινωθεί. Όμως εκτιμάται βάσιμα ότι η κατασκευάστρια ASELSAN θα ακολουθήσει την πεπατημένη και θα επιλέξει τα ίδια με αυτά που εγκατέστησε στα πρόσφατα αναβαθμισθέντα 162 (κατ’ άλλες πηγές 171) Leopard 1A1 σε Leopard 1T VOLKAN. Στα τελευταία εγκαταστάθηκαν θερμικά περισκόπια πυροβολητή δεύτερης γενιάς, τύπου 288×4, παρομοίων δυνατοτήτων με τα δύο τύπου OPHELIOS που διαθέτουν τα Leopard 2HEL. Στην παγκόσμια αγορά διατίθενται εδώ και λίγα χρόνια, θερμικά περισκόπια τρίτης γενιάς σαφώς ανώτερων δυνατοτήτων. Οι Γερμανοί ήδη αντικαθιστούν σταδιακά τα θερμικά περισκόπια πρώτης γενιάς των Leopard 2A6 (τύπου WBG, ίδια με αυτά των ελληνικών και τουρκικών Leopard 2A4 καθώς και των ελληνικών Leopard 1A5) με νέα τρίτης γενιάς τύπου SAPHIR, τα οποία και τοποθετούνται επί των αρμάτων χωρίς καμία άλλη τεχνική παρέμβαση («plug and play»).
Το τουρκικό ΣΕΠ υπερέχει επίσης, διαθέτοντας σε κάθε περισκόπιο διάταξη αυτόματης παρακολούθησης του στόχου, όμως το πλεονέκτημα της διάταξης δεν θεωρείται κρίσιμο. Βέβαια, σε κάποιες περιπτώσεις κάνει το έργο των αρματιστών πιο εύκολο. Το ελληνικό Leopard 2HEL υπερέχει με τη σειρά του στην παρεχόμενη μεγέθυνση του περισκοπίου του πυροβολητή, παρέχοντας μεγέθυνση x16 έναντι x12 των περισκοπίων των ALTAY και Leopard 2NG. Το πλεονέκτημα θεωρείται κρίσιμο διότι επιτρέπει τον εντοπισμό-προσβολή του στόχου από μεγαλύτερες αποστάσεις. Στο Leopard 2HEL η δυνατότητα αυτή συνδυάζεται με την παροχή από τον βλητικό υπολογιστή ικανότητας προσβολής στόχων μέχρι και τα 6.000 μ. έναντι των 4.000 μ. που αποτελούν τη συνήθη διεθνή πρακτική.
Η αυξημένη ικανότητα προσβολής στόχων υπήρξε πιεστική ελληνική απαίτηση και διατίθεται μόνο από ελληνικά Leopard 2HEL, ενώ όλες οι υπόλοιπες εκδόσεις των Leopard 2 ανά τον κόσμο (A4, A5 και Α6) παρέχουν μέγιστο βεληνεκές προσβολής 4.000 μ.
-Τηλεχειριζόμενος Πυργίσκος Αρχηγού Πληρώματος: Πυργίσκοι τέτοιου τύπου έχει παγκοσμίως καθιερωθεί να προσδιορίζονται ως OWS (Overhead Weapon Station). Αναπτύχθηκαν την τελευταία δεκαετία, για να παρέχουν προστασία στους αρχηγούς πληρωμάτων κυρίως τροχοφόρων ΤΟΜΠ, ΤΟΜΑ, οχημάτων αναγνώρισης και οχημάτων αντιναρκικής προστασίας, από ατάκτους στην ύπαιθρο και εντός κατοικημένων τόπων. Δεν έχουν υιοθετηθεί ευρέως επί αρμάτων μάχης και οι ειδήμονες του είδους Ισραηλινοί δεν εξόπλισαν ούτε το πρόσφατα εμφανισθέν στα πεδία των συγκρούσεων με τους Παλαιστίνιους MERKAVA IV με τέτοιο πυργίσκο. Με άλλα λόγια, ένας πυργίσκος OWS δικαιολογεί πλήρως την παρουσία του σε πολέμους όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν, αλλά έχει σαφώς μικρότερη επιχειρησιακή αξία στο συμβατικό πεδίο μάχης όπου συγκρούονται μεγάλοι σχηματισμοί αρμάτων και τεθωρακισμένων. Το 2006, στη διεθνή έκθεση χερσαίων αμυντικών συστημάτων Eurosatory, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το Leopard 2PSO (Peace Support Operations: Επιχειρήσεις Υποστήριξης Ειρήνης) ως μια νέα ειδική έκδοση του άρματος Leopard 2A6, ειδικά τροποποιημένη και εξοπλισμένη για ειρηνευτικές αποστολές, εξοπλισμένη με πυργίσκο OWS, άνωθεν της θυρίδας του γεμιστή. Αυτό από μόνο του λέει πολλά. Οι πυργίσκοι OWS προορίζονται κυρίως για τέτοιους είδους επιχειρήσεις.
Οι Τούρκοι αναφέρουν ότι ο πυργίσκος OWS των ALTAY και Leopard 2NG, παρέχει οπτική και θερμική εικόνα και διασυνδέεται πλήρως με το υπόλοιπο ΣΕΠ του άρματος. Εδώ προκύπτει ένας προβληματισμός. Ο αρχηγός πληρώματος καλείται να διαχειριστεί την εικόνα από εννέα (!) διαφορετικές πηγές: την οπτική διάταξη ημέρας, το θερμικό κανάλι και την κάμερα ημέρας CCD από το ανεξάρτητο περισκόπιό του, τις ίδιες τρεις πηγές από το περισκόπιο του πυροβολητή, την οπτική διάταξη ημέρας και το θερμικό κανάλι του πυργίσκου OWS και τέλος την οθόνη του Συστήματος Διοικήσεως και Ελέγχου (ΣΔΕ). Τυπικά χρειάζονται τρεις οθόνες: μια οθόνη για τις τρεις εικόνες από το ανεξάρτητο θερμικό περισκόπιο, η οποία θα παρέχει και επιλογή παρατήρησης των τριών εικόνων του πυροβολητή, μια για τις δύο εικόνες του OWS και μία για το ΣΔΕ.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η θέση του αρχηγού πληρώματος «γεμίζει» υπερβολικά με οθόνες. Συνεπώς αναφύονται σοβαρά ζητήματα εργονομίας και φυσικά ο φόρτος εργασίας του αρχηγού αυξάνει κατακόρυφα. Ακόμη και αν όλες αυτές οι λειτουργίες επιχειρηθεί να ενσωματωθούν σε δύο ή ακόμη και σε μία οθόνη και πάλι συνεχίζουν να υφίστανται τα ζητήματα του φόρτου εργασίας και της δυσχέρειας ορθής επιλογής εικόνας κατά την εμφάνιση πολλαπλών απειλών ή στόχων στο πεδίο της μάχης. Επισημαίνεται ότι η υφιστάμενη τεχνολογία δεν έχει ακόμη κατορθώσει να παραγάγει οθόνη με βέλτιστα χαρακτηριστικά αποκάλυψης-εντοπισμού μεμακρυσμένων στόχων, που ταυτόχρονα να συνδυάζει άριστη προβολή χάρτη και γραφικών για το ΣΔΕ. Όλα αυτά θα πρέπει να προβάλλονται λόγω του περιορισμένου χώρου σε οθόνη μικρού μεγέθους, τοποθετημένη υποχρεωτικά σε απόσταση μικρότερη του μισού μέτρου.
Στη θέση του αρχηγού πληρώματος των Leopard 2HEL υπάρχουν δύο οθόνες, μία για το ΣΔΕ και μία για το ανεξάρτητο θερμικό περισκόπιο (διάταξη ημέρας και θερμικό κανάλι). Η δεύτερη οθόνη παρέχει δυνατότητα, με κατάλληλη επιλογή, προβολής της εικόνας και από το περισκόπιο του πυροβολητή (εικόνα ημέρας και θερμικό κανάλι). Με άλλα λόγια, ο αρχηγός πληρώματος του Leopard 2HEL διαχειρίζεται εικόνα από τέσσερις διαφορετικές πηγές στη μία οθόνη και ταυτόχρονα ενημερώνεται και για την τακτική κατάσταση από την οθόνη του ΣΔΕ. Ο φόρτος εργασίας είναι ήδη πολύ μεγάλος αλλά είναι αυτός που διεθνώς θεωρείται αποδεκτός και διαχειρίσιμος έπειτα από μακρά και εντατική εκπαίδευση. Για το αυταπόδεικτο των παραπάνω χρειάζεται απλώς μια επίσκεψη στο ΚΕΞ (Κέντρο Εξομοιωτών Αρμάτων) του Ελληνικού Στρατού στην Αλεξανδρούπολη.
-Θωράκιση: Το Leopard 2HEL θεωρείται το βαρύτερα και καλύτερα θωρακισμένο άρμα για τη διεξαγωγή συμβατικών πολεμικών επιχειρήσεων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην παρεχόμενη προστασία του εμπρόσθιου τόξου (±30 μοίρες) αλλά και στην προστασία της οροφής του πύργου από βομβίδια (bomblets) και υποπυρομαχικά (submunitions). Αυτά διασπείρονται από βομβιδοφόρα βλήματα πυροβολικού, όλμων και αεροπορίας και πλέον συνιστούν πολύ μεγάλη απειλή κατά των αρμάτων, στο συμβατικό πεδίο μάχης. Επισημαίνεται ότι το άρμα άγγιξε (ίσως και να ξεπέρασε το τεθέν όριο βάρους μάχης των 65 τόνων) προκειμένου να πετύχει τις επιχειρησιακές απαιτήσεις προστασίας.
Τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους νέες συλλογές θωράκισης αρμάτων που δίνουν έμφαση στην ολόπλευρη προστασία από ελαφρά αντιαρματικά και αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Αυτές οι συλλογές χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται από τους Αμερικανούς (άρμα Μ1Α1 TUSK [Tank Urban Survivability Kit: Συλλογή επιβίωσης άρματος εντός κατοικημένων τόπων]) και Καναδούς (Leopard 2A6M CAN) στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Χαρακτηριστικό αυτών των εκδόσεων η τοποθέτηση πρόσθετης θωράκισης στα πλευρά και στο πίσω μέρος. Στα πλευρά τοποθετείται σύνθετη θωράκιση πολλαπλών στρώσεων, για να μηδενιστεί η πιθανότητα διάτρησης από οποιοδήποτε αντιαρματικό όπλο. Στο πίσω μέρος τοποθετείται θωράκιση παράλληλων μεταλλικών ράβδων, σε πυκνή διάταξη μεταξύ τους (slat armor: θώρακας τύπου γρίλιας). Αυτή προκαλεί τη πρόωρη διάρρηξη των ελαφρών αντιαρματικών όπλων, όπως τα RPG που συνιστούν και τη πλέον διαδεδομένη απειλή σε Ιράκ και Αφγανιστάν. Ο τύπος της θωράκισης αυτός είναι γνωστός ως «bird cage» (κλουβί πουλιού) γιατί μοιάζει με κάτι τέτοιο. Η θωράκιση του Leopard 2 NG από τη μέση του άρματος και πίσω είναι τύπου slat armor. Η αναβαθμισμένη θωράκιση του Leopard 2NG, προϊόν της γερμανικής εταιρείας IBD που είναι κορυφαία στον τομέα της, αυξάνει σημαντικά την επιβιωσιμότητα του άρματος.
Εκτιμάται ότι η αναβαθμισμένη θωράκιση της IBD περιλαμβάνει και αυξημένη αντιναρκική προστασία. Τέτοια προστασία έχει ήδη τοποθετηθεί σε 70 μόλις γερμανικά Leopard 2A6 που προορίζονται να επιχειρούν εκτός Γερμανίας, καθώς και σε αριθμό καναδικών Leopard 2 που αγοράστηκαν και αναβαθμίστηκαν εσπευσμένα από πλευράς θωράκισης και επιχειρούν στο Αφγανιστάν. Κρίνεται σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι η πρόσθετη αντιναρκική προστασία έχει σκοπό να περιορίσει σημαντικά τις απώλειες μελών του πληρώματος από εκρήξεις ναρκών ή αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών. Στο συμβατικό πεδίο μάχης έχει μηδενική πρακτική σημασία. Εκεί κάθε αντιαρματικό κώλυμα και ειδικά κάθε ναρκοπέδιο καλύπτεται με πυρά αρμάτων και αντιαρματικών. Σκοπός των ναρκοπέδιων είναι η επιβράδυνση και ανακοπή της προώθησης του αντιπάλου και στη συνέχεια η καταστροφή του με πυρά. Με άλλα λόγια, το άρμα είτε διαθέτει αντιναρκική προστασία είτε όχι, πατώντας νάρκη θα ακινητοποιηθεί. Οι ζημίες στο σκάφος δεν μπορούν αποφευχθούν, απλώς θα περιοριστούν ή θα αποτραπούν οι τραυματισμοί των μελών του πληρώματος. Όμως ένα ακινητοποιημένο άρμα, στο συμβατικό πεδίο μάχης, θα καταστεί σε δευτερόλεπτα «νεκρό» άρμα, γιατί συνιστά εύκολο θήραμα. Αυτός είναι ο λόγος που η αντιναρκική προστασία δεν έχει επιλεγεί μαζικά από τους κατεξοχήν χρήστες αρμάτων, όπως οι Αμερικανοί, οι Γερμανοί, οι Βρετανοί, οι Γάλλοι, οι Ισραηλινοί και οι Ρώσοι.
Αντίθετα, στο συμβατικό πεδίο της μάχης αυξάνονται συνεχώς οι κατακόρυφες απειλές για τα άρματα μάχης. Βομβίδια και υποπυρομαχικά διασπείρονται μαζικά από το πυροβολικό, τους όλμους και από αεροπορικές βόμβες-περιλήπτες, τύπου CBUs (Cluster Bombs Units). Αυτά πέφτουν κάθετα, κατά εκατοντάδες, και προσβάλουν με κοίλο γέμισμα, τις οροφές των πάσης φύσεως τεθωρακισμένων και αρμάτων, δηλαδή την περιοχή που εκ κατασκευής διαθέτει λεπτή θωράκιση. Η αντιμετώπισή τους απαιτεί ειδική θωράκιση οροφής που μόνον εν μέρει μπορεί να τοποθετηθεί σε ένα εκ των υστέρων.
Κορυφαίο στην παρεχόμενη προστασία οροφής, ανά το κόσμο, είναι το Leopard 2 HEL. Το άρμα, πέραν της θωράκισης οροφής και της αντιθραυσματικής επένδυσης (spall liner) του εσωτερικού του, διαθέτει θυρίδες οροφής αρχηγού και γεμιστή ειδικής σχεδίασης. Αυτές είναι διπλού τοιχώματος, ογκώδεις και βαριές και ανοιγοκλείνουν συρόμενες σε ειδικές ράγες, με ειδικό μηχανισμό. Το άνοιγμα-κλείσιμο απαιτεί χρόνο και καταβολή σημαντικής προσπάθειας με περιστροφή χειρολαβής, υποδιπλασιασμού της κίνησής τους. Ενδεικτικά το βάρος κάθε θυρίδας του πύργου του Leopard 2HEL ξεπερνά τον μισό τόνο! Τόσο στο Leopard 2NG όσο και στο ALTAY δεν παρατηρήθηκε η ύπαρξη τέτοιων θυρίδων. Για τον πρώτο η τοποθέτησή τους είναι πρακτικά αδύνατη αφού απαιτείται η αντικατάσταση της υφιστάμενης οροφής με νέα ειδικής σχεδίασης. Για δε το ALTAY τέτοιες θυρίδες, φαίνεται να μην αποτελούν επιχειρησιακή προτεραιότητα για τους Τούρκους.
Τέλος, συγκρίνοντας τις διαστάσεις της θωράκισης του Leopard 2NG και του ALTAY, διαπιστώνουμε ότι το πρώτο είναι σαφώς καλύτερα θωρακισμένο από το δεύτερο. Η πρόσθετη θωράκιση του Leopard 2NG έχει αναπτυχθεί από μια εταιρεία κορυφαία στο είδος της (IBD), που έχει συμμετάσχει στη σχεδίαση και της πρόσθετης θωράκισης του Leopard 2A6. Στα ζητήματα της θωράκισης δεν υπάρχουν μαγικές και εύκολες τεχνολογικές λύσεις. Απαιτείται ειδική γνώση, μακρόχρονη εμπειρία, όγκος και βάρος κατασκευής. Η σχετική τεχνολογία κατέχεται από ελάχιστους και δεν παρέχεται. Άλλωστε, οι γείτονες έχουν υποστεί σε ζητήματα θωράκισης, μια σχετικά πρόσφατη και οδυνηρή εμπειρία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ανέπτυξαν επιχειρησιακά στο Κουρδιστάν τα νέα τους ΤΟΜΑ τύπου YPR- 765, τα οποία τότε συμπαρήγαγε η τουρκική FNSS. Οι Τούρκοι διαπίστωσαν έμπρακτα, με ανθρώπινες απώλειες, ότι ο θώρακάς τους δεν παρείχε τη συμβατικά συμφωνημένη βλητική προστασία. Στην περίπτωση του ALTAY, η θωράκιση αναπτύσσεται από την τουρκική Roketsan με κορεάτικη τεχνολογία, η οποία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί κορυφαία στο είδος της.
-Συγκρότημα Ισχύος: Οι Τούρκοι επέλεξαν για το ALTAY γερμανικής προέλευσης συγκρότημα ισχύος (κινητήρα + κιβώτιο μετάδοσης κίνησης), διαφορετικό απ’ αυτό που φέρουν τα Leopard 2A4. Συγκεκριμένα επέλεξαν τον κινητήρα της MTU τύπου 883 (γνωστό και ως Europack) και το κιβώτιο της RENK τύπου HSWL 295. Αντίστοιχα ο Ελληνικός Στρατός επέλεξε για τα Leopard 2HEL το ίδιο συγκρότημα με αυτό που φέρουν τα Leopard 2A4 (κινητήρα MTU 873 και κιβώτιο RENK 354 HSWL). Έτσι εξασφαλίστηκε η επιδιωκόμενη ομοιοτυπία. Τόσο οι κινητήρες 883 όσο και οι 873, είναι ιπποδύναμης 1.500 ίππων. Ο πρώτος, ως νεότερος σχεδιαστικά κατά 15 περίπου χρόνια, καταλαμβάνει σημαντικά μικρότερο όγκο και έχει σαφώς μικρότερο βάρος. Παρόλα αυτά, όλοι οι χρήστες Leopard 2 ανά τον κόσμο συνεχίζουν να χρησιμοποιούν το παλαιότερο συγκρότημα ισχύος και κανείς δεν σκέπτεται να το αλλάξει.
Τα παραπάνω δεν αναφέρονται για αμφισβητηθεί η αξιοπιστία και οι επιδόσεις του νέου συγκροτήματος ισχύος, αλλά για να τονιστεί η επιπλέον ανάγκη δημιουργίας υποδομής για την υποστήριξη δύο διαφορετικών κινητήρων και κιβωτίων. Οι Τούρκοι έχουν δηλώσει ότι θα χρησιμοποιήσουν τη γερμανική λύση συγκροτήματος ισχύος, μόνο για τις δύο πρώτες παρτίδες αρμάτων. Οι σχετικές συμφωνίες μεταξύ OTOKAR και των γερμανικών εταιρειών MTU και RENK, υπογράφηκαν το Φθινόπωρο του 2010. Στην παραγωγή των υπολοίπων παρτίδων ALTAY έχουν δηλώσει ότι θα ακολουθήσουν το κορεατικό παράδειγμα, δηλαδή θα αναπτύξουν δικό τους νέο κινητήρα και κιβώτιο και μάλιστα μεγαλύτερης ιπποδύναμης 1.800 αντί 1.500 ίππων. Τους ευχόμαστε καλή επιτυχία, αλλά υπενθυμίζουμε ότι κάτι αντίστοιχο επιχειρούν εδώ και χρόνια οι Κορεάτες με σαφώς υψηλότερο επίπεδο διατιθέμενης τεχνολογίας και εμπειρίας και μέχρι στιγμής έχουν αποτύχει. Το νέο κορεάτικο άρμα ΚΧ2, στο οποίο άλλωστε βασίζεται και το ALTAY, ταλανίζεται επί περίπου τρία χρόνια, με τα προβλήματα από το αναπτυχθέν στη Νότια Κορέα συγκρότημα ισχύος.
-Σύστημα αυτοπροστασίας: Τόσο στο Leopard 2NG όσο και στο ALTAY έχει εγκατασταθεί αυτόματο σύστημα δέκτη προειδοποίησης laser (LWR: Laser Warning Receiver). Το σύστημα εντοπίζει τις προσπίπτουσες επί του άρματος δέσμες λέιζερ, τις διακρίνει σε προερχόμενες από τηλέμετρα, από καταδείκτες ή από συστήματα κατεύθυνσης αντιαρματικών βλημάτων και συνεγείρει το πλήρωμα. Στην πλήρως αυτόματη λειτουργία, το σύστημα, μετά την αξιολόγηση της απειλής, εκτοξεύει και καπνογόνους εκτοξευτές για να αποκρύψει το άρμα και στρέφει αυτόματα είτε το ανεξάρτητο περισκόπιο του αρχηγού είτε και ολόκληρο τον πύργο προς την κατεύθυνση της απειλής. Τέτοια συστήματα, διαφόρων βαθμών τεχνολογικής ωριμότητας, έχουν δοκιμαστεί ευρέως στα τελευταία χρόνια. Οι Ιταλοί, εδώ και 15 χρόνια, έχουν εγκαταστήσει στα δικά τους άρματα μάχης Ariete, δείκτη ανίχνευσης και προειδοποίησης προσπιπτουσών ακτίνων λέιζερ. Η πρακτική χρησιμότητα τέτοιων συστημάτων έχει αμφισβητηθεί στο συμβατικό πεδίο μάχης, για τον απλούστατο λόγο ότι εκεί οι προσπίπτουσες δέσμες είναι πολλές και συχνές. Το δε πλήρωμα του άρματος τίθεται συνεχώς σε συναγερμό από το σύστημα και στη συνέχεια υπό καθεστώς έντονου στρες, απλά ενδιαφέρεται πώς θα αποκρυβεί και θα αποφύγει την πιθανή προσβολή, αγνοώντας την περαιτέρω αποστολή του. Αυτός είναι ο λόγος που οι υπόλοιποι δυτικοί στρατοί, αν και διαθέτουν την τεχνολογία, δεν εγκαθιστούν τέτοια συστήματα επί των αρμάτων.
Επίλογος
Με βάση τα παραπάνω καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το Leopard 2 HEL ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΤΙΠΟΤΑ ΝΑ ΦΟΒΗΘΕΙ από τα ALTAY και Leopard 2NG. Βέβαια πάντα θα πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι η «ποσότητα έχει τη δικιά της ποιότητα».
Το πρώτο είναι σαφώς υποδεέστερα θωρακισμένο και το δεύτερο φέρει πρόσθετη ογκώδη θωράκιση που του παρέχει υψηλή προστασία μόνο από βλήματα κοίλου γεμίσματος, όπως αυτά των αντιαρματικών. Η προστασία από βλήματα αρμάτων, κινητικής ενεργείας, 120 χλστ. βαλλόμενα από μακρύκαννα πυροβόλα 55 διαμετρημάτων, όπως αυτά του Leopard 2HEL και του ALTAY, απαιτεί σύνθετη πολύ βαριά θωράκιση, πολλαπλών στρώσεων από ειδικά κράματα χάλυβα, μεγάλης σκληρότητας και κεραμικά υλικά. Κάτι τέτοιο μόνο το Leopard 2HEL διαθέτει.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το ALTAY θα μπορούσε επίσης να παρατηρηθεί ότι σε σχέση με τις καλλιτεχνικές απεικονίσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τα προηγούμενα χρόνια, το πρόπλασμα και στη συνέχεια οι φωτογραφίες και τα video αποτελούν υποβαθμισμένη εξέλιξη της αρχικής σχεδιαστικής σύλληψης, δηλαδή με άλλα λόγια οι Τούρκοι, αναγκάστηκαν να κάνουν «εκπτώσεις». Αυτό κατά πάσα πιθανότητα οφείλεται στην εξαιρετική δυσκολία ολοκληρωμένης σχεδίασης ενός υψηλών επιχειρησιακών επιδόσεων άρματος μάχης, που αυξάνει ακόμη περισσότερο όταν οι απαιτούμενες τεχνολογίες δεν είναι κτήμα και δεν αποτελούν αντικείμενο εκτεταμένης εμπειρίας. Όμως και σε αυτή την παρούσα μορφή του το ALTAY θα πρέπει να επιλύσει πολύ σημαντικά και δύσκολα προβλήματα ανάπτυξης μέχρις ότου εισέλθει σε παραγωγή σειράς.
Στον αντίποδα, το Leopard 2NG φαίνεται πολύ πιο υπαρκτή πιθανότητα και μάλιστα αποτελεί εντυπωσιακή αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του δοκιμασμένου Leopard 2A4. Αν και η μεταφορά και διάχυση τεχνολογίας μεταξύ των Leopard 2NG και ALTAY είναι επιβεβαιωμένη, το πρώτο είναι πολύ πιθανά η εναλλακτική λύση ανάγκης για την αντιμετώπιση των ελληνικών Leopard 2HEL σε περίπτωση αποτυχίας του προγράμματος του ALTAY.
Πάντως η ταυτόχρονη ανάπτυξη των ALTAY και Leopard 2 NG είναι εντυπωσιακή για ένα και μόνο λόγο: Οι γείτονες, αν και έχουν ξοδέψει πολλά την τελευταία δεκαετία για προμηθευτούν νέα άρματα μάχης και να αναβαθμίσουν τα διατιθέμενα, δεν επαναπαύονται. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το πρόγραμμα αναβάθμισης των 162 Leopard 1A1 σε Leopard 1Τ VOLKAN αντίστοιχο του ελληνικού Leopard 1A5) στοίχισε 160 εκατ. δολάρια (τιμές 2002). Το πρόγραμμα αναβάθμισης 170 Μ60Α1 σε Μ60Τ (αντίστοιχο του ισραηλινού Μ 60 SABRA) στοίχισε 688 εκατ. δολάρια (τιμές 2002). Η δε προμήθεια 298 μεταχειρισμένων Leopard 2A4, κόστισε 365 εκατ. ευρώ. Για δε την ανάπτυξη του ALTAY έχουν ήδη, όπως αναφέρθηκε, υπογράψει σύμβαση ύψους 500 εκατ. δολαρίων.
defencepoint.gr
