Οκτωβριανά & Βαλκανικοί

Του Λάζαρου Μαύρου

Ε Α Ν ΔΕΝ ενδιατρίψεις προσεκτικά με ερευνητικό οίστρο πώς και γιατί εκατοντάδες Κύπριοι απ’ την υπόδουλη στους Εγγλέζους μεγαλόνησο, περιφρονώντας τις απαγορεύσεις του Άγγλου κυβερνήτη, έσπευσαν πριν ακριβώς από 100 χρόνια εθελοντές στον Ελληνικό Στρατό για τους Βαλκανικούς Απελευθερωτικούς Πολέμους του 1912 -1913 και πολλοί θυσιάστηκαν πολεμώντας Τούρκους και Βουλγάρους για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, της Ηπείρου, της Θράκης και των νησιών, πώς άραγε θα μπορέσεις να αντιληφθείς την ουσιαστικότερη ουσία της εθνικο-λαϊκής υπέρ Ενώσεως εξέγερσής μας στα Οκτωβριανά του 1931;

Π Ρ Ι Ν ΑΚΡΙΒΩΣ από 81 χρόνια: Σαν σήμερα, 21η Οκτωβρίου 1931, Τετάρτη βράδυ. Άοπλοι, εξεγερμένοι διαδηλωτές με τη γαλανόλευκη μπροστά, οι πρόγονοί μας. Τραγουδώντας τους στίχους του Ιωάννη Περδίου, «η Κύπρος μας που στέναζε τόσους αιώνες σκλάβα και μάτωναν τα χέρια της τόσα δεσμά βαριά, απ’ την ψυχή της έχυσε την όμορφη της λάβα κι άνοιξε δρόμο φωτεινό να ιδεί τη λευτεριά», κατέλαβαν και πυρπόλησαν το Κυβερνείο των Εγγλέζων στη Λευκωσία.

Κ Ι ΑΝ ΔΕΝ ενδιατρίψεις στα Οκτωβριανά, πώς θα μετρήσεις με πόση ζέση έτρεχαν εθελοντές το Σαράντα οι Κύπριοι για να πολεμήσουν στην Πίνδο και να θυσιαστούν στη Βόρειο Ήπειρο και σε πλήθος άλλα μέτωπα εναντίον του Ναζισμού και του Φασισμού, «για της Ελλάδας μας τη λευτεριά», όπως στιχούργησε ο Τεύκρος Ανθίας;.

Κ Ι ΑΝ ΑΥΤΑ δεν ψάξεις, ψηφίδα - ψηφίδα, πώς θα μπορέσεις να αντιληφθείς το μεγαλείο της ελληνικής ψυχής της Κύπρου στον επικό, ένοπλο αγώνα της θρυλικής μας ΕΟΚΑ που τραγουδούσε το «είμαι Έλλην το καυχώμαι, ξέρω την καταγωγή μου κι η ελληνική ψυχή μου με τους Άγγλους πια δεν ζη», για ν’ ανέβει εννέα φορές στην Αγχόνη των Εγγλέζων ψέλνοντας «σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βία μετράει τη γη, απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά και σαν πρώτ’ ανδρειωμένη, χαίρε, ω χαίρε ελευθεριά». Από την εποχή της συντροφίας του Λευκωσιάτη Ιωάννη Καρατζά με τον Ρήγα τον Βελεστινλή και σε κάθε αγώνα του έθνους, παρούσα κι αυτοθυσιαζόμενη η ελληνική ψυχή της Κύπρου. 

Α Π Ο ΠΡΟΧΘΕΣ στον 1ο όροφο του μουσείου της Αρχιεπισκοπής, άνοιξε η πολύτιμη Έκθεση Ιστορικών Τεκμηρίων και Κειμηλίων «Οι Βαλκανικοί Πολέμοι και η Κύπρος», που οργάνωσε το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου. Με το Μάνλιχερ τυφέκιο, πλήθος άλλων κειμηλίων και τις μορφές των Θυσιασθέντων. Ανάμεσά τους εκείνη του εθελοντή πολεμιστή, απλού τυφεκιοφόρου, Δημάρχου Λεμεσού Χριστόδουλου Σώζου, 40χρ., που έπεσε στο Μπιζάνι για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Μα προπάντων και πάνω απ’ όλα, τις κιτρινισμένες απ’ τα 100 χρόνια χειρόγραφες σελίδες, με τα δικά τους κείμενα. Τα δικά τους γραφτά: Λέξη προς λέξη η ΠΛΗΡΗΣ ΕΞΗΓΗΣΗ της ελληνικής ψυχής της Κύπρου.

Εν Κρυπτώ