Του ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ*
Τελικά η Κυπριακή Δημοκρατία δεν απέφυγε την προσφυγή στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης παραμονές μάλιστα της ανάληψης της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε το πώς φθάσαμε εδώ αλλά κρισιμότερο να δούμε ποια μέτρα πρέπει να υιοθετηθουν ούτως ώστε να τερματισθεί η κατηφορική πορεία και να ανακάμψει η οικονομία.
Είναι παραπλανητικό να αποδίδονται τα προβλήματα για την κρίση της κυπριακής οικονομίας αποκλειστικά στις διεθνείς συγκυρίες και την καπιταλιστική κρίση. (Όπως και για την καταστροφή στο Μαρί δεν ευθύνονται οι διεθνείς συγκυρίες αλλά οι ενδογενείς συστημικές ανεπάρκειες και πάνω απ΄ όλα η πολιτική ηγεσία.) Προφανώς οι εξωγενείς εξελίξεις επιδείνωσαν τα δεδομένα αλλά σε καμιά περίπτωση δεν αποτέλεσαν τη γενεσιουργό αιτία.
Τα προβλήματα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τέσσερεις γενικούς άξονες: (α) τραπεζικός τομέας, (β) δημόσιος και ευρύτερος δημόσιος τομέας, (γ) το ροκάνισμα της ανταγωνιστικότητας διαφόρων τομέων της οικονομίας και (δ) η αποτυχία να προωθηθεί εναλλακτικό υπόδειγμα.
Η Τρόικα θα αξιολογήσει την κατάσταση και θα υποβάλει εισηγήσεις. Η ουσία είναι και εμείς να έχουμε τις δικές μας εισηγήσεις και να επηρεάσουμε το τελικό πακέτο μέτρων. Μεταξύ άλλων, θα ήταν χρήσιμο να προβληματισθούμε για τα ακόλουθα:
(1) Ανακεφαλαιοποίηση και εξυγίανση του τραπεζικού τομέα. Η εξέλιξη αυτή λογικά θα οδηγήσει και στη μείωση των επιτοκίων.
(2) Μείωση μισθολογίου στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα καθώς και στον τραπεζικό τομέα με τρόπο που να μην απαιτηθεί να επανέλθει η οποιαδήποτε κυβέρνηση και να ζητήσει νέες θυσίες.
(3) Το συνταξιοδοτικό δεν μπορεί να παραμένει ως έχει καθώς ούτε δίκαιο ούτε αποτελεσματικό είναι. Συγκεκριμένα μέτρα μπορούν να προκύψουν μέσα από μια ολοκληρωμένη αναλογιστική μελέτη.
(4) Σταδιακή μείωση του προσωπικού στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, χωρίς απολύσεις, ως αποτέλεσμα διαφόρων μέτρων όπως, για παράδειγμα, η εναλλαξιμότητα και η μείωση του αριθμού των δήμων (διά της ενοποίησης δήμων).
(5) Πρέπει να καταστεί πιο αποτελεσματικός ο δημόσιος και ευρύτερος δημόσιος τομέας. Για παράδειγμα, είναι ουσιαστικής σημασίας να γίνουν αλλαγές στην ΑΗΚ ούτως ώστε να επέλθει μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος για να αυξηθεί η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
(6) Να παραμερισθεί η θεσμοθετημένη ανισότητα και να επανεξετασθούν όλα εκείνα τα δεδομένα που παραπέμπουν σε μια οικονομία και κοινωνία δύο και τριών ταχυτήτων.
(7) Έναρξη ενός δημιουργικού διαλόγου για τη σύγκλιση των όρων απασχόλησης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και για την ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των δύο τομέων. Στα πλαίσια ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου να ενθαρρυνθεί επίσης η ισοπολιτεία, η ευνομία, η πάταξη της φοροδιαφυγής και η απασχόληση όλων των Κυπρίων.
(8) Εξορθολογισμός των δημοσίων δαπανών και εσόδων και μια νέα φορολογική μεταρρύθμιση με συγκεκριμένους στόχους μεταξύ των οποίων η ενίσχυση των οικογενειών (π.χ. ελαφρύνσεις για τέκνα και φοιτητές). Προκρίνονται επίσης χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές με ψηλές ποινές μη συμμόρφωσης.
(9) Ανανέωση του δημόσιου βίου και προώθηση της αξιοκρατίας.
(10) Θα πρέπει να αναβαθμισθεί ο στρατηγικός, κοινωνικός και επιδιαιτητικός ρόλος του κράτους και ταυτόχρονα να συγκρατηθούν οι δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ κάτω από το 40%.
(11) Είναι πολύ σημαντικό να ενθαρρυνθούν νέοι μοχλοί οικονομικής μεγέθυνσης (π.χ. υγεία, παιδεία, έρευνα, καινοτομία, διευρυμένο τουριστικό προϊόν).
(12) Αναθεώρηση του θεσμού της ΑΤΑ για την πιο δίκαιη εφαρμογή της. Ταυτόχρονα οι οποιεσδήποτε αυξήσεις και προσαυξήσεις θα πρέπει να είναι συνδεδεμένες με την παραγωγικότητα και την αύξηση του ΑΕΠ.
(13) Επανασχεδιασμός της ενεργειακής πολιτικής και ενίσχυση της προσπάθειας για αειφόρο ανάπτυξη. Αυτό περιλαμβάνει και την προώθηση νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με τρόπο που να καλύπτονται τουλάχιστον 20% των ενεργειακών αναγκών της χώρας όπως προβλέπει η ΕΕ.
(14) Θεσμοθέτηση και κατάλληλη φορολόγηση του ηλεκτρονικού καθώς και άλλης μορφής τζόγου. Στα πλαίσια αυτά είναι σημαντική και η δημιουργία μικρού αριθμού καζίνων.
Η φιλοσοφία των προτεινόμενων μέτρων παρέχει τη δυνατότητα για ανακοπή της υφιστάμενης καταστροφικής πορείας. Η Κύπρος μπορεί να προσβλέπει σε ένα καλύτερο αύριο μόνο εάν επιλύσει τα προβλήματά της, δημιουργήσει προοπτική και επιτύχει κοινωνική συνοχή. Στην αντίθετη περίπτωση, θα οδηγηθούμε στον μαρασμό, την κατάρρευση, τη δημογραφική αλλοίωση και την εθνική συρρίκνωση. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή.
* Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
onalert
