ΔΑΝΙΗΛ ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ
Σχεδόν από την ίδρυση του ελληνικού κράτους οι Νεοέλληνες μεγαλώσαμε με τον μύθο ότι η διχόνοια είναι το μεγαλύτερο ελάττωμα της φυλής.
Αντιπαρέρχομαι τον ορισμό της φυλής διότι οι επιστημονικές έρευνες DNA δείχνουν ότι στο DNA υπάρχουν φυλετικά μίγματα.
Η φυλετική γελοιοποίηση των NAZI περί καθαρότητας φυλής δεν χρειάζεται τεκμηρίωση αρκεί η Ιστορία να απαντήσει.
Εξ άλλου η οντότητα που ενδιαφέρει πολιτικά είναι το έθνος και όχι η φυλή.
Αν υπάρχει κάτι στο άυλο DNA του ελληνισμού, είναι η αγάπη για την Ελευθερία.
Ίσως προκαλεί ο τίτλος του άρθρου, κάποιοι θεωρούν ότι διχάζει το έθνος η αναφορά στη διαφοροποίηση της ελληνικής και ρωμαίικης ταυτότητας.
Ας δούμε την ουσία των εννοιών.
Κατ αρχήν πως ορίζεται το έθνος;
Είναι μια έννοια αταξική όπου περιλαμβάνονται όλα τα μέλη μιας συλλογικής ενότητας όπως οι υπήκοοι ή οι πολίτες ενός κράτους;
Αυτό ίσχυσε με την ίδρυση των εθνικών κρατών στην Ευρώπη από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά.
Αν δεχθούμε ότι το έθνος είναι συλλογικότητα που ορίζεται από την γλώσσα, το έθος (κοινές συνήθειες, τρόπος ζωής , συμπεριφορά κ.λ.π.), την κοινή ιστορική συνείδηση, κοινές Αξίες, Αρχές, ομοδοξία, όραμα για το μέλλον μάλλον προκύπτουν ζητήματα ταξικής διαφοροποίησης.
Ένα ζήτημα που προκύπτει είναι η ύπαρξη εθνών πριν την ίδρυση των “εθνικών κρατών”.
Εξετάζοντας τα στοιχεία ορισμού του έθνους τίθενται ερωτήματα και εξάγονται παρατηρήσεις
Η άρχουσα τάξη με τις λαϊκές τάξεις και στρώματα είχαν, έχουν κοινό έθος ή/και ίδιο τρόπο ζωής; Μάλλον ρητορική ερώτηση.
Αξίες και Αρχές όπως Ελευθερία, Ισότητα, Δικαιοσύνη, Ειρήνη, Αδελφοσύνη και αντίστοιχα Δημοκρατία, Κοινωνική Δικαιοσύνη, Εθνική Ανεξαρτησία, Κυριαρχία Λαού είναι κοινά αποδεκτές; κυρίως υποστηρίζονται με τον ίδιο σκοπό από την άρχουσα τάξη και το λαό;
Έχουν το ίδιο όραμα για το μέλλον η εξουσιαστική κοινωνική τάξη,με τις λαϊκές τάξεις και στρώματα;
Εξετάζοντας την Ιστορία παρατηρούμε:
Από την εποχή των μεγάλων Βασιλείων(Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Χετταίοι, Αιγύπτιοι, Αχαιοί κ.α. όπως και στην Ανατολική Ασία) μέχρι τη σύγχρονη εποχή οι άρχουσες τάξεις ακόμη ο κανόνας είναι όταν συγκρούονταν τα βασίλεια οι νικητές προστάτευαν τα δικαιώματα των βασιλέων και της αυλής τους, π. χ. φόρου υποτελείς και υποχρέωση παροχής πολεμιστών δηλ. η ζωή συνεχίζεται και οι υπήκοοι πληρώνουν τη νύφη.
Η γλώσσα
είναι κώδικας επικοινωνίας αλλά και μεταφοράς γνώσεων. Ειδικά η ελληνική γλώσσα, εξαιρώντας γλωσσικά δάνεια, είναι κώδικας εννοιών και γνώσεων και όχι συμβατικά εργαλείο επικοινωνίας. Η γλώσσα επιπλέον αποτελεί συνδετικό ιστό μεταξύ των κοινωνικών τάξεων. Πολύ σημαντική η συμβολή της στη διαμόρφωση του ελληνικού έθνους.
Η Ομοδοξία
είχε εντελώς διαφορετική έννοια στην Αρχαία Ελλάδα από ότι στο Μεσαίωνα και τα νεότερα χρόνια.
Η ελληνική θεολογία, αποτελούσε κοινό λατρευτικό τρόπο, όριζε Αξίες, Αρχές αλλά δεν συμφύονταν με εξουσιαστικές κοινωνικές και πολιτειακές δομές. Αντίθετα ο Χριστιανισμός διατηρώντας ελληνικά λατρευτικά στοιχεία σε μίξη με ιουδαϊκά, συμφύονταν με δομικούς δεσμούς με την αυτοκρατορική Ανατολική αυτοκρατορική εξουσία στο Μεσαίωνα και στη συνέχεια με ειδική σχέση προνομίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Αποτελούσε στην προεπαναστατική και στην Επανάσταση συνδετικό αταξικό κρίκο;
Αποτελούσε αλλά είχε συμβολή στη διαμόρφωση κοινής εθνικής συνείδησης;
Αν θεωρούμε ότι ο όρος Εθνικός για τους Έλληνες που αντιστέκονταν στον εκχριστιανισμό ήταν τυχαίος μάλλον σφάλλουμε.
Σε όλη την Ανατολική Αυτοκρατορία ο μόνος λαός που αποτελούσε εθνική οντότητα ήταν οι Έλληνες. Γιατί; Μια απάντηση υπάρχει παρά τις γενοκτονικές εκστρατείες Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και Ιεραρχίας οι Έλληνες αντιστάθηκαν επί αιώνες στον βίαιο εκχριστιανισμό διότι ο Πολιτισμός, οι Αξίες, οι Αρχές, η ιστορική συνείδηση ήταν τόσο μοναδικά και ισχυρά κληροδοτήματα που διατηρούσαν θεμέλιο εθνικής υπόστασης.
Οι Έλληνες σε πολλές από τις περιοχές εγκατάστασης (όχι αποικίες) ανεξάρτητα από την κοινωνική θέση τους είχαν πυρήνα ιστορικής συνείδησης τόσο από την προφορική παράδοση, την εκπαίδευση στα σχολεία όσο και από τον σεβασμό στον Πολιτισμό, την Ιστορία, το Πνεύμα των Αρχαίων Ελλήνων όλων των λαών.
Οι Ελληνισμός στα μεσαιωνικά χρόνια υποβιβάστηκε από ιστορικό υποκείμενο σε αντικείμενο. Όμως υπήρξαν νησίδες που διατήρησαν κοινωνικούς θεσμούς όπως κοινοτικές δομές Δημοκρατίας, κοινοτικά κοινά, πολιτισμικά στοιχεία. Ήταν σε δυσπρόσιτες ορεινές περιοχές όπως στην Πίνδο, σε νησιά ή όπου επέτρεπαν έως ένα βαθμό οι κεντρικές εξουσίες.
Σποραδικά στην χιλιόχρονη ιστορία της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας υπήρξαν περιπτώσεις πνευματικών ατόμων ακόμη ιεράρχες, ακόμη και αυτοκράτορες που προσπάθησαν να φέρουν στο προσκήνιο στοιχεία ελληνικού πνεύματος και Πολιτισμού. Προς τους τελευταίους αιώνες και “τοπικοί αυτοκράτορες” (π. χ. Θεόδωρος Λάσκαρης στην Νίκαια) προσπάθησαν να επαναφέρουν στο προσκήνιο την Ελλάδα και τους Έλληνες. Γνωστή είναι και η περίπτωση του νεοπλατωνικού φιλοσόφου και πολιτικού Πλήθωνα Γεμιστού που πρότεινε πλήρη επαναφορά στο προσκήνιο της Ελλάδας.
Όλοι γνωρίζουμε τις περιπτώσεις της Μάνης, του Σουλίου που επίσης διατήρησαν στοιχεία ελληνικών θεσμών όπως τα κοινά, δημοκρατικούς θεσμούς, στοιχεία τρόπου ζωής.
Ίσως είναι σχεδόν άγνωστη η περίπτωση των Ζαγορίων κ.α. περιοχών της Β. Ηπείρου.
Στην εκστρατεία του Σινάν πασά για την κατάκτηση των Ιωαννίνων το 1430. Οι κάτοικοι κοινοτήτων των Ζαγορίων αποκαλούμενοι τότε Μαλακάσιοι εγκλώβισαν με καταδρομικές επιθέσεις το οθωμανικό στράτευμα στην περιοχή της Κατάρας αρχές Φθινοπώρου προκαλώντας απώλειες και καθυστέρηση στην προέλαση. Ο Σινάν πασάς αντιλήφθηκε ότι περισσότερη χρονοτριβή θα επιδείνωνε την κατάσταση σε βάρος της εκστρατείας λόγω επέλευσης του πρώιμου χειμώνα στην περιοχή. Πρότεινε συμφωνία στους Μαλακάσιους. Όροι της συμφωνίας ήταν ότι τα Ζαγόρια θα έχουν αυτονομία, δεν θα εγκατασταθούν Μουσουλμάνοι (ούτε ένα τζαμί δεν υπήρξε στην περιοχή στα επόμενα χρόνια), μια φορά το χρόνο θα επισκέπτονταν τις κοινότητες οι φοροεισπράκτορες για να εισπράττουν τον καθορισμένο φόρο, οι Ζαγορίσιοι είχαν δικαίωμα να οπλοφορούν, να μαθαίνουν γράμματα (ελληνικά), να ορίζουν εκλέγοντας τους δικαστές τους, να διατηρείται η κοινωνική δομή όπως πριν κ.α. Ως αντιστάθμισμα θα έστελναν κάθε χρόνο επιλεγμένα παλληκάρια ως φρουρά της Βαλιντέ Σουλτάνας και να συμμετέχουν στις εκστρατείες των Οθωμανών το τελευταίο ίσχυε κυρίως για τη φρουρά του κάστρου Ιωαννίνων κ.α. κοινοτήτων.
Επί 400 χρόνια ίσχυε η αυτονομία που καταλύθηκε στα µέσα του 19ου αιώνα.
Σε ότι αφορά τα εθνικά κράτη αποτέλεσμα της μετάβασης από τις αυτοκρατορικές δομές σε αστικές δομές κοινωνίας, οικονομίας, διοίκησης ισχύουν για όλες τις περιπτώσεις “εθνογεννέσεων” αλλά όχι για την Ελλάδα και τους Έλληνες.
Το ελληνικό έθνος στην αφάνεια ή στο προσκήνιο υπήρξε σε όλη την ιστορική διαδρομή από τα Ηρωικά χρόνια έως και την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Απαντώντας στην επιρροή που άσκησε ο Διαφωτισμός κυρίως μέσω της Φιλικής Εταιρίας ισχύει ότι οργανωτικά συνέβαλε αλλά δεν ήταν η κινητήριος δύναμη ούτε στο πεδίο ούτε στη συνείδηση των λαϊκών τάξεων ως προς το όραμα της Ανεξαρτησίας.
Η ύπαρξη διαφορετικών οραμάτων Φαναριωτών, αστών Φιλικών, κοτζαμπάσηδων. λαϊκών στρωμάτων παρά τις αρχικές συμφωνίες στην Α Εθνοσυνέλευση στη Β’ Εθνοσυνέλευση αποκαλύφθηκαν οι ταξικές αντιθέσεις αρχικά με την απαίτηση των κοτζαμπάσηδων να εκποιηθεί η οθωμανικής ιδιοκτησίας γη ώστε να την ενθυλακώσουν, η οποία ανατράπηκε αλλά και η κατάργηση των τοπικών συλλογικών οργάνων κυρίως δε της αρχιστρατηγίας που ως τότε ανήκε στον Θ. Κολοκοτρώνη. Εκεί παρά τις θετικές θεσμικές, οργανωτικές αποφάσεις για το νέο κράτος, λειτούργησε και η πιστοποίηση της εμφύλιας σύγκρουσης που είχε ταξικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά.
Ναι μεν σύμφωνα με την απόφαση““Τρίτον ήδη χρόνον διαρκεί ο υπέρ ανεξαρτησίας εθνικός των Ελλήνων πόλεμος και ο τύραννος ούτε κατά γην ούτε κατά θάλασσαν ηυδοκίμησεν. Ενώ δε αι τυραννοκτόνοι χείρες των Ελλήνων έπεμψαν μυριάδας Τούρκους εις άδου, και φρούρια απέκτησαν, και την επικράτειαν εξησφάλισαν, ο δε κρότος των ημετέρων όπλων, αντηχήσας, διετάραξε το Βυζάντιον, ευτύχησε το έθνος να διακηρύξη εν Επιδαύρω κατά πρώτον ως έθνος, την ανεξαρτησίαν του, να νομοθετήσει και εθνικήν να καταστήση διοίκησιν”.
Όμως οι Φαναριώτες που φιλοδοξούσαν σε αγαστή σύμπνοια με την χριστιανική ιεραρχία να ιδρύσουν Ρωμανία αντί Ελλάδος συνέχισαν τη δράση τους με ραδιουργίες, δολοφονίες,υπόσκαψη των πραγματικών ηγετών του αγώνα όπως ο Θ. Κολοκοτρώνης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Μάρκος Μπότσαρης, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, μακρύς ο κατάλογος, όπως και κατά το δικό τους έθος τη στήριξη σε ξένους προστάτες, ως γραικορώσοι, γραικοφράγκοι κατά την ύστερη καταγγελία του Καποδίστρια θύμα των οποίων ήταν και ο ίδιος.
Ολοκληρώνοντας τη σύντομη αναφορά ως κέντρισμα προβληματισμού, στην ιδεολογική αντίθεση που συνδέεται με τις ταξικές αντιθέσεις στη διάρκεια της Επανάστασης μπορεί να μην προβλήθηκε απόλυτα η δήλωση εθνικής ταυτότητας αλλά είναι ζωντανή, διατρέχοντας μαζί με τις ταξικές αντιθέσεις την Επανάσταση.
Σήμερα ο ελληνισμός αφυπνίζεται βαθμιαία στη Μεγάλη Ελλάδα, στον Εύξεινο Πόντο, στη Μέση Ανατολή. Είναι η αρχή.
Η συνέχεια θα είναι σημαντική αν τα στοιχεία της νέας διεκδίκησης πλήρους επαναφοράς στο ιστορικό προσκήνιο έχουν πυρήνα τον Πολιτισμό, το ελληνικό πνεύμα, το παγκόσμιο όραμα συνεργασίας αμφίδρομου συμφέροντος με όλα τα έθνη, όλους τους λαούς όπως έπραξαν οι Έλληνες γεννήτορες του Πολιτισμού.
Χρέος των Ελλαδιτών και των Κυπρίων για να συμβάλλουν ως εντολείς της πλήρους επαναφοράς είναι να ολοκληρωθεί η Επανάσταση του 1821από τις αλυσίδες ξένης εξάρτησης που προκάλεσαν οι Ρωμιόφρωνες με την κοινωνική “ελίτ” και βασανίζουν το ελληνικό έθνος 200 χρόνια.
Εθνική Ανεξαρτησία, Κυριαρχία του Λαού με πολιτειακή θέσμιση (πραγματικής) Δημοκρατίας είναι οι αναγκαίες και ικανές προϋποθέσεις.
