Με τις δημόσιες δηλώσεις του ενώπιον του Τούρκου ομολόγου του ο Δένδιας έδωσε μία ξεκάθαρη απάντηση όχι τόσο στα όσα μάλλον ήπια (με εξαίρεση την επανάληψη της γνωστής θέσης περί “τουρκικής μειονότητας” στη Θράκη) ανέφερε στην πρώτη δημόσια δήλωσή του ο Τσαβούσογλου, όσο στα όσα άκουσε και από τον Ερντογάν και από τον υπουργό του στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Τούρκοι συνομιλητές του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών πίσω από τις κλειστές πόρτες δεν μάσησαν τα λόγια τους. Κατέστησαν σαφείς τις προθέσεις τους σ’ όλο το φάσμα των προβλημάτων που οι ίδιοι έχουν εδώ και δεκαετίες προκαλέσει στις διμερείς σχέσεις με τις μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις τους.
Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος, άλλωστε, μία ημέρα πριν δεχθεί τον Έλληνα υπουργό είχε πυροδοτήσει το κλίμα με τις δηλώσεις του περί Κύπρου και γεωτρήσεων στην ελληνική ΑΟΖ που επιχειρούν να σφετερισθούν από κοινού Τουρκία και Λιβύη με το γνωστό μνημόνιο.Η πρόσκληση που ο Τσαβούσογλου απηύθυνε στον Έλληνα ομόλογό του για το Ιφτάρ έγινε για να στείλει το μήνυμα και στην Ουάσιγκτον και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες πως η Άγκυρα όχι μόνο δεν είναι αδιάλλακτη και επιθετική, αλλά και πως κάνει ό,τι μπορεί για να γεφυρώσει το χάσμα με την Ελλάδα. Σ’ αυτή τη σκοπιμότητα εγγράφεται και η κίνηση του Ερντογάν να συναντηθεί –εκτός αρχικού προγράμματος– με τον Έλληνα υπουργό. Για τον ίδιο λόγο είχε στείλει τον Ιμπραχήμ Καλίν στην πρώτη (του νέου κύκλου) διερευνητική επαφή Με άλλα λόγια, η τουρκική διπλωματία επιχείρησε και πάλι να χρησιμοποιήσει την Ελλάδα για να δημιουργήσει εντυπώσεις στη Δύση.
Όπως είναι γνωστό, το Βερολίνο και οι υπόλοιποι υποστηρικτές της Τουρκίας στους κόλπους της ΕΕ, την παροτρύνουν να εγκαταλείψει τους λεονταρισμούς και τουλάχιστον δημοσίως να “πουλήσει” μετριοπάθεια, και “αποκλιμάκωση”, ώστε να τους δώσει τα αναγκαία προσχήματα για να συνεχίζουν να τορπιλίζουν την επιβολή κυρώσεων. Όπως έχει αποδειχθεί, βεβαίως, δεν ασκούν πιέσεις στην Άγκυρα για να εγκαταλείψει την έμπρακτη επεκτατική πολιτική της.
Σε ολισθηρό έδαφος
Η τουρκική σκοπιμότητα, βεβαίως, δεν εμπόδισε τους Ερντογάν και Τσαβούσογλου να ξεδιπλώσουν στον Έλληνα συνομιλητή τους τις γνωστές επεκτατικές θέσεις τους. Ουσιαστικά, εμμέσως θέτουν την Ελλάδα ενώπιον του διλήμματος ή να υποταχθεί στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, ή να βρεθεί και πάλι αντιμέτωπη με τουρκικά τετελεσμένα. Οι Τούρκοι εννοούν κυρίως έρευνες και σε δεύτερο χρόνο γεωτρήσεις στα νοτιοανατολικά του τόξου Καστελλόριζο-Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη, χωρίς να αποκλείονται επιθετικές κινήσεις και σε άλλο μέτωπο.
Ήταν εξαρχής προφανές ότι η επίσκεψη Δένδια στην Άγκυρα θα εξελισσόταν σε ολισθηρό έδαφος. Από το SLpress.gr το είχαμε εξαρχής επισημάνει. Η αντίδρασή του έδειξε ότι ο Δένδιας μετέβη στην Άγκυρα προετοιμασμένος γι’ αυτό που θα αντιμετώπιζε. Δεν γνωρίζω πόσο αποφασισμένος ήταν να αντιδράσει με τον τρόπο που αντέδρασε, αλλά σίγουρα αυτά που άκουσε στις κλειστές συναντήσεις διέλυσαν τις όποιες αμφιβολίες είχε.
Δίνοντας δημόσιες απαντήσεις ουσιαστικά τίναξε στον αέρα το σκηνικό που είχε στήσει η τουρκική διπλωματία γύρω από την επίσκεψή του. Ήταν έκδηλη η αμηχανία του Τούρκου ομολόγου του, όταν άκουγε την πρώτη δήλωση Δένδια. Ο Τσαβούσογλου είπε ότι αυτά τα λέμε κατ’ ιδίαν κι όχι δημοσίως! Εξίσου ενδεικτική ήταν και η απόπειρα Τούρκων διπλωματών να εμποδίσουν τη δευτερολογία του Έλληνα υπουργού. Γι’ αυτό, άλλωστε, είχαν φροντίσει να μην γίνουν ερωτήσεις, ώστε να μην δοθεί η ευκαιρία να γίνει αυτό που τελικώς έγινε.
Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, από το γεγονός ότι δεν έπεσε στη στημένη παγίδα, άριστα έπραξε ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών που πήγε στην Άγκυρα. Όχι μόνο δεν έπαιξε το παιχνίδι της τουρκικής διπλωματίας αλλά κατέστησε σαφές ενώπιον της διεθνούς κοινότητας την αιτία που δεν μπορεί να βρεθεί ένας συμβιβασμός με την Τουρκία. Οι γνωστοί κύκλοι θα σπεύσουν να επαναλάβουν για μία ακόμα φορά τα στερεότυπα ότι με τη στάση του ο Δένδιας ανέβασε τη θερμοκρασία στο ελληνοτουρκικό μέτωπο και έκοψε γέφυρες. Το μόνο σχόλιο που μπορεί να κάνω μετά από όσα έχουν μεσολαβήσει είναι ότι όπως και η βλακεία, έτσι και η ιδεοληψία είναι ακατάβλητη.
Κόκκινες γραμμές και για το Μαξίμου
Με τα όσα είπε δημοσίως ο Δένδιας δεν χάραξε κόκκινες γραμμές μόνο ενώπιον των Τούρκων. Ουσιαστικά, δεσμεύει και το ελληνικό πολιτικό σύστημα, μεγάλα τμήματα του οποίου κινούνται σε άλλο μήκος κύματος. Αυτό ισχύει και για την αξιωματική αντιπολίτευση και για την κυβέρνηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ ανακοίνωσε ότι η στάση του υπουργού Εξωτερικών ήταν αυτονόητη, αλλά είναι κοινό μυστικό ότι τουλάχιστον μία μεγάλη πτέρυγα της Κουμουνδούρου μόνο αυτονόητες δεν θεωρεί τις θέσεις που εξέφρασε ο Δένδιας.
Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση, είναι γνωστό ότι από ένα χρονικό σημείο και πέρα, ο Δένδιας άρχισε να αποκλίνει από τη γραμμή Μαξίμου στα ελληνοτουρκικά, παρότι με τον Μητσοτάκη ξεκίνησαν, έχοντας μάλλον συγγενικές ιδεολογικές αντιλήψεις για τα εθνικά θέματα. Η απόκλιση μπορεί να μην προσέλαβε διαστάσεις δημόσιου ρήγματος, αλλά έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό ορατή δια γυμνού οφθαλμού.
Ο υπουργός Εξωτερικών, ως κατ’ εξοχήν χειριστής, έχει βιώσει άμεσα την εξαναγκαστική διπλωματία της Άγκυρας μέσω της δημιουργίας τετελεσμένων και της παράλληλης απειλής χρήσης στρατιωτικής βίας. Έχει, επίσης, βιώσει την υποκριτική στάση των εταίρων μας στην ΕΕ, με πρώτο το Βερολίνο, που εδώ και ενάμιση χρόνο πετάνε τη μπάλα από τη μία Σύνοδο Κορυφής στην επόμενη. Τα βιώματα αυτά είναι εμφανές ότι τον μετατόπισαν, κάτι που δεν συνέβη στο Μαξίμου.
Ο Δένδιας και το πλαίσιο Καραμανλή
Σ’ αυτή τη μετατόπιση έχει παίξει ρόλο και η αρχηγική φιλοδοξία του Δένδια. Δεδομένου ότι επιδιώκει να εκφράσει την καραμανλική παράδοση και πτέρυγα, είναι υποχρεωμένος να κινηθεί στο πλαίσιό της όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο μετά τη δημόσια απάντηση του Κώστα Καραμανλή στον Σημίτη. Πιεζόμενος από τις επιθέσεις του Σημιτισμού, ο Καραμανλής, μιλώντας για το Ελσίνκι, ταυτοχρόνως κατέστησε πιο σαφές και αυστηρό το πλαίσιο πολιτικής του στα ελληνοτουρκικά.
Το γεγονός αυτό εκ των πραγμάτων πρέπει να επηρέασε τη γραμμή πλεύσης του Δένδια. Δεν μπορούσε εμφανώς να αποκλίνει από την πολιτική Καραμανλή, η οποία στην παρούσα συγκυρία τείνει να γίνει σημαία της καραμανλικής πτέρυγας. Έτσι, δημιουργείται εκ των πραγμάτων ένα άτυπο εσωκομματικό μέτωπο με την ομάδα Σαμαρά στον τομέα των εθνικών θεμάτων.
Δεν είναι τυχαίο ότι λίγο μετά τις δηλώσεις Δένδια, το Μαξίμου έσπευσε να διοχετεύσει στα ΜΜΕ ότι ο υπουργός Εξωτερικών εκτελούσε οδηγίες του πρωθυπουργού. Είναι εμφανής η αγωνία στο επιτελείο του Μητσοτάκη, μήπως ο Δένδιας δρέψει τις δάφνες στο επίπεδο της κοινής γνώμης και μάλιστα κατά αντιδιαστολή με το Μαξίμου. Οι αντιδράσεις, πάντως, πως με τη στάση του στην Άγκυρα εκτόξευσε τη δημοτικότητά του με ό,τι αυτό σημαίνει.
Ο υπουργός, βεβαίως, δεν μπορεί να διαψεύσει τον πρωθυπουργό. Οι πληροφορίες λένε, όμως, πως οι κόκκινες γραμμές που χάραξε έχουν και αποδέκτη το πρωθυπουργικό επιτελείο, με την έννοια ότι το δεσμεύουν σε ένα πλαίσιο πολιτικής. Όπως προαναφέραμε, άλλωστε, δεν είναι μόνο ο Δένδιας που επιχειρεί να δεσμεύσει τον Μητσοτάκη. Είναι και ο Σαμαράς και ο Καραμανλής. Άρα, πρόκειται μάλλον για άτυπη πολιτική πολιορκία…
Κατά μία έννοια, η στάση του Δένδια θυμίζει τη στάση του Παυλόπουλου, όταν ως Πρόεδρος Δημοκρατίας στα τέλη του 2017, είχε εκθέσει ενώπιον του Ερντογάν τις πάγιες ελληνικές θέσεις, μετατρέποντας τις κοινές δηλώσεις σε δημόσια αντιπαράθεση. Πέρα από τον ενδεχόμενο προσωπικό λόγο (να αφήσει το στίγμα του, όπως το είχε αφήσει ο Κωστής Στεφανόπουλος με την ομιλία του ενώπιον του προέδρου Κλίντον), ο Παυλόπουλος αποσκοπούσε και να οριοθετήσει τις συνομιλίες Τσίπρα-Ερντογάν που έπονταν.
