Δρ. Δημήτρης ΣταθακόπουλοΔρ. Παντείου Πανεπιστημίου – Οθωμανολόγος
06/02/2021
Αναφορές που λειτουργούν ως «μπανανόφλουδες» στην ιστοριογραφία και δίνουν λαβές στους Τούρκους.
Αν και τα θέματα του τίτλου του παρόντος έχουν εξαντληθεί από την έρευνα, με αφορμή ισχυρισμούς Τούρκων σχολιαστών, πως η Ελληνική επανάσταση του ’21 ( Εξέγερση – Στάση , isyanι κατ΄αυτούς και όχι επανάσταση ), ήταν «Χριστιανική Τζιχάντ» (sic) και οι κακούργοι ληστές στασιαστές (sic) έκαναν αλώσεις και σφαγές αμάχων μουσουλμάνων πχ Τριπολιτσά (sic) κάνοντας έτσι το πρώτο Βαλκανικό δράμα / Balkanlarda ilk Dram, ( γενοκτονία μουσουλμάνων – sic ), οι δε περιοχές που απελευθερώθηκαν, δεν ήταν Ελληνικές, αλλά Οθωμανικές και άλλων εθνοτήτων, αφού κι’ εμείς ΕκκλησιαστικοΔιοικητικά τις ονομάζουμε «Νέες Χώρες», δράττομαι της ευκαιρίας να επισημάνω τις «μπανανόφλουδες» αυτές , για να τις αποφεύγουμε, στις δικές μας αναφορές, έστω και εάν επί πολλά χρόνια έχουν παγιωθεί δημιουργώντας το πρόβλημα.
«Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος», έγραφε στην Προκήρυξη της 24ης Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Οι σημαίες και τα λάβαρα είχαν τον Σταυρό . Οι ιερείς πρωτοστάτησαν. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είπε στους μαθητές του πρώτου Γυμνασίου της Αθήνας: «Όταν πήραμε τα όπλα, πρώτα είπαμε υπέρ Πίστεως και ύστερα υπέρ Πατρίδος».
Αλλά και ο Σαμιώτης λόγιος Γεώργιος Κλεάνθης, κατέγραψε σε στίχους: «Για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία». Στα Συντάγματα των Εθνικών Συνελεύσεων στο Προοίμιο υπάρχει η φράση «Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος ».
Αυτά δεν αμφισβητούνται , ούτε πρέπει ν’ αλλάξει η ιστορία , ή να παρερμηνευτεί η βούληση των αγωνιστών στα πλαίσια της σύγχρονης Πολιτικής ορθότητας, ή της αντίκρουσης των Τουρκικών ισχυρισμών, όμως πρέπει να γνωρίζουμε πως η άλλη πλευρά τα παραλληλίζει με τις δικές της εμπειρίες και τα ισοσταθμίζει, οπότε πρέπει πάντα να τα έχουμε υπόψη μας .
Ο διεθνής σήμερα όρος Τζιχάντ (αραβικά:جهاد ,βλ. σχετ: jihad.” Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 13 Oct. 2008) σημαίνει αγώνας, προσπάθεια, το να μοχθεί κάποιος με όλες του τις δυνάμεις, ή να αντιμάχεται για το δίκιο του. Όταν συνοδεύεται από τη φράση ″φι σαμπίλ Αλλά[χ]”, ( في سبيل الله) δηλ. ”για το δρόμο του Θεού”, σημαίνει τον αγώνα για το Θεό . Η Τζιχάντ θεωρείται ενισχυτική της πίστης και αποτελεί ανάλογο – κατ’ αυτούς – της αφοσίωσης του μοναχού όπως ισχύει στον χριστιανισμό.
Σε ορισμένα χαντίθ αναφέρεται ως «μοναχισμός του Ισλάμ», «πράξη αγνής αφοσίωσης», καθώς και μία από τις «πύλες του παραδείσου» . Μάλιστα στο Κοράνι αναφέρονται τέσσερις βασικές κατηγορίες τζιχάντ με την έννοια του αγώνα, η ”τζιχάντ αλ-ναφς” (του ίδιου του εαυτού, – επί της ηθικής ζωής), η ”τζιχάντ αλ-λισάν” (της γλώσσας, – επί της θεολογίας), η ”τζιχάντ αλ-γιαντ” (του χεριού, – επί των πράξεων) και η ”τζιχάντ αλ-σάιφ” (του ξίφους – η δια του πολέμου επιβολή).
Αυτή η τελευταία μορφή της Τζιχάντ, ταυτίζεται με την Ελληνική επανάσταση, ως Χριστιανική Τζιχάντ και στην κυριολεξία θέλει τεράστια προσοχή και φυσικά αντίκρουση.
Ο όρος «άλωση» (άλωσις) με ενεργητική ή παθητική σημασία, ετυμολογείται από το αρχαίο ρήμα αλίσκομαι που σημαίνει καταστρέφομαι, αναφερόμενο ειδικά, στην πτώση πόλης στα χέρια του εχθρού, την κυρίευση, την εκπόρθησή της. Με κεφαλαίο -Α δηλαδή «Άλωση» για την Ελληνική ιστοριογραφία είναι οι δύο πτώσεις της Κωνσταντινούπολης, την 13η Απριλίου 1204 από τους Φράγκους και την 29η Μαΐου 1453 από τους Οθωμανούς.
Όμως, στη δημοτική ποίηση και Λαογραφία, η Άλωση της Κωνσταντινούπολης αναφέρεται ως το: «Πάρσιμο της Πόλης» .
Για κάποιο λόγο καθιερώθηκε να λέγεται «Άλωση της Τριπολιτσάς», η πολιορκία, είσοδος με μάχες και σκοτωμούς ένοπλων και αμάχων και τελικά απελευθέρωση της Τρίπολης στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 και κυρίως των πεινασμένων Ελλήνων της πόλης αυτής και των Κεφαλών του Μοριά που ήταν φυλακισμένοι στα μπουντρούμια από την άνοιξη του 1821.
Ίσως ο όρος να δίνει μια ένταση για το σημαντικότατο αυτό γεγονός, όμως η καθιέρωση του όρου , δίνει επιχειρήματα στην άλλη πλευρά να λέει πως οι κακούργοι στασιαστές έκαναν μουσουλμανική γενοκτονία και όχι απελευθέρωση Ελληνικού εδάφους .
Δηλαδή πως τάχα μπήκαν ως εχθροί που άλωσαν τον τόπο, ενώ οι εχθροί ήταν οι Οθωμανοί και οι Έλληνες οι απελευθερωτές. Ομοίως προσοχή στη χρήση του όρου, χωρίς να διαστρέφεται όμως η ιστορία.
Το σημερινό ιδιότυπο Εκκλησιαστικό καθεστώς των Νέων Χωρών μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης « βλ. Νομοθετικό Διάταγμα υπ’ αριθ. 238/ΦΕΚ Α’/25 Αυγούστου 1923 περί κυρώσεως της εν Λωζάννη συνομολογηθείσης συνθήκης περί ειρήνης» και τον Τezkere του 1923, χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους Τούρκους στην προσπάθεια να καταδείξουν ότι πέραν του Μοριά, της Ρούμελης και λίγων νησιών, δεν υπάρχει Ελλάδα ( sic), αλλά περιοχές της οθωμανικής αυτοκρατορίας που κατοικούσαν άλλες εθνότητες, κυρίως μουσουλμάνων , τις οποίες η Ελλάδα εκμεταλλευόμενη συγκυρίες προσάρτησε ως «Νέες Χώρες» στην επικράτειά της κάνοντας πληθυσμιακές εκκαθαρίσεις !
Όντως, «Νέες Χώρες» ονομάστηκαν οι περιοχές που προσαρτήθηκαν στο παλαιό Ελληνικό κράτος μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους βάσει της Συνθήκης του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913). Δηλ. το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, η νότια Ήπειρος, η Θάσος, η Σαμοθράκη, η Λήμνος, η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος, η Ικαρία και η Κρήτη. Λόγω του Α’ παγκοσμίου πολέμου, οι Μητροπόλεις των «Νέων Χωρών» , δεν μπορούσαν να συμμετέχουν στη Σύνοδο και στα Συνοδικά όργανα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Οπότε υπήρξαν σκέψεις και προτάσεις για αφενός χειραφέτηση των Νέων Χωρών από το Πατριαρχείο και προσάρτησή τους στην Εκκλησία της Ελλάδος, ή/ και πλήρη απόσχιση από το Πατριαρχείο με την ίδρυση αυτοτελούς και ανεξάρτητης Εκκλησίας Νέων Χωρών.
Το Δεκέμβριο του 1923, εξεδόθη ο Τezkere ( πράξη εφαρμογής ) της Νομαρχίας Κωνσταντινούπολης, της νέας πλέον Τουρκίας ( ιδρύθηκε 29.10.1923), ο οποίος όριζε, πως τόσο ο Πατριάρχης όσο και τα μέλη της Πατριαρχικής Συνόδου όφειλαν να είναι Τούρκοι υπήκοοι και να υπηρετούν σε Τουρκικό έδαφος και όχι εκτός αυτού ( πχ σε Ελληνικό έδαφος) : «Είναι ανάγκη, όπως κατά τας εν Τουρκία διεξαχθησομένας πνευματικάς και θρησκευτικάς εκλογάς, οι εκλογείς ώσιν υπήκοοι Τούρκοι και έχουσι καθήκοντα πνευματικά εντός της Τουρκίας κατά την εκλογήν, το δε εκλεγησόμενον πρόσωπον έχη αυτά τα προσόντα». ( σημ.: το πρωτότυπο Τουρκικό κείμενο, δεν έχει διασταυρωθεί ακόμα με την μετάφραση ) .
Έτσι αφαιρέθηκε από τους Μητροπολίτες των Νέων Χωρών και λοιπούς εκτός Τουρκίας Μητροπολίτες, η δυνατότητα συμμετοχής στη Σύνοδο και στα Συνοδικά όργανα του Πατριαρχείου.
Το 1928, προς αποφυγήν αλυσιδωτών συνεπειών, εξεδόθη μία Πατριαρχική – Συνοδική Πράξη, με την οποία χορηγείτο Επιτροπικώς, η διοίκηση των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών και η εκλογή των Μητροπολιτών τους, στη Σύνοδο της Ελλαδικής Εκκλησίας , αποκλειόμενοι όμως έτσι από τη Σύνοδο του Πατριαρχείου, έστω και εάν ανήκαν σε αυτό ΚανονικοΔιοικητικά, κατά δικαιοδοσία δηλαδή.
Ο νυν Πατριάρχης Βαρθολομαίος, προσπαθεί να θεραπεύσει όλη αυτή την αρρυθμία και παρανόηση του Τezkere.
Κυρίως, για τους λόγους που προανέφερα , ο όρος «Νέες Χώρες» πρέπει και ν’ αλλάξει, αφού μόνο σύγχυση και επιχειρήματα στην άλλη πλευρά δίνει και ουδέν ωφελεί.
