Προϋποθέσεις για να είναι νόμιμη η τοποθέτηση κάμερας έξω από την είσοδο διαμερίσματος

Γνωμοδότηση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα με αριθμό 5/2017

Για το ζήτημα της τοποθέτησης κάμερας εξωτερικά της εισόδου διαμερισμάτων σε πολυκατοικίες, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα διευκρινίζει, υπό μορφή χρήσιμων ερωταπαντήσεων, τα βασικότερα σημεία της Γνωμοδότησης 5/2017.

<<Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα
Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα. Τηλ: 210 6475696. Εmail: communication_dept2@dpa.gr | www.dpa.gr

Αθήνα, 2/10/2017
Αρ. πρωτ.: Γ/ΕΞ/7050
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Βασικά σημεία – ερωταπαντήσεις σχετικά με τη Γνωμοδότηση 5/2017 της Αρχής

Mε αφορμή σημερινά δημοσιεύματα για το ζήτημα της τοποθέτησης κάμερας εξωτερικά της εισόδου διαμερισμάτων σε πολυκατοικίες, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα διευκρινίζει, υπό μορφή χρήσιμων ερωταπαντήσεων, τα βασικότερα σημεία της Γνωμοδότησης 5/2017.

• Σε γενικές γραμμές, σημειώνεται ότι το ζήτημα της χρήσης συστημάτων βιντεοεπιτήρησης σε συγκροτήματα κατοικιών ή γραφείων (π.χ. πολυκατοικίες) για το σκοπό της προστασίας προσώπων και αγαθών ρυθμίζεται με το άρθρο 15 της Οδηγίας 1/2011 της Αρχής. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται πρόβλεψη στον Κανονισμό της πολυκατοικίας ή απόφαση της Γενικής Συνέλευσης και ταυτόχρονα σύμφωνη γνώμη των 2/3 των ενοίκων. Η επιτήρηση πρέπει να περιορίζεται σε κοινόχρηστους χώρους (π.χ. είσοδος πολυκατοικίας) και όχι σε εισόδους διαμερισμάτων.

• Επισημαίνεται ότι η πρόσφατη γνωμοδότηση 5/2017 αφορά στο ειδικότερο ζήτημα της τοποθέτησης κάμερας στην είσοδο διαμερίσματος από τον ένοικο του διαμερίσματος.

1) Κατοικώ σε διαμέρισμα σε πολυκατοικία και θέλω να τοποθετήσω κάμερες για λόγους ασφαλείας. Σε ποια σημεία επιτρέπεται; Μπορώ να τοποθετήσω κάμερα που να επιβλέπει το χώρο μπροστά από την εξώπορτά μου;

Α) Μπορείτε να τοποθετήσετε κάμερες που λαμβάνουν εικόνα εντός του διαμερίσματός σας (χωρίς ωστόσο, σε καμία περίπτωση να λαμβάνουν εικόνα εκτός του ιδιωτικού σας χώρου – π.χ. μία κάμερα στο μπαλκόνι που λαμβάνει εικόνα από δημόσιο δρόμο δεν επιτρέπεται).

Β) Μπορείτε να τοποθετήσετε κάμερα που να επιβλέπει τον απολύτως απαραίτητο χώρο της εισόδου σας (π.χ. για να βλέπετε ποιος σας χτυπάει το κουδούνι), χωρίς να γίνεται καταγραφή εικόνας ή ήχου.

Γ) Μπορείτε να τοποθετήσετε κάμερα με καταγραφή εικόνας (σε καμία περίπτωση ήχου) και να θεωρείται ως οικιακή χρήση (οπότε, όπως και στην περίπτωση Β, δεν θα εμπίπτει στη νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα), όταν είναι τεχνικά εφικτός ο περιορισμός του πεδίου εμβέλειας της κάμερας στον απολύτως απαραίτητο χώρο μπροστά από τη θύρα εισόδου του διαμερίσματός σας, χωρίς να επηρεάζονται σε καμία περίπτωση άλλα διαμερίσματα. Στην περίπτωση αυτή: Γ1) δεν πρέπει να λαμβάνεται εικόνα από λοιπούς κοινόχρηστους χώρους και Γ2) ανάλογα με τη χωροθέτηση των εισόδων των διαμερισμάτων του ορόφου και του ανελκυστήρα, δεν πρέπει να επηρεάζεται (να επιτηρείται, έστω και παρεμπιπτόντως) η είσοδος σε άλλα διαμερίσματα ή η διέλευση προς αυτά.

Στις παραπάνω τρεις περιπτώσεις (Α, Β και Γ) η χρήση των καμερών θεωρείται ως οικιακή και δεν εμπίπτει στη νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα.

2. Η χωροθέτηση των θυρών των διαμερισμάτων στον όροφο που κατοικώ είναι τέτοια, που κάποιοι ένοικοι ενδέχεται να διέρχονται μπροστά από τη θύρα του διαμερίσματός μου. Πώς μπορώ να τοποθετήσω κάμερα με καταγραφή εικόνας για τον έλεγχο της εισόδου μου;

• Στην περίπτωση αυτή, υπάρχουν αυστηρές προϋποθέσεις. Ειδικότερα, θα πρέπει, πριν προχωρήσετε σε εγκατάσταση κάμερας, να λάβετε τη συναίνεση των ενοίκων του ορόφου που διαμένουν στα επηρεαζόμενα διαμερίσματα, αφού τους παρέχετε κάθε σχετική πληροφορία για το πώς προτίθεστε να λειτουργήσετε την κάμερα. Ως επηρεαζόμενα, θεωρούνται κατ’ αρχήν, τα διαμερίσματα που βρίσκονται στον ίδιο όροφο με το δικό σας, εκτός από αυτά στα οποία η προσέλευση, λόγω της χωροθέτησης των θυρών τους, δεν προϋποθέτει διέλευση από τον επιτηρούμενο χώρο της εισόδου του διαμερίσματος σας.
• Όταν δεν μπορεί να επιτευχθεί ομοφωνία, θα πρέπει να ακολουθείται, εν μέρει, η διαδικασία του άρ. 15 παρ. 1 της Οδηγίας 1/2011, δηλαδή να υφίσταται προηγούμενη σύμφωνη γνώμη των 2/3 των ενοίκων των επηρεαζόμενων διαμερισμάτων του ορόφου.
• Στην ανωτέρω περίπτωση, θεωρείστε «υπεύθυνος επεξεργασίας» για την εγκατάσταση της κάμερας και, επομένως, έχετε όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το ν. 2472/1997 και την οδηγία 1/2011, όπως υποβολή γνωστοποίησης στην Αρχή, ικανοποίηση των δικαιωμάτων ενημέρωσης, πρόσβασης και αντίρρησης των υποκειμένων και τήρησης του απορρήτου και της ασφάλειας της επεξεργασίας.

3. Τι μπορώ να κάνω όταν διαπιστώνω ή υποπτεύομαι παραβίαση της νομοθεσίας;

Χρειάζεται να απευθύνετε τα ερωτήματά σας ή/και τις αντιρρήσεις σας, κατ’ αρχήν προς αυτόν/αυτήν για λογαριασμό του οποίου/της οποίας έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί το σύστημα βιντεοεπιτήρησης. Εάν έχετε ασκήσει τα δικαιώματά σας στον «υπεύθυνο επεξεργασίας», μπορείτε να υποβάλλετε καταγγελία στην Αρχή. Επισημαίνεται ότι η Αρχή δεν έχει αρμοδιότητα για τη λειτουργία συστήματος βιντεοεπιτήρησης για οικιακή χρήση (βλ. άρθρο 3 Οδηγίας 1/2011).

Τμήμα Επικοινωνίας Αρχής>>
– – –

Η Γνωμοδότηση 5/2017

Σύµφωνα µε το άρθρο 2 στοιχ. α΄ του ν. 2472/1997 και τις αιτιολογικές σκέψεις 14-16 στο προοίµιο της Οδηγίας 95/46/ΕΚ, τα δεδοµένα ήχου και εικόνας, εφόσον αναφέρονται σε πρόσωπα, συνιστούν δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα.

Όταν η επεξεργασία εικόνας πραγµατοποιείται στο πλαίσιο άσκησης δραστηριοτήτων αποκλειστικά προσωπικών ή οικιακών, τότε εκφεύγει του πεδίου εφαρµογής του ν. 2472/1997 (βλ. άρθρο 3 παρ. 2 στοιχ. α΄ του ν. 2472/1997). Ως αποκλειστικά προσωπική ή οικιακή δραστηριότητα νοείται εκείνη που αναφέρεται στο ιδιωτικό πεδίο δράσης ενός προσώπου ή μιας οικογένειας, δηλαδή εκείνη που δεν εµπίπτει στην επαγγελµατική ή/και εµπορική του δραστηριότητα και δεν έχει ως σκοπό ή ως αποτέλεσµα τη διαβίβαση ή τη διάδοση δεδοµένων σε τρίτους (βλ. και Οδηγία 1/2011 της Αρχής, άρθρο 3)1. Ειδικότερα, εφόσον το πεδίο ελέγχου των καµερών συστήµατος βιντεοεπιτήρησης εγκατεστηµένου σε ιδιωτική οικία περιλαµβάνει χώρους µόνο ιδιωτικούς, τότε η εν λόγω επεξεργασία θεωρείται οικιακή δραστηριότητα. Η Αρχή, στο άρθρο 3, παρ. 2, εδ. β) της προαναφερθείσας οδηγίας εξειδικεύει περαιτέρω την εν λόγω εξαίρεση, προσδιορίζοντας ότι δεν θεωρείται αποκλειστικά προσωπική ή οικιακή δραστηριότητα η λήψη και επεξεργασία εικόνας ή και ήχου µε σύστηµα βιντεοεπιτήρησης που είναι εγκατεστηµένο σε ιδιωτική οικία, όταν το πεδίο ελέγχου της κάµερας περιλαµβάνει εξωτερικούς δηµόσιους ή κοινόχρηστους χώρους.

Στις υπό εξέταση περιπτώσεις, ο σκοπός επεξεργασίας που επιδιώκεται µε την εγκατάσταση κάµερας στο χώρο εισόδου ενός διαµερίσµατος περιορίζεται αποκλειστικά και µόνο στην προστασία των προσώπων που διαµένουν ή εργάζονται σε αυτό καθώς και των αγαθών των ενοίκων του διαµερίσµατος. Είναι δε αναγκαίο, στο πλαίσιο του ως άνω σκοπού για τον έλεγχο των προσώπων που προτίθενται να εισέλθουν ή πλησιάζουν στο διαµέρισµα, να λαµβάνεται εικόνα του απολύτως απαραίτητου χώρου έµπροσθεν της θύρας εισόδου. Πρέπει όµως, κατ’ αρχάς, να εξετασθεί το πεδίο εφαρµογής της νοµοθεσίας για την προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα.

Σε περίπτωση εγκατάστασης κάµερας στο χώρο εισόδου ενός διαµερίσµατος που χρησιµοποιείται αποκλειστικά ως κατοικία, όταν η λαµβανόµενη εικόνα δεν καταγράφεται µε κανένα τρόπο, η δραστηριότητα (περίπτωση α’), αν και υφίσταται ηλεκτρονική επεξεργασία σήµατος εικόνας, δεν διαφοροποιείται ουσιωδώς από την επόπτευση του χώρου µέσω του οπτικού φακού που τοποθετείται στο «µατάκι της θύρας». Συνεπώς, η ενέργεια αυτή εµπίπτει στο πλαίσιο της άσκησης δραστηριοτήτων αποκλειστικά προσωπικών ή οικιακών από φυσικό πρόσωπο (και συνεπώς δεν έχει εφαρµογή ο ν. 2472/1997).

Σε περίπτωση που πραγµατοποιείται καταγραφή δεδοµένων εικόνας από το χώρο εισόδου ενός διαµερίσµατος που χρησιµοποιείται αποκλειστικά ως κατοικία, αλλά είναι τεχνικά εφικτός ο περιορισµός του πεδίου εµβέλειας της κάµερας στον απολύτως απαραίτητο χώρο µπροστά από τη θύρα εισόδου του διαµερίσµατος, ώστε να επιτηρείται αποκλειστικά και µόνο η θύρα αυτή και ο εκάστοτε ευρισκόµενος µπροστά της, χωρίς να λαµβάνεται εικόνα από λοιπούς κοινόχρηστους χώρους, όπως σκάλα ή θύρα ανελκυστήρα ούτε από θύρες ή χώρο εισόδου γειτονικών διαµερισµάτων (προς κάθε κατεύθυνση) και ανάλογα µε την εκάστοτε χωροθέτηση των εισόδων των διαµερισµάτων του ορόφου και του ανελκυστήρα, η ενέργεια αυτή (περίπτωση β΄) εµπίπτει στο πλαίσιο της άσκησης δραστηριοτήτων αποκλειστικά προσωπικών ή οικιακών από φυσικό πρόσωπο. Και αυτό διότι, ο απολύτως απαραίτητος χώρος µπροστά από την είσοδο του διαµερίσµατος, παρότι ανήκει, κατά κανόνα, στους κοινόχρηστους χώρους του συγκροτήµατος, αποτελεί σηµείο εισόδου στον ιδιωτικό χώρο του διαµερίσµατος και ως εκ τούτου η χρήση του πρέπει να εξετάζεται υπό το πρίσµα της άρρηκτης σχέσης του µε την οικιακή δραστηριότητα. Συνεπώς, η επιτήρηση του χώρου αυτού, που δεν είναι δηµόσιος, αλλά κοινόχρηστος περιορισµένης πρόσβασης, δεν εξέρχεται από την ιδιωτική σφαίρα του προσώπου που τοποθετεί την εν λόγω κάµερα.

Στις λοιπές περιπτώσεις, οπότε και εφαρµόζεται η νοµοθεσία για την προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, είναι αναγκαίο να ορισθούν τα κριτήρια µε βάση τα οποία ο ένοικος του διαµερίσµατος (που κατά κανόνα αποτελεί τον υπεύθυνο επεξεργασίας), είτε είναι φυσικό πρόσωπο, ανεξαρτήτως αν το διαµέρισµα χρησιµοποιείται ως κατοικία ή ως επαγγελµατικός χώρος, είτε νοµικό πρόσωπο, µπορεί να αποφασίσει σχετικά µε τη νοµιµότητα εγκατάστασης κάµερας στην είσοδο ενός διαµερίσµατος, µε βάση την αρχή της αναλογικότητας και τη διάταξη του αρ. 5 παρ. 2 ε’ του ν. 2472/1997.

Το έννοµο συµφέρον του υπεύθυνου επεξεργασίας έγκειται στην επιδίωξή του να προστατεύσει τα πρόσωπα και αγαθά του διαµερίσµατός του. Το έννοµο αυτό συµφέρον είναι εντονότερο αν υπάρχει αυξηµένη πιθανότητα να συµβεί κάποιο περιστατικό κατά των εν λόγω προσώπων και αγαθών, όπως όταν έχουν συµβεί προηγούµενα περιστατικά ή υπάρχουν στοιχεία (π.χ. της αστυνοµίας) από τα οποία να προκύπτει αυξηµένη πιθανότητα να συµβούν τέτοια περιστατικά, είτε στο συγκεκριµένο συγκρότηµα κατοικιών, είτε στην περιοχή του συγκροτήµατος, είτε, σε περίπτωση επαγγελµατική χώρου, λόγω της φύσης της στεγαζόµενης επιχείρησης.

Αντιστοίχως, πρέπει να εξεταστούν τα δικαιώµατα και συµφέροντα των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα δεδοµένα και αν θίγονται θεµελιώδεις ελευθερίες αυτών. Τα υποκείµενα των δεδοµένων είναι, κατά κανόνα, οι κάτοικοι και εργαζόµενοι του συγκεκριµένου χώρου και οι επισκέπτες των χώρων αυτών, οι οποίοι περιστασιακά µπορεί να βρεθούν εκεί. Όσον αφορά την τελευταία κατηγορία, των προσώπων, δηλαδή, που µπορεί να βρεθούν περιστασιακά στον επιτηρούµενο χώρο, η προσβολή των δικαιωµάτων τους είναι επίσης περιστασιακή και για την προστασία τους είναι επαρκείς οι ειδικές προϋποθέσεις για τη νοµιµότητα της χρήσης ενός συστήµατος βιντεοεπιτήρησης οι οποίες καθορίζονται στην οδηγία 1/2011 της Αρχής. Αντίθετα, τα πρόσωπα που κατά κανόνα ζουν ή εργάζονται στον όροφο αυτό µεγάλο χρονικό διάστηµα, µπορεί ευλόγως να θεωρήσουν ότι µε την εγκατάσταση µιας κάµερας σε κοντινή απόσταση από την είσοδο του διαµερίσµατός τους προσβάλλεται άµεσα το δικαίωµά τους στην προστασία των προσωπικών τους δεδοµένων, ενδεχοµένως δε και στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας τους, καθώς ενδέχεται να παρακολουθείται η είσοδος και η έξοδος από το χώρο τους. Πρέπει, λοιπόν, να υπάρξει στάθµιση µεταξύ της προσβολής αυτής και του έννοµου συµφέροντος που επιδιώκει ο ένοικος του διαµερίσµατος που εγκαθιστά την κάµερα.

Σε περίπτωση που ο υπεύθυνος επεξεργασίας προβαίνει σε επιτήρηση του χώρου εισόδου διαµερίσµατος που χρησιµοποιείται ως επαγγελµατικός χώρος µε τον τρόπο που περιγράφεται στις σκέψεις 8 και 9 τους παρούσας (περίπτωση α’: σύστηµα χωρίς καταγραφή, περίπτωση β’: σύστηµα µε καταγραφή υπό την προϋπόθεση του περιορισµού της εµβέλειας αποκλειστικά στον απολύτως απαραίτητο χώρο έµπροσθεν της θύρας και ανάλογα µε την εκάστοτε χωροθέτηση των εισόδων των διαµερισµάτων του ορόφου ή του ανελκυστήρα), τότε η επεξεργασία θεωρείται ότι δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας. Και τούτο διότι η βαρύτητα της προσβολής στην περίπτωση α’ µετριάζεται σαφώς, καθώς ο έλεγχος της εισόδου γίνεται σε πραγµατικό χρόνο, χωρίς να πραγµατοποιείται ουδεµία καταγραφή των δεδοµένων εικόνας των υποκειµένων. Στη δε περίπτωση β’ ο υπεύθυνος επεξεργασίας περιορίζει την επιτήρηση στον απολύτως απαραίτητο χώρο για την είσοδο στο διαµέρισµά του, χωρίς να υφίσταται άµεση και ιδιαίτερη προσβολή των δικαιωµάτων τρίτων προσώπων (και αυτών που κατοικούν ή εργάζονται στον ίδιο όροφο).

Εάν, ωστόσο, πραγµατοποιείται καταγραφή των δεδοµένων εικόνας και η εµβέλεια της κάµερας, για τεχνικούς λόγους ιδίως λόγω της χωροθέτησης των εισόδων των διαµερισµάτων και του ανελκυστήρα του ορόφου, δεν µπορεί να περιοριστεί στον απολύτως απαραίτητο χώρο µπροστά από την είσοδο του διαµερίσµατος, ανεξαρτήτως αν το διαµέρισµα χρησιµοποιείται ως κατοικία ή επαγγελµατικός χώρος, η επεξεργασία επιτρέπεται εφόσον πληρούνται τα ακόλουθα κριτήρια. Συγκεκριµένα, η τοποθέτηση της κάµερας επιτρέπεται µε την προηγούµενη σύµφωνη γνώµη των ενοίκων του ορόφου που διαµένουν στα επηρεαζόµενα από την εγκατάσταση της κάµερας διαµερίσµατα και των οποίων οι θύρες ή ο χώρος εισόδου σε αυτά βρίσκονται στην εµβέλεια της κάµερας (περίπτωση γ’). Προς το σκοπό αυτό, ο ένοικος που εγκαθιστά την κάµερα, οφείλει, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, να µεριµνήσει να λάβει τη συναίνεση των ενοίκων των επηρεαζόµενων διαµερισµάτων, παρέχοντας σε αυτούς, εκ των προτέρων, κάθε πληροφορία σχετικά µε το σύστηµα βιντεοεπιτήρησης (βλ. αρ. 12 οδηγίας 1/2011), συµπεριλαµβανοµένης της ακριβούς εµβέλειας της κάµερας. Σε περίπτωση που δεν µπορεί να επιτευχθεί οµοφωνία, θα πρέπει να ακολουθείται, εν µέρει, η διαδικασία του αρ. 15 παρ. 1 της οδηγίας 1/2011, δηλαδή να υφίσταται προηγούµενη σύµφωνη γνώµη των 2/3 των ενοίκων των επηρεαζόµενων διαµερισµάτων του ορόφου. Για τη διαµόρφωση της σύµφωνης γνώµης λαµβάνεται υπόψη µια ψήφος ανά κατοικηµένο (ή χρησιµοποιούµενο) επηρεαζόµενο διαµέρισµα. Ως επηρεαζόµενα θεωρούνται κατ’ αρχήν τα διαµερίσµατα που βρίσκονται στον ίδιο όροφο µε αυτό του υπεύθυνου επεξεργασίας, εκτός εκείνων στα οποία η προσέλευση, εκ της χωροθέτησης των θυρών τους, δεν προϋποθέτει διέλευση από τον επιτηρούµενο χώρο της εισόδου του διαµερίσµατος του υπεύθυνου επεξεργασίας.

Τέλος, τονίζεται ότι ο ένοικος του διαµερίσµατος που αποτελεί υπεύθυνο επεξεργασίας υπέχει όλες τις υποχρεώσεις του ν.2472/1997 και της οδηγίας 1/2011. Επίσης, επισηµαίνεται ότι οποιαδήποτε διαβίβαση δεδοµένων εικόνας προερχόµενων από σύστηµα βιντεοεπιτήρησης σε τρίτους (εκτός διωκτικών αρχών ή δικαστηρίων) καθιστά τη χρήση µη οικιακή, άνευ ετέρου. Για παράδειγµα ανάρτηση βίντεο σε ιστοσελίδα ή ακόµα και η επίδειξή του σε τρίτα πρόσωπα, καθιστά ένα φυσικό πρόσωπο υπεύθυνο επεξεργασίας. Τέτοια διαβίβαση κατά κανόνα δεν επιτρέπεται µε την εξαίρεση των περιπτώσεων που τυγχάνει εφαρµογής το άρθρο 9 της οδηγίας 1/2011 της Αρχής.

Τέλος, δεν επιτρέπεται σε καµία περίπτωση λήψη ή καταγραφή δεδοµένων ήχου, ενέργεια η οποία εξ ορισµού θεωρείται ως επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα.

Δείτε αναλυτικά το κείμενο της γνωμοδότησης 5/2017 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

http://www.odigostoupoliti.eu/